1 dzień temu
Tatuaże w Wielkiej Brytanii zaczęły pojawiać się po raz pierwszy po podróżach Jamesa Cooka na południowy Pacyfik (trzy wyprawy miały miejsce od 1768 do 1780 roku). Wówczas to załoga zetknęła się z polinezyjską kulturą tuszowania skóry. Pierwsze "dziary" posiadali więc głównie marynarze, następnie żołnierze, a dopiero później zaczęły przenikać do społeczeństwa. Przełomem dla popularności tatuażu w Wielkiej Brytanii był tatuaż, który król Edward VII zrobił sobie w Jerozolimie. Był to krzyż z punktami, które miały symbolizować rany ukrzyżowanego Jezusa. Także Jerzy V miał tatuaż, który wykonano w Japonii. - Jednym z powodów, dla których Macdonald był tak zajęty, było to, iż ludzie chcieli naśladować króla - powiedział dr Matt Lodder, wykładowca sztuki współczesnej i kultury wizualnej na Uniwersytecie w Essex.
REKLAMA
Zobacz wideo Dbanie o świeżo wykonany tatuaż. Wskazówki od profesjonalisty
"Michał Anioł" tatuażu cieszył się sławą w Wielkiej Brytanii. Jak wyglądały wiktoriańskie "dziary"?
Sutherland Macdonald urodził się 25 czerwca 1860 roku w Boundary Terrace w Leeds w Wielkiej Brytanii. Z tatuażami zetknął się najprawdopodobniej w wojsku. W latach 70. XIX wieku służył bowiem w armii brytyjskiej jako telegrafista Królewskich Wojsk Inżynieryjnych. Brał też udział w wojnie angielsko-zuluskiej, która miała miejsce w 1879 roku i zakończyła się przegraną Zulusów i włączeniu ich ziem w teren obecnej Republiki Południowej Afryki.
Sutherland Macdonald i wzór tatuażu, 1895 rok. fot. domena publiczna/York House Studio
Już w wojsku Macdonald znany był ze zdolności artystycznych. Z łatwością więc nauczył się posługiwać igłami do tatuażu i wykonywać pierwsze obrazy na skórze dla swoich kolegów z armii. Po odejściu z wojska podjął decyzję o tym, iż będzie też tatuował zawodowo. Najpierw pracował przy wykorzystaniu narzędzi ręcznych.
Wzór tatuażu z prawami autorskimi Sutherlanda Macdonalda. fot. domena publiczna
W artykule Gambiera Boltona, który ukazał się w magazynie "Strand" w 1897 roku, można przeczytać, iż "do cieniowania lub tworzenia większych wzorów Macdonald przez cały czas używał japońskich narzędzi z uchwytami z kości słoniowej". Autorowi prawdopodobnie chodziło o tebori - długie szydło, na końcu którego znajdowały się igły do wprowadzania tuszu pod skórę. Narzędzia te do tej pory wykorzystywane są w Japonii do wykonywania tatuażu tradycyjnego (horimono), który w przeciwieństwie do tatuaży tworzonych z użyciem maszynki jest o wiele bardziej bolesny, a proces powstawania wzoru jest długotrwały.
Wzór tatuażu z prawami autorskimi Sutherlanda Macdonalda. fot. domena publiczna
W 1894 roku Macdonald otrzymał brytyjski patent (numer 3035) na zbudowaną przez siebie elektryczną maszynkę do tatuażu z wymiennymi igłami do nanoszenia linii o różnej grubości, cieniowania i rysowania detali. Miała ona dużo ruchomych części, więc w tej chwili nie jest uznawana za najbardziej praktyczne narzędzie, jednak przysłużyła się kolejnym pokoleniom tatuażystów, którzy na jej podstawie ulepszali swoje maszynki. Jego wkładem w sztukę tatuowania obrazów na skórze jest też dodanie niebieskiego (ultramaryny) i szmaragdowej zieleni do palety tuszów - wcześniej użycie tych kolorów na skórze uznawane było za niemożliwe.
Wzór tatuażu z prawami autorskimi Sutherlanda Macdonalda. fot. domena publiczna
Pierwszy salon tatuażu Macdonalda znajdował się w Aldershot. Następnie przeniósł się na Jermyn Street 76 w Londynie, gdzie pracował już do końca swojej kariery. Był to pierwszy w Wielkiej Brytanii salon tatuażu dostępny publicznie dla wszystkich, kto chciał wykonać obraz na skórze. Niedawno wyszło na jaw, iż Macdonald był też pierwszym tatuażystą, którego adres i telefon pojawił się w książce telefonicznej (tzw. Yellow Pages). Miało to miejsce w 1894 roku i przez pierwsze cztery lata był to jedyny adres dla profesjonalnych usług tatuażu w Londynie.
Grafika reklamująca studio tatuażu Sutherlanda Macdonalda. fot. domena publiczna
Macdonald zaczynał od małych wzorów, z czasem przechodząc do kopiowania dzieł sztuki na ciała swoich klientów. Najczęściej wybieranym motywem, co wynika z badań dr Loddera, były japońskie smoki, zwierzęta i ptaki z obrazów Archibalda Thorburna czy postaci mitologiczne z dzieł Williama-Adolphe Bouguereau. Jeden z klientów Macdonalda poprosił o wytatuowanie na ciele pejzażu autorstwa Johna Constable'a.
