Świadczenie urlopowe dla nauczycieli

Świadczenie urlopowe dla nauczycieli bardzo się różni od świadczenia urlopowego wypłaconego na podstawie ustawy o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych, albowiem jest wypłacane nie ze środków obrotowych tylko właśnie ze środków ZFŚS.

Zgodnie z art. 53 ust. 1 i 1 a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 986), dalej KN dla nauczycieli dokonuje się corocznie odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w wysokości ustalanej jako iloczyn planowanej, przeciętnej w danym roku kalendarzowym, liczby nauczycieli zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze zajęć (po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć) skorygowanej w końcu roku do faktycznej przeciętnej liczby zatrudnionych nauczycieli (po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć) i 110 % kwoty bazowej, o której mowa w art. 30 ust. 3, obowiązującej w dniu 1 stycznia danego roku.

1a. Z odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, o którym mowa w ust. 1, wypłacane jest nauczycielowi do końca sierpnia każdego roku świadczenie urlopowe w wysokości odpisu podstawowego, o którym mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, ustalonego proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym.

Termin wypłaty świadczenia urlopowego

Jak wynika z wyżej przytoczonego przepisu świadczenie urlopowe dla nauczycieli jest wypłacane do końca sierpnia, czyli w tym roku do 31 sierpnia 2024 r. Oczywiście jest to termin ostateczny. Nic nie stoi na przeszkodzie prawnej, aby nauczyciel otrzymał świadczenie wcześniej, w szczególności, gdy nie zostanie z nim zawarta Nauczyciel nie musi składać żadnego wniosku o wypłatę tego świadczenia.

Wysokość świadczenia urlopowego

Jak wynika z art. 53 ust. 1 A KN z corocznego odpisu wypłaca się nauczycielom omawiane świadczenie. Jednak pojawia się dość duży problem, ponieważ na przestrzeni dwóch lat kalendarzowych wysokość odpisu się zmieniała. Do 31 grudnia 2023 r. odpis wynosił 1914,34 zł, natomiast od 1 stycznia odpis wynosi 2417,14 zł. W związku z tym wątpliwość budzi w jaki sposób obliczyć wysokość świadczenia. Mamy dwie możliwości do wyboru:

1. ustalenie proporcjonalne,
2. ustalenie wysokości świadczenia według ostatniej wysokości odpisu.

W zeszłym roku Ministerstwo Edukacji Narodowej opowiedziało się o proporcjonalnym ustaleniu wysokości świadczenia (źródło: https://www.portaloswiatowy.pl/komunikaty-men-i-cke/mein-wyrownanie-swiadczenia-urlopowego-proporcjonalnie-23766.html, dostęp: 12.08.2024 r.). Jednak to stanowisko zostało skrytykowane i jest raczej marginelizowane.

W praktyce przyjmuje się, iż wysokość świadczenia wynika z ostatniego, obowiązującego odpisu. Osobiście do tego poglądu się przychylam, albowiem jest on korzystny dla pracownika (https://www.portaloswiatowy.pl/swiadczenie-urlopowe/swiadczenie-urlopowe-dla-nauczycieli-w-2024-r.-rozwiewamy-watpliwosci-czytelnikow-25034.html, dostęp: 12.08.2024 r.).

Ustalenie proporcjonalne wysokości świadczenia

Wysokość świadczenia urlopowego ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym.

Tym samym nie każdy nauczyciel otrzyma świadczenie w pełnej wysokości, albowiem taką możliwość ogranicza wprost treść art. 53 ust. 1 a KN.

Świadczenia urlopowego nie pomniejsza się za okres zwolnienia na działanie siły wyższej oraz urlopu opiekuńczego. Natomiast pomniejsza się za okres urlopu bezpłatnego, który nie wlicza się do uprawnień pracowniczych. Odmienna sytuacja jest w przypadku urlopu wychowawczego, albowiem ten pomimo tego, ze jest bezpłatny, wraz z jego zakończeniem zostanie zaliczony do stażu pracy.

Sposób obliczania wysokości świadczenia urlopowego

Istnieją cztery scenariusze obliczenia wysokości świadczenia urlopowego.

