Rozporządzenie FiDA a tajemnica na rynku finansowym

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ram dostępu do danych finansowych oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 1093/2010, (UE) nr 1094/2010, (UE) 1095/2010 i (UE) 2022/2554 („FiDAR”) nałoży nowe obowiązki na instytucje finansowe. Związane są one z udostępnianiem danych dotyczących niektórych rodzajów umów zawieranych z klientami na rzecz dostawców usług z zakresu informacji finansowej („FISP”) lub na rzecz innych instytucji finansowych. Jednocześnie, na mocy regulacji krajowych instytucje finansowe pozostają zobowiązane do zachowania tajemnicy w odniesieniu do znacznej części swojej działalności.

Rozporządzenia unijne jako takie nie wymagają implementacji i działają bezpośrednio od chwili rozpoczęcia ich stosowania. Biorąc jednak pod uwagę rygorystyczne przepisy prawa krajowego w zakresie ochrony tajemnicy na rynku finansowym, w przypadku przyjęcia treści FiDAR w obecnym kształcie konieczne mogą okazać się zmiany w ustawach krajowych, umożliwiające dostęp do danych objętych tajemnicą. Jest to o tyle istotne, iż niefortunną praktyką prawodawcy krajowego jest zbyt późne dostosowywanie norm prawa krajowego do bezpośrednio obowiązującego prawa unijnego (przykładowo przedłużające się prace nad ustawami dostosowującymi porządek krajowy do Rozporządzeń DORA lub MiCA). W przypadku rozpoczęcia stosowania FiDAR przy jednoczesnym braku nowelizacji norm krajowych może okazać się, iż instytucje finansowe staną przed dylematem związanym z dopuszczalnością uchylenia tajemnicy FISPom lub innym instytucjom finansowym.

Zasadą jest, iż spod obowiązku zachowania tajemnicy wyłączone jest udostępnianie informacji klientom pobierającym usługi finansowe, w zakresie w jakim ta informacja ich dotyczy (np. udostępnianie danych ubezpieczonemu, użytkownikowi usług płatniczych czy klientowi banków). W ramach FiDAR rozpatruje się jednak dwojakie podejście do modelu udostępniania danych:

• po pierwsze dane będą mogły być udostępniane bezpośrednio klientowi na jego wniosek (taka sytuacja będzie wprost objęta zakresem już obowiązujących przepisów krajowych na rynku finansowym),

• po drugie jednak, zgodnie z jedną z wersji FiDAR, dostęp do danych klienta będzie możliwy na podstawie jego zezwolenia udzielonego FISPowi lub instytucji finansowej, działających w imieniu tego klienta (podobnie jak w przypadku usług otwartej bankowości – AIS).

Ten drugi przypadek może okazać się problematyczny w przypadku braku odpowiednich zmian wprowadzonych do niektórych przepisów krajowych.

Porównawczo jedynie można wskazać, iż o ile przepisy polskiego Prawa bankowego przewidują możliwość udzielenia informacji objętych tajemnicą osobom trzecim (za zgodą osoby, której informacje dotyczą), o tyle już przepisy Ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej nie przewidują podobnej możliwości.

Co więcej, o ile przepisy Prawa bankowego dopuszczają udostępnianie informacji o kliencie za jego zgodą do podmiotów trzecich, o tyle wymagają one każdorazowo ewidencjonowania udzielanych zgód. Biorąc pod uwagę przewidywaną masowość usługi FIS, świadczonej na podstawie FiDAR, obowiązek taki może stać się dla banków dalece uciążliwy.

Jak widać po tym krótkim opracowaniu, przyjęcie FiDAR będzie wiązać się z wieloma wyzwaniami, w tym związanymi z przetwarzaniem informacji objętych tajemnicą. Rolą ustawodawcy będzie dostosowanie przepisów krajowych do wymagań FiDAR tak, aby z jednej strony zapewnić ochronę danych klientów przed nieuprawnionym dostępem, a z drugiej nie sparaliżować możliwości korzystania przez instytucje finansowe i FISPy z możliwości przewidywanych nowymi przepisami.