Wzór tatuażu z prawami autorskimi Sutherlanda Macdonalda. fot. domena publiczna
Co istotne, widoczne na zdjęciach dzieła Macdonalda pochodzą z dokumentów Biura Praw Autorskich w Stationers' Hall z 1905 roku i "w więcej niż jednym przypadku prawa autorskie do konkretnych wzorów zostały zakupione przez bogatych patronów studia tak, by nikt nie mógł z nich korzystać". Jednym z takich wzorów jest tatuaż Psyche i Amora na plecach pewnego kapitana marynarki wojennej (zdjęcie poniżej). Prawa autorskie zarejestrowane są na Macdonalda.
'Amor i Psyche', wzór tatuażu wykonany przez Sutherlanda Macdonalda. fot. domena publiczna
Jak dodaje Lodder, częścią geniuszu Macdonalda było podniesienie statusu swojej sztuki. W XIX wieku tatuaże były "znakami cienia" - pojawiały się na ciałach żołnierzy, marynarzy i recydywistów, a jeżeli były opisywane, to tylko w literaturze medycznej lub kryminologii oraz były ukrywane przed oczami ludzi. Macdonald pomógł zmienić postrzeganie tatuażu i tatuażystów - nosząc biały fartuch (jak lekarz), tworząc pierwszą maszynkę do tatuażu i rejestrując legalną praktykę w spisie pocztowym, podniósł swoją działalność do rangi profesjonalnego zawodu. Kładł też nacisk na nazewnictwo - nazywał się tatuażystą, a nie tatuatorem - co według niego odróżnia artystę wykonującego wzór od osoby, która kopiuje niewielkie symbole na skórę.
Wzór tatuażu z prawami autorskimi Sutherlanda Macdonalda. fot. domena publiczna
W 1900 roku "L' Illustration" nazwał Macdonalda "Michałem Aniołem tatuażu". Jego prace zostały docenione przez głębię koloru, której niestety nie oddają czarno-białe zdjęcia, ale też dokładne odwzorowanie obrazów, które na swoim ciele chcieli widzieć jego klienci.
Sutherland Macdonald tworzył "jedne z najwspanialszych ozdób, jakie kiedykolwiek umieszczono na ludzkiej skórze"
Jak pisał o nim George Burchett w książce "Memoirs of a Tattooist", Sutherland był głównym artystą, który stał na czele "mody na tatuaże" na początku lat 1900. "Wytatuował już oficerów w wielu słynnych pułkach, w tym w Brygadzie Gwardii. Jeden z jego pierwszych klientów, Lord Byng z Vimy, będąc młodym oficerem w 10. Husarze, przedstawił Macdonaldowi dziesiątki młodych ludzi ze swojego kręgu. Kiedy Macdonald zamienił mundur sierżanta-majora na biały fartuch pełnoetatowego tatuatora, miał już zapewnione spore grono zwolenników" - pisał Burchett.
Wzór tatuażu z prawami autorskimi Sutherlanda Macdonalda. fot. domena publiczna
"Przez prawie czterdzieści lat koronowane głowy i sławni ludzie wspinali się wąskimi schodami na Jermyn Street, aby odwiedzić Macdonalda i odejść, nosząc jedne z najwspanialszych ozdób, jakie kiedykolwiek umieszczono na ludzkiej skórze. Sutherland Macdonald, dobrze mówiący, inteligentny i łagodny człowiek, zaprzyjaźnił się ze swoimi klientami, którzy traktowali go jak równego sobie" - pisał dalej w książce. Konkretne nazwiska nie padają, jednak wspomnianymi "koronowanymi głowami" najpewniej byli synowie i córki królowej Wiktorii, a także królowie Norwegii i Danii.
Wzór tatuażu z prawami autorskimi Sutherlanda Macdonalda. fot. domena publiczna
Sutherland Macdonald wykorzystywał też swoje umiejętności mieszania kolorów do tatuowania przeszczepów skóry dla ofiar wypadków. W 1937 roku w "Evening Standard" pojawił się artykuł na ten temat. Jak wyjaśniono, chirurdzy potrafili już zrekonstruować uszkodzenia twarzy, które powstały np. na skutek wypadków komunikacyjnych czy przy pracy, ale nie byli w stanie przewidzieć tego, jaki odcień przybierze przeszczepiona skóra u swojego biorcy. Niestety, często pigmenty były tak kontrastujące, iż przeszczepiona skóra wyglądała jak "łatka" na dziurawych spodniach. Dzięki tatuażom udawało się wyrównać koloryt przeszczepionej skóry, by kontrast był jak najmniejszy. Możemy też przeczytać, iż w 1935 roku wśród pań stało się modne delikatne tatuowanie twarzy - np. na policzkach, dzięki czemu były zaróżowione.
Sutherland Macdonald zmarł w 1937 roku.
Wzór tatuażu z prawami autorskimi Sutherlanda Macdonalda. fot. domena publiczna