1. Oczywiście najprostszą sprawą jest sytuacja, gdy nauczyciel przepracował cały rok, w pełnym wymiarze zajęć, a więc jego świadczenie będzie wynosić 2417,14 zł.
2. Nauczyciel, który przepracował część roku w pełnym wymiarze zajęć.

Przykład: Nauczyciel pracował w pełnym wymiarze zajęć 7 miesięcy na podstawie umowy zawartej na czas określony w celu zastępstwa nieoecbeogo nauczyciela.

2417,14 zł / 12 miesięcy = 201,43 zł

201,43 zł x 7 miesięcy = 1410,01 zł

3. Nauczyciel przepracował cześć roku w niepełnym wymiarze zajęć.

Przykład: Nauczyciel pracował na 1/2 przez 6 miesięcy na podstawie umowy zawartej na czas określony w celu zastępstwa nieoecbeogo nauczyciela.

2417,14 zł / 12 miesięcy = 201,43 zł

201,43 zł x 6 miesięcy = 1208,58 zł x 1/2 = 604,29 zł

4. Najbardziej skomplikowanym scenariuszem będzie sytuacja, gdy wymiar etatu albo liczba dni przepracowanych w roku zmieniała się. W takiej sytuacji będziemy mieli do czynienia z połączeniem dwóch metod obliczeniowych.

Przykład:

Nauczyciel ze względu na potrzeby organizacji nauczania został zatrudniony 3 września, pracował do 31 sierpnia. Korzystał w trakcie zatrudnienia z urlopu bezpłatnego, a także jego wymiar czasu pracy się zmieniał.

Obliczenie:

1. 3.09. – 30.09. – 201,43 zł / 30 dni x 27 dni = 181,29 zł
2. 1.10. – 31.12. – 201,43 zł x 3 miesiące = 604,29 zł
3. 1.01. – 22.01. – urlop bezpłatny – nie uwzględniamy
4. 23.01. – 31.01. – 201,43 zł / 31 dni x 8 dni = 51,98 zł
5. 01.02. – 31.08. – praca na 1/2 – 201,43 zł x 7 miesięcy x 1/2 = 705,01 zł

Łącznie świadczenie urlopowe wyniesie: 1542,57 zł

Świadczenie urlopowe i wczasy pod gruszą dla nauczycieli

Odpowiadając także na bardzo częste pytania, które są do mnie kierowane: Tak, nauczyciel może mieć wypłacane dwa świadczenia, czyli świadczenie urlopowe i wczasy pod gruszą, oczywiście o ile to drugie zostało przewidziane dla nauczycieli w regulaminie ZFŚS. Jednocześnie należy pamiętać o tym, iż są to dwa odrębne i różne świadczenia. Jak pierwsze z nich jest roszczeniowe i przysługuje z mocy przepisów Karty Nauczyciela, tak drugie już roszczeniowym świadczeniem nie jest i nauczyciel powinien złożyć wniosek, a co więcej przedstawić swoją sytuację życiową, bytowa i materialną zgodnie z kryterium socjalnym.

Świadczenie urlopowe a zajęcie komornicze

W związku z tym, iż świadczenie urlopowe wypłacane jest z ZFŚS to nie podlega ono zajęciu na mocy zajęcia wynagrodzenia za prace. W celu dokonania potrącenia komornik lub organ egzekucyjny administracyjny muszą zajęć inną wierzytelność, a więc przesłać osobne zajęcie. Jednak odpowiedź na drugie pytanie związane z tym tematem, mianowicie czy świadczenie urlopowe podlega egzekucji w całości czy jest chronione względnie na mocy art. 87 §1 i art. 87 (1) kp w zw. z art. 91 c KN, jest trudniejsza i brzmi: to zależy. A zależy tak naprawdę od organu egzekucyjnego.

