Trudno unieważnić intercyzę

Dla ważności intercyzy nie ma znaczenia, iż ostatecznie biznes jednego z małżonków nie przyniósł strat, bo został zamknięty, a działalność drugiego zaczęła generować spore zyski. Przy podziale po rozwodzie majątku dorobkowego sądy nie doliczyły znaczących dochodów męża uzyskanych po podpisaniu intercyzy, która według zapewnień żony miała jedynie chronić majątek wspólny przed jej ewentualnymi długami.

Ochrona majątku wspólnego

Sąd Najwyższy rozstrzygał sprawę o podział majątku wspólnego. Małżonkowie zawarli umowę rozdzielności majątkowej dwa tygodnie po tym, jak tuż po urodzeniu zmarła ich druga córka i matka popadła w depresję żałobną. Żona podpisała intercyzę, być może za namową męża, w każdym razie notariusz pouczył małżonków o jej skutkach, informując, iż każde z nich będzie odtąd kroczyć oddzieloną drogą finansową. Celem intercyzy miało być wyeliminowanie ryzyka obciążenia majątku wspólnego małżonków ewentualnymi długami wynikającymi z działalności gospodarczej żony, która prowadziła sklepik z odzieżą używaną. Mąż w tym czasie zamierzał założyć firmę firmę transportową, co mu się udało dwa lata później. W niedługim czasie działalność ta zaczęła przynosić znaczące dochody.

Minęły kolejne dwa lata, małżonkowie rozwiedli się, nie mogąc dojść do porozumienia co do podziału majątku wspólnego. Spór sądowy skupił się na wspomnianej intercyzie. Kobieta domagała się bowiem uznania tej umowy za nieważną. Po pierwsze, dlatego, iż z powodu rodzinnej tragedii zamknęła swój sklepik i zniknęło ryzyko powstania długów, więc odpadła przyczyna ustanowienia rozdzielności. Po drugie – zawarcie umowy rozdzielności majątkowej nastąpiło w okolicznościach objętych art. 58 § 2 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna.

Sąd rejonowy przyznał kobiecie kilka składników z majątku wspólnego, w tym ich mieszkanie, ale nie podważył umowy rozdzielności majątkowej i w konsekwencji nie zaliczył do majątku wspólnego mienia uzyskanego przez męża między zawarciem tej umowy a rozwodem. Dla byłego męża zasadził zaś od byłej żony 76 tys. zł spłaty. Sąd II instancji utrzymał ten werdykt, zmniejszając tylko nieznacznie kwotę, do której spłacenia została zobowiązana żona.

Umowa rozdzielności

Kobieta odwołała się do Sądu Najwyższego, ale ten nie podzielił jej stanowiska, wskazując, iż zakresu ryzyka związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą nie da się z reguły przewidzieć. SN podtrzymał też stanowisko sądu okręgowego, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza, aby były mąż postępował w sposób niegodziwy względem skarżącej.

Odnosząc się zaś do zarzutów byłej żony, iż niższe instancje sądowe wobec dwóch różnych opinii biegłych, co do jej kondycji psychicznej w czasie zawierania intercyzy, nie powołały trzeciego biegłego, jak też nie przesłuchały byłego męża, sędzia Monika Koba, przewodnicząca składu orzekającego wskazała w konkluzji uzasadnienia, iż skarga kasacyjna jest instrumentem kontroli schematy stosowania prawa przez sądy, a nie kontroli ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia.

Sygnatura akt: I CSK 2533/24