1 dzień temu
Zgodnie z art. 1a ust 1 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 278; dalej: PDOPrU), podatnikami CIT może być grupa co najmniej dwóch spółek prawa handlowego mających osobowość prawną, które pozostają w związkach kapitałowych. Przepis ten ustanawia definicję podatkowej grupy kapitałowej (PGK). Wyjściowo, PGK mogą tworzyć wyłącznie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, proste spółki akcyjne lub spółki akcyjne, mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o ile przeciętny kapitał zakładowy, przypadający na każdą z tych spółek, jest nie niższy niż 250 000 zł a jedna ze spółek (spółka dominująca) posiada bezpośredni 75% udział w kapitale zakładowym lub w tej części kapitału zakładowego pozostałych spółek (zależnych). W spółkach tworzących PGK nie mogą też występować zaległości we wpłatach podatków stanowiących dochód budżetu państwa.
Istnieje też szereg warunków utrzymywania przez PGK statusu podatnika CIT. Zgodnie z art. 1a ust. 2 pkt 3 lit. b PDOPrU, jednym z takich warunków jest, aby po jej utworzeniu spółki z grupy, w przypadku dokonywania transakcji kontrolowanej z podmiotami powiązanymi, niewchodzącymi w skład tej grupy, nie ustalały lub nie narzucały warunków różniących się od warunków, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane. Przypomnijmy, iż transakcja kontrolowana to zgodnie z art. 11a ust.1 pkt 6 PDOPrU identyfikowane na podstawie rzeczywistych zachowań stron działania o charakterze gospodarczym, w tym przypisywanie dochodów do zagranicznego zakładu, których warunki zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań.
Uchylenie sankcji w postaci utraty statusu PGK
To zaprawdę rygorystyczne wymogi, które nie ułatwiają funkcjonowania PGK. Złożoność zagadnienia cen transferowych, kwestia rynkowości warunków transakcji kontrolowanej sprawiają, iż spełnienie opisywanego warunku może być problematyczne. I to pomimo zachowywania przez PGK (a raczej jej członków) należytej staranności. Zgodnie z art. 1a ust. 10 PDOPrU, jeżeli w okresie obowiązywania umowy o utworzeniu PGK wystąpią zmiany w stanie faktycznym lub prawnym, skutkujące naruszeniem warunków uznania grupy za podatnika, dochodzi do utraty statusu podatnika i zakończenia roku podatkowego w dniu poprzedzającym dzień wystąpienia tych zmian. Co więcej, możliwa jest utrata przez PGK statusu podatnika CIT w przypadku przeprowadzania transakcji kontrolowanych o niewielkiej wartości. Warunek wynikający z art. 1a ust. 2 pkt 3 lit. b PDOPrU generalnie rzecz biorąc stawia więc spółki tworzące podatkową grupę kapitałową przed koniecznością prowadzenia szczegółowej i zaawansowanej oceny rynkowości wszystkich transakcji realizowanych z podmiotami powiązanymi spoza grupy, niezależnie od ich rodzaju, wartości czy okoliczności.
Dlatego ustawodawca postanowił złagodzić ww. reżim poprzez uchylenie omawianego przepisu. Dzięki temu, naruszenie ww. warunków przestanie być kryterium decydującym o utracie statusu PGK.
Komentarz
Zmiana jest korzystna, ale nie wyciągajmy z niej wniosków idących nazbyt daleko. Przede wszystkim bowiem, zniesieniu nie ulegają obowiązki wynikające z innych przepisów dotyczących cen transferowych. Chodzi tu przede wszystkim o obowiązek ustalania cen transferowych na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane oraz obowiązek sporządzania dokumentacji cen transferowych w celu wykazania, iż ceny transferowe zostały ustalone na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane. Zniesiona ma być tylko sankcja w swojej istocie niewspółmierna do naruszenia, w szczególności w związku z ww. specyfiką zagadnienia cen transferowych. Tak czy owak, zdaniem projektodawcy proponowana zmiana wychodzi naprzeciw postulatom podatników, a także przyczyni się do zwiększenia pewności prawnej w zakresie funkcjonowania już istniejących podatkowych grup kapitałowych. A być może także do zwiększenia atrakcyjności tej instytucji dla podmiotów zainteresowanych potencjalnym utworzeniem takiej grupy. A wszystko w imię deregulacji i sprawiedliwości podatkowej, w założeniu ustawodawcy stanowią krok w kierunku budowy stabilnego, przyjaznego i zrozumiałego systemu podatkowego (kiedyś była zasada 3x „P” – prostota, przejrzystość i przyjazność, jak widać pośród wzniosłych haseł utrzymała się tylko „przyjazność”, ale jak zwykle – zobaczymy co z tego wyjdzie, a co nie). Zostawiając jednak z boku drobne uszczypliwości względem marketingu Ministerstwa Finansów, norma prawna wynikająca z ww. przepisu bywała interpretowana naprawdę rygorystycznie. Przykładowo, zgodnie z wyrokiem NSA z 12.7.2023 r., II FSK 128/21, Legalis, błędna jest wykładnia ww. przepisu, zgodnie z którą transakcja kontrolowana obejmuje późniejsze zmiany warunków tej transakcji i iż w efekcie dokonanie zmian warunków transakcji (z nierynkowych na rynkowe) powoduje, iż nie dochodzi do naruszenia warunku określonego w art. 1a ust. 2 pkt 3 lit. b PDOPrU ze skutkiem w postaci utraty przez grupę statusu podatnika CIT.
Zgodnie z planowanymi przepisami przejściowymi, nie dojdzie do utraty statusu podatnika CIT przez PGK w przypadku naruszenia przed dniem wejścia w życie opisywanej nowelizacji, o ile przed tym dniem nie została wydana decyzja stwierdzająca wygaśnięcie decyzji o rejestracji umowy o utworzeniu grupy i spółki tworzące grupę nie dokonały rozliczenia CIT. W takim wypadku, nie wystąpią skutki prawne naruszenia warunku zakazu dokonywania transakcji nierynkowych, a PGK nie utraci statusu podatnika CIT pomimo dokonania transakcji nierynkowych z podmiotami spoza grupy.