W przypadku potrącenia świadczeń wypłacanych w ramach działalności socjalnej pracodawcy z ZFŚS zdania są podzielone co do ochrony. Uważam, iż w takim wypadku należy zwrócić się do organu egzekucyjnego, albowiem wiele organów uważa, iż jest to świadczenie chronione w pełni albo względnie. W tej sprawie wypowiedziało się Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (Pismo z dnia 21.06.2011 r., wydane przez: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Departament Prawa Pracy, Możliwość prowadzenia egzekucji komorniczej lub administracyjnej ze świadczeń zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, Rzeczposp. PiP 2011, nr 153, str. 4): „W nawiązaniu do pytania w sprawie możliwości prowadzenia egzekucji komorniczej lub administracyjnej ze świadczeń wypłacanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych Departament Prawa Pracy MPiPS, uwzględniając stanowisko przedstawione przez Ministerstwo Sprawiedliwości, informuje, iż ustawa z 4 marca 1994 o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm., dalej ustawa o zfśs) nie reguluje zasad postępowania z przyznanymi pracownikowi świadczeniami socjalnymi w przypadku prowadzenia egzekucji z jego wynagrodzenia i innych świadczeń otrzymywanych od pracodawcy. W myśl zasady określonej w art. 12 ust. 2 tej ustawy środki zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie podlegają egzekucji, z wyjątkiem przypadków gdy egzekucja jest prowadzona w związku z zobowiązaniami funduszu. Podkreślić należy, iż świadczenia socjalne nie mają charakteru wynagrodzenia, a zatem należności ze stosunku pracy. Pomoc socjalna ma bowiem charakter uznaniowy ze względu na obowiązek stosowania przy jej przyznawaniu pozawynagrodzeniowych, wyłącznie socjalnych kryteriów, zawartych w art. 8 ust. 1 ustawy o zfśs. Przepisy kodeksu postępowania cywilnego, na podstawie których jest prowadzona egzekucja z wynagrodzenia za pracę, bliżej nie określają pojęcia wynagrodzenia za pracę. Podstawowym kryterium decydującym o zaliczeniu określonego świadczenia do świadczeń objętych zajęciem na podstawie art. 881 k.p.c. jest jego powiązanie ze stosunkiem pracy. Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości, adekwatnego do zajmowania stanowiska w sprawie stosowania przepisów k.p.c., należności wymienione w art. 881 § 2 k.p.c. nie mają charakteru socjalnego. Przemawia to za tym, iż świadczenia socjalne nie powinny być traktowane jako świadczenia związane ze stosunkiem pracy w rozumieniu tych przepisów k.p.c. Nie stanowią one bowiem ekwiwalentu za wykonaną pracę, nie zależą od wyników pracy, jak np. udział w zyskach pracodawcy. Zgodnie bowiem z podstawową zasadą przyznawania świadczeń z zfśs, określoną w art. 8 ust. 1 ustawy o zfśs, przyznawanie i wysokość ulgowych usług i świadczeń z tego funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej, czyli kryteriów o wyłącznie socjalnym, pozapłacowym charakterze. Oznacza to, iż świadczenia finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych stanowią pomoc socjalną dla pracownika i jego rodziny, a co za tym idzie nie powinny być traktowane jako składnik wynagrodzenia w rozumieniu art. 881 § 2 k.p.c. Biorąc pod uwagę powyższe regulacje, w opinii Ministerstwa Sprawiedliwości należałoby uznać, iż egzekucja z wynagrodzenia za pracę prowadzona na podstawie art. 880-888 k.p.c. nie obejmuje świadczeń przyznawanych pracownikom z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Natomiast zasady prowadzenia egzekucji administracyjnej określa ustawa z 17 czerwca 1966 o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (DzU z 2005 r. nr 229, poz. 1954 ze zm.). Zajmowanie stanowiska odnośnie stosowania omawianych przepisów należy do adekwatności Ministerstwa Finansów. Departament Prawa Pracy MPiPS informuje, iż nie jest uprawniony do wydawania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów ustaw. W związku z tym poglądy prawne departamentu nie są wiążące dla stron stosunku pracy, sądów i inspektorów.”

Opodatkowanie i oskładkowanie świadczenia urlopowego

Świadczenie urlopowe jest opodatkowane na zasadach ogólnych, a więc według skali stawką 12 % lub 32 % podatku dochodowego od osób fizycznych. Jako przychód ze stosunku pracy będzie kwalifikowało się do zwolnienia przedmiotowego, tzw. PIT-0. Nie korzysta ono z preferencji art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o pdof, zgodnie z którym wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 1000 zł; rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi, albowiem nie jest to świadczenie do którego ma zastosowanie kryterium socjalne.

Świadczenie urlopowe jest natomiast nieoskładkowane na podstawie § 2 ust. 1 pkt 21 Rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 728 z późn. zm.).

Pozdrawiam, Karolina Niedzielska