Sprawiedliwy dostęp do danych – implementacja Data Act

2 godzin temu

Projekt przewiduje powołanie Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej jako adekwatnego organu odpowiedzialnego za stosowanie i egzekwowanie przepisów rozporządzenia 2023/2854/UE w Polsce.
Nowa ustawa ma określić procedury krajowe oraz zasady nakładania kar administracyjnych za naruszenia obowiązków wynikających z rozporządzenia 2023/2854/UE.
Regulacja tworzy ramy organizacyjne i instytucjonalne niezbędne do stosowania rozporządzenia 2023/2854/UE w Polsce, obejmujące także funkcję koordynatora danych i organu certyfikującego organy rozstrzygania sporów.

Opis projektowanych zmian

Konieczność stworzenia nowej ustawy

Polski system prawny nie zawiera w tej chwili regulacji, które pozwoliłyby na pełne stosowanie rozporządzenia 2023/2854/UE. Z tego względu projektodawca rekomenduje uchwalenie odrębnego aktu – ustawy o sprawiedliwym dostępie do danych i ich wykorzystywaniu. Tytuł ustawy nawiązuje wprost do rozporządzenia 2023/2854/UE, co ma podkreślić jej implementacyjny charakter i zakres zastosowania.

Zakres projektowanej regulacji został ograniczony wyłącznie do obszarów, w których unijny prawodawca pozostawił państwom członkowskim swobodę regulacyjną. Dotyczy to m.in.:

wyznaczenia krajowych organów odpowiedzialnych za stosowanie rozporządzenia 2023/2854/UE;
procedur dochodzenia roszczeń i rozstrzygania sporów;
ustanowienia sankcji za naruszenia.

Otoczenie instytucjonalno-organizacyjne

Właściwy organ

Zgodnie z projektem, funkcję adekwatnego organu odpowiedzialnego za stosowanie i egzekwowanie przepisów rozporządzenia 2023/2854/UE pełnić będzie Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Jego zadania obejmą m.in.:

propagowanie wiedzy o prawach i obowiązkach wynikających z rozporządzenia 2023/2854/UE;
rozpatrywanie skarg i prowadzenie postępowań;
nakładanie administracyjnych kar pieniężnych;
analizę wniosków o dostęp organów administracji do danych prywatnych;
monitorowanie rozwoju technologicznego i sytuacji gospodarczej w zakresie wykorzystania danych;
współpracę z organami innych państw członkowskich oraz Komisją Europejską;
współpracę z organami krajowymi odpowiedzialnymi za inne regulacje, w tym z Prezesem Urzędu Ochrony Danych Osobowych w zakresie stosowania RODO.

Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej zostanie również zobowiązany do pośredniczenia w przekazywaniu wniosków zagranicznych organów państw trzecich o dostęp do danych przechowywanych w Unii Europejskiej, co wynika z art. 31 rozporządzenia 2023/2854/UE.

Koordynator danych

Rozporządzenie 2023/2854/UE przewiduje instytucję koordynatora danych w sytuacji, gdy państwo członkowskie wyznacza więcej niż jeden adekwatny organ. Polska zdecydowała się na wyznaczenie jednego organu – Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej – który przejmie również obowiązki koordynatora danych. Do jego zadań należeć będzie m.in.:

publikowanie w Internecie wniosków organów sektora publicznego o dostęp do danych prywatnych;
promowanie dobrowolnych umów dotyczących dzielenia się danymi;
informowanie Komisji Europejskiej o przypadkach ograniczeń dostępu do danych z urządzeń skomunikowanych, gdyby ich ujawnienie mogło prowadzić do zagrożeń bezpieczeństwa, zdrowia lub naruszenia tajemnicy handlowej.

Organ do spraw certyfikacji organów rozstrzygania sporów

Państwa członkowskie zostały zobowiązane do wyznaczenia organu certyfikującego organy rozstrzygania sporów w sprawach związanych z rozporządzeniem 2023/2854/UE. W Polsce funkcję tę również będzie pełnił Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Jego zadania obejmą certyfikację i zgłaszanie organów rozstrzygania sporów do Komisji Europejskiej.

Otoczenie regulacyjne

Procedury krajowe

Projektowana ustawa przewiduje regulacje proceduralne powiązane z kompetencjami adekwatnego organu. Zakłada się, iż stosowane będą rozwiązania oparte na obowiązujących już mechanizmach procesowych – w szczególności przepisach KPA.

Administracyjne kary pieniężne

Projekt przewiduje również wprowadzenie sankcji w postaci administracyjnych kar pieniężnych za naruszenia obowiązków wynikających z rozporządzenia 2023/2854/UE. Konstrukcja kar będzie analogiczna do rozwiązań przewidzianych w ustawie z 12.7.2024 r. – Prawo komunikacji elektronicznej (Dz.U. z 2024 r. poz. 1221). Oznacza to, iż Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej będzie mógł nakładać kary pieniężne na podmioty naruszające przepisy rozporządzenia, w tym np. na dostawców usług przetwarzania danych, którzy nie zapewnią możliwości swobodnej zmiany dostawcy usług chmurowych.

Relacja do prawa unijnego

Rozporządzenia 2023/2854/UE jest aktem prawnym o charakterze horyzontalnym, obejmującym różne kategorie podmiotów – przedsiębiorstwa, konsumentów oraz administrację publiczną. Jego celem jest stworzenie spójnych ram wymiany i wykorzystywania danych w całej Unii Europejskiej. Wdrożenie rozporządzenia ma także znaczenie gospodarcze – ułatwia bowiem konkurencję w sektorze usług przetwarzania danych, wspiera rozwój innowacyjnych modeli biznesowych oraz wzmacnia prawa użytkowników w zakresie dostępu do danych generowanych przez urządzenia i systemy cyfrowe.

Projektowana ustawa ma charakter uzupełniający – jej przepisy nie powielają treści rozporządzenia, ale regulują jedynie kwestie przekazane przez prawodawcę unijnego do rozstrzygnięcia na poziomie krajowym.

Etap legislacyjny

Projekt ustawy o sprawiedliwym dostępie do danych i ich wykorzystywaniu został opracowany przez Ministerstwo Cyfryzacji. Planowany termin jego przyjęcia przez Radę Ministrów to IV kwartał 2025 r. Przepisy rozporządzenia 2023/2854/UE będą stosowane bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich od 12.9.2025 r., natomiast uchwalenie ustawy krajowej umożliwi ich pełne i skuteczne stosowanie w Polsce, w szczególności poprzez stworzenie ram instytucjonalnych i systemu sankcji.

Idź do oryginalnego materiału