TSUE odpowie na pytanie co z kolejnymi restrukturyzacjami?

Zasady, które Polski Ład wprowadził w zakresie opodatkowania restrukturyzacji, budzą wątpliwości co do ich zgodności z unijnymi przepisami. Gliwicki WSA postanowił rozwiać te niepewności, kierując pytanie prejudycjalne do TSUE. Co dokładnie ma zbadać TSUE?

Wątpliwości wokół polskich przepisów o opodatkowaniu kolejnych restrukturyzacji

Polski Ład wprowadził nowe zasady opodatkowania restrukturyzacji. Od 2022 r. wartość emisyjna udziałów lub akcji przydzielonych wspólnikowi przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną jest dla niego przychodem, o ile te udziały:

• podlegały wcześniej wymianie udziałów lub
• były przydzielone w ramach innego łączenia czy podziału.

Innymi słowy, neutralność podatkowa transakcji połączenia, podziału spółek lub wymiany udziałów dotyczy tylko pierwszej takiej transakcji.

Przepis ten wzbudził wiele wątpliwości dotyczących jego zgodności z unijną Dyrektywą Rady 2009/133/WE. Negatywne interpretacje indywidualne były dotychczas skarżone przez podatników do sądów administracyjnych. Ostatecznie WSA w Gliwicach skierował w związku z tym pytanie prejudycjalne do TSUE.

Skąd wzięły się wątpliwości?

Unijna dyrektywa dotyczy wspólnego systemu opodatkowania w przypadku:

• transgranicznego łączenia,
• podziałów,
• podziałów przez wydzielenie,
• wnoszenia aktywów i wymiany udziałów.

Nie ogranicza ona wprost neutralności podatkowej restrukturyzacji tylko do jednej takiej transakcji. Z art. 8 ust. 6 Dyrektywy wynika, iż neutralność podatkowa restrukturyzacji nie stanowi przeszkody dla państw członkowskich w opodatkowaniu zysków, powstających z kolejnego przekazania otrzymanych papierów wartościowych.

Sądy administracyjne orzekają, iż przepisy unijne nie mają na celu utrudnienia kolejnych restrukturyzacji, tylko zapewnienie, iż zyski ze wzrostu wartości udziałów zostaną opodatkowane w państwie, w którym powstały[1]. Za takim rozumieniem celu regulacji przemawia też fakt, iż według polskich przepisów wymiana udziałów nie jest neutralna, kiedy wartość rynkowa wnoszonych i wydawanych udziałów nie jest równa.

Sądy wskazują też, iż celem Dyrektywy jest odroczenie opodatkowania zysków udziałowców do czasu ich rzeczywistej realizacji, czyli sprzedaży udziałów[2]. To tym bardziej wzmacnia argumentację przeciwko polskim przepisom nakazującym rozpoznanie przychodu w momencie objęcia udziałów przy drugiej lub kolejnej restrukturyzacji. Polskie wyroki w tej kwestii nie są prawomocne.

Pytanie do TSUE

2 czerwca 2025 r. skład orzekający w WSA w Gliwicach skierował pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości UE. Sprowadza się ono do tego, czy polskie regulacje mogą w zgodzie z Dyrektywą uzależniać neutralność podatkową restrukturyzacji od tego, że:

• przekazywane udziały nie podlegały wcześniej wymianie udziałów albo
• nie zostały przydzielone w ramach łączenia lub podziału.

Średni czas oczekiwania na odpowiedź na pytanie prejudycjalne wynosi ok. 1,5 roku.

Jeżeli TSUE orzeknie, iż polskie przepisy są niezgodne z Dyrektywą, pozwoli to potencjalnie uprościć proces restrukturyzacji spółek. Ponieważ Dyrektywa dotyczy restrukturyzacji transgranicznych, orzeczenie TSUE może nie objąć transakcji krajowych. W interesie podatników będzie ewentualne dostosowanie polskich przepisów.

Będziemy śledzić na bieżąco postępy w rozstrzyganiu pytania prejudycjalnego oraz polskie orzecznictwo. jeżeli mają Państwo pytania dotyczące restrukturyzacji, połączeń, podziałów czy wymiany udziałów – zapraszamy do kontaktu.

[1] Wyrok WSA w Gliwicach z 28.04.2023 r., I SA/Gl 14/23; Wyrok WSA w Olsztynie z 28.06.2023 r., I SA/Ol 118/23

[2] Wyrok WSA w Warszawie z 05.06.2025 r., III SA/Wa 513/25