4 godzin temu
Zgodnie z art. 105a ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 775; dalej: VATU), podatnik, na rzecz którego dokonano dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 15 do VATU (zawiera towary i usługi objęte obowiązkowym MPP), odpowiada solidarnie wraz z podmiotem dokonującym tej dostawy za jego zaległości podatkowe, w części podatku proporcjonalnie przypadającej na dostawę dokonaną na jego rzecz, o ile w momencie dokonania tej dostawy podatnik wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, iż cała kwota podatku, przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę lub jej część, nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego.
Podatnik miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, iż cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego, o ile okoliczności towarzyszące tej dostawie towarów lub warunki, na jakich została ona dokonana, odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie tymi towarami, w szczególności o ile cena za dostarczone podatnikowi towary była bez uzasadnienia ekonomicznego niższa od ich wartości rynkowej.
Od tej surowej zasady istnieje kilka odstępstw. Jedno z nich dotyczy towarów, za które nabywca zapłacił przy użyciu komunikatu przelewu dla płatności podzielonej MPP. Ministerstwo Finansów szykuje w tej kwestii zmiany.
MPP nie zwolni od solidarnej odpowiedzialności
Zgodnie z procedowanym w tej chwili projektem przepisów, mimo zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, nabywca będzie objęty odpowiedzialnością solidarną za zaległości podatkowe sprzedawcy. Resort finansów twierdzi, iż czteroletnie funkcjonowanie MPP wykazało, iż mechanizm podzielonej płatności w niektórych przypadkach jest wykorzystywany niezgodnie z pierwotnymi założeniami. Identyfikowane są przypadki, w których środki z rachunku VAT, celem ich wyprowadzenia i „oczyszczenia” rachunku, są przeznaczane na zapłatę m.in. za fikcyjne faktury. Stąd właśnie ochrona, jaką daje zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności, ma być wyłączona m.in. w przypadku, gdy nabywca wiedział, iż faktura dokumentująca czynność, za którą należność została zapłacona z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, została wystawiona przez podmiot nieistniejący, stwierdza czynności, które nie zostały dokonane albo podaje kwoty niezgodne z rzeczywistością. Będą to zatem wyłącznie sytuacje szeroko rozumianego oszustwa i nadużycia prawa.
Solidarna odpowiedzialność także dla usług…
Propozycja MF dotyczy objęcia odpowiedzialnością solidarną nabywcy usług wymienionych w załączniku nr 15 do VATU. Na dziś, tego typu odpowiedzialność jest stosowana wyłącznie do towarów wymienionych w tym załączniku. Praktyka pokazała, iż również w przypadku usług wymienionych w załączniku nr 15 do VATU zachodzi potrzeba wprowadzenia takiej odpowiedzialności. Odpowiedzialność ma być stosowana w odniesieniu do usług, których wartość nie przekracza 15 000 zł. Zatem odpowiedzialność solidarna ma dotyczyć transakcji, które ze względu na wartość nie są objęte obowiązkiem zastosowania mechanizmu podzielonej płatności.
Przesłanki pozytywne, jak i negatywne odpowiedzialności mają być tak jak dotychczas przedmiotem czynności dowodowych. Znajdzie ona zastosowanie zatem wtedy, gdy usługobiorca wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, iż cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę towarów lub świadczenie usług lub ich część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego
… w tym także dla usług niematerialnych
To propozycja wywołująca najwięcej kontrowersji. Projektodawca proponuje wprowadzenie odpowiedzialności solidarnej w odniesieniu do niektórych usług niematerialnych. Chodzi konkretnie o usługi związane z oprogramowaniem, usługi związane z doradztwem w zakresie systemu komputerowego, usługi zarządzania stronami internetowymi (hosting), usługi rachunkowo-księgowe, usługi doradztwa związane z prowadzeniem działalności gospodarczej i usługi zarządzania, usługi doradcze w zakresie projektów architektoniczno-budowlanych, usługi w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych, usługi reklamowe, usługi badania rynku i opinii publicznej, pozostałe usługi profesjonalne, naukowe i techniczne, gdzie indziej niesklasyfikowane, usługi związane z zatrudnieniem, usługi związane z administracyjną obsługą biura i pozostałe usługi wspomagające prowadzenie działalności gospodarczej.
W przypadku usług niematerialnych odpowiedzialność solidarna dotyczyć ma usług bez względu na ich wartość. Zaznaczyć bowiem należy, iż usługi niematerialne nie są objęte obowiązkową formą mechanizmu podzielonej płatności.
Komentarz
Lista usług niematerialnych podlegających odpowiedzialności solidarnej powstała na bazie analizy przeprowadzonej przez KAS. Wykazała ona, iż nieuczciwi przedsiębiorcy stosunkowo często posługują się tzw. „pustymi fakturami”, których przedmiotem są te konkretne usługi niematerialne. O szerokim wykorzystywaniu usług niematerialnych przy wystawianiu tzw. „pustych faktur” świadczy również bogate orzecznictwo sądów administracyjnych, dotyczące wykluczenia prawa do odliczenia VAT wykazanego na fakturach dokumentujących fikcyjne usługi niematerialne.
Usługi niematerialne przeżywają na gruncie przepisów VAT swoją kolejną już młodość. Wraz z wejściem w życie 1.7.2021 r. rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 29.6.2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2021 r. poz. 1179), dookreślono sposób oznaczania wybranych usług niematerialnych kodem GTU 12, w oparciu o konkretne wskazane w nich kody statystyczne PKWiU.
Nic nie stoi na przeszkodzie, by odliczać podatek VAT z tytułu nabywania usług niematerialnych. Podatnicy powinni mieć jednak świadomość, iż organy podatkowe mogą w takim przypadku oczekiwać od podatnika dowodów i potwierdzeń wykonania takich usług. Chodzi o różnego rodzaju raporty, zestawienia, oświadczenia i protokoły, z których jasno wynika, iż usługa faktycznie została wykonana, a jej wartość odpowiada zakresowi.
Oczywiście, oczekiwanie przez fiskusa wykazywania takich dowodów nie ma wprost oparcia ani w przepisach ogólnego prawa podatkowego, ani w unormowaniach VATU, co zdarza się podnosić sądom administracyjnym (przykładowo WSA w Gliwicach w wyroku z 18.7.2019 r., I SA/Gl 448/19, Legalis). Te same sądy rozpatrują jednak później sprawy, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie wyłudzeń podatkowych w oparciu o puste faktury, o których mowa w art. 88 ust. 3a pkt. 4 lit. a VATU – dokumentujące czynności, które nie zostały dokonane.
O kolekcjonowaniu dowodów wykonania usług niematerialnych należy więc zdecydowanie pamiętać. Teraz być może dojdzie kolejna podatkowa pułapka. Przesłanki odpowiedzialności w przypadku usług niematerialnych będą analogiczne, jak w przypadku towarów i usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.
