18 godzin temu
Łazienka to pomieszczenie, w którym wilgoć i prąd elektryczny spotykają się wyjątkowo blisko. To połączenie może być bardzo niebezpieczne, dlatego instalacja elektryczna w łazience musi być zaprojektowana i wykonana z zachowaniem szczególnych zasad. Ich podstawą jest Polska Norma PN-HD 60364-7-701, która określa tzw. strefy ochronne oraz wymagania dla urządzeń elektrycznych montowanych w tych miejscach.
Gdzie można, a gdzie nie wolno instalować urządzeń? Strefy 0, 1 i 2
Norma dzieli łazienkę na trzy główne strefy ochronne: 0, 1 i 2. Granice tych stref zależą od odległości od wanny lub prysznica.
- Strefa 0 to wnętrze wanny lub brodzika. To miejsce, które ma bezpośredni kontakt z wodą, dlatego można tu stosować wyłącznie urządzenia o stopniu ochrony IPX7 (czyli całkowicie wodoszczelne) i zasilane niskim, bezpiecznym napięciem SELV maksymalnie 12 V AC lub 30 V DC. Przykładem mogą być oświetlenie czy pompy w wannach SPA, ale tylko jeżeli są fabrycznie do tego przystosowane.
- Strefa 1 znajduje się nad wanną lub brodzikiem, do wysokości 225 cm od podłogi. Tutaj dopuszcza się urządzenia o stopniu ochrony minimum IPX4 (odporne na bryzgi wody), a w przypadku narażenia na strumień wody (np. w kabinach prysznicowych) zaleca się IPX5 (ochrona przed strugą wody). Można montować np. podgrzewacze wody, oświetlenie, wentylatory czy elektryczne grzejniki łazienkowe. Nie wolno jednak montować zwykłych gniazdek ani włączników na napięcie 230 V, wyjątkiem są wyłącznie instalacje niskonapięciowe SELV/PELV (do 25 V AC lub 60 V DC).
- Strefa 2 obejmuje pas o szerokości 60 cm wokół strefy 1. Tu również obowiązuje stopień ochrony IPX4, a z urządzeń można montować np. oświetlenie, wentylatory czy grzejniki. Standardowe gniazda 230 V powinny znajdować się co najmniej 60 cm od krawędzi wanny lub prysznica, czyli już poza strefą 2.
W przypadku prysznica bez brodzika (walk-in):
Jeśli nie ma stałej ścianki kabiny prysznicowej, strefa 1 rozciąga się do 120 cm od punktu natrysku w poziomie (i do 225 cm w pionie). Strefa 0 w takim przypadku obejmuje zasięg 120 cm w poziomie, ale tylko do wysokości 10 cm od podłogi. Oznacza to, iż w praktyce wszystko w promieniu 1,2 m od prysznica traktuje się jako strefę 1 lub 0, więc obowiązują tam ostrzejsze zasady.
Poza wymienionymi strefami (dawniej często nazywane Strefą 3 lub po prostu przestrzenią pozostałą) można montować gniazdka i łączniki. Należy jednak pamiętać, iż gniazdka wtyczkowe muszą posiadać stopień ochrony minimum IP44 (bryzgoszczelne, z klapką). Włączniki oświetlenia często umieszcza się na zewnątrz łazienki lub stosuje modele pociągane (sznurkowe), aby uniknąć dotykania ich mokrą ręką.
Dodatkowe zabezpieczenia
Same strefy to nie wszystko, bezpieczeństwo zapewniają także dodatkowe zabezpieczenia elektryczne.
Wyłącznik różnicowoprądowy (RCD)
Każdy obwód elektryczny w łazience powinien być chroniony przez wyłącznik różnicowoprądowy (RCD) o czułości 30 mA. Tzw. „różnicówka” wykrywa prąd upływający do ziemi np. przez uszkodzone urządzenie lub ciało człowieka i natychmiast odcina zasilanie. Dzięki temu ryzyko porażenia prądem jest minimalne.
RCD nie zastępuje innych zabezpieczeń (uziemienia czy izolacji), ale stanowi dodatkową warstwę ochrony. W nowych instalacjach stosuje się osobne wyłączniki różnicowoprądowe dla wszystkich pomieszczenia mokrego – łazienki, pralni czy kuchni.
Połączenia wyrównawcze
Drugim ważnym elementem są lokalne połączenia wyrównawcze. Ich zadaniem jest połączenie wszystkich dostępnych metalowych elementów w łazience (rur wodnych, grzejników, metalowej wanny, brodzika, konstrukcji) z przewodem ochronnym PE. Dzięki temu w razie awarii napięcie zostanie odprowadzone do ziemi, a użytkownik nie znajdzie się między elementami o różnym potencjale elektrycznym.
Nawet jeżeli instalacja wodna jest wykonana z plastiku, w łazience zawsze znajdzie się coś metalowego tzn. baterie, odpływy, grzejniki. Wszystkie te elementy należy uziemić. Dobrze wykonane połączenia wyrównawcze mogą dosłownie uratować życie.
Najczęstsze błędy i ich skutki
W praktyce wciąż popełnia się wiele błędów przy instalacjach w łazienkach. Do najgroźniejszych należą:
- Brak RCD – w razie upływu prądu z urządzenia nie zadziała żadne automatyczne odłączenie, co może prowadzić do porażenia.
- Niehermetyczny osprzęt – zwykłe gniazdka i lampy o niskim IP (np. IP20) narażone na wilgoć łatwo ulegają zwarciu.
- Zły montaż gniazd i urządzeń – zbyt blisko wanny lub prysznica, w strefach, gdzie nie powinny się znajdować.
- Brak połączeń wyrównawczych – metalowe elementy mogą znaleźć się pod napięciem.
- Złe prowadzenie przewodów – zbyt płytko pod kafelkami lub w strefach wilgotnych, co grozi przebiciem podczas wiercenia.
Każdy z tych błędów może skończyć się zwarciem, porażeniem prądem lub pożarem.
Jak RCC może pomóc?
Norma PN-HD 60364-7-701 to nie tylko dokument dla elektryków. To również wytyczne dla producentów urządzeń elektrycznych takich jak oświetlenie, grzejniki, wentylatory czy wanny z hydromasażem. Urządzenia te muszą spełniać wymogi bezpieczeństwa określone m.in. w dyrektywach LVD (niskonapięciowej), EMC (kompatybilności elektromagnetycznej) oraz RoHS (ograniczenie substancji szkodliwych).
Ośrodek Badawczo-Rozwojowy RCC przeprowadza kompleksowe badania zgodności z tymi dyrektywami. Wykonuje testy bezpieczeństwa elektrycznego (m.in. badania IP, izolacji, odporności na wilgoć i temperaturę), testy kompatybilności elektromagnetycznej oraz analizy chemiczne RoHS.
O czym należy pamiętać?
Bezpieczeństwo instalacji elektrycznej w łazience to nie tylko wymóg prawny, ale i zdrowy rozsądek. Odpowiednie rozmieszczenie urządzeń zgodnie ze strefami 0-1-2, zastosowanie sprzętu o adekwatnym stopniu IP, montaż wyłączników RCD i wykonanie połączeń wyrównawczych to podstawy, które chronią życie i zdrowie użytkowników.
Jeśli jesteś projektantem, wykonawcą lub producentem urządzeń elektrycznych, RCC pomoże Ci zadbać o zgodność z normami i bezpieczeństwo Twoich wyrobów.
Skontaktuj się z nami! Razem sprawimy, iż każda łazienka będzie funkcjonalna, bezpieczna i zgodna z przepisami.