Ułatwienia dla rodziców powracających na rynek pracy

Ustawa o aktywności zawodowej w 2023 r.

Obecnie zadania państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej określa ustawa z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 690; dalej: PromZatrU). W związku z koniecznością kompleksowej modernizacji instytucji polskiego rynku pracy poprzez udoskonalenie funkcjonowania publicznych służb zatrudnienia oraz form aktywizacji zawodowej Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przedstawiło 29.9.2022 r. projekt ustawy o aktywności zawodowej. Ustawa ma zastąpić PromZatrU. Przewiduje się, iż wejdzie w życie 1.1.2023 r. Jednym z założeń nowego aktu prawnego jest udoskonalenie mechanizmów obsługi i wsparcia osób bezrobotnych i poszukujących pracy poprzez wprowadzenie instrumentów dla rodziców powracających na rynek pracy.

Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu urzędy pracy powinny włączyć się w aktywizację osób biernych zawodowo, z których większość jako przyczynę nieposzukiwania pracy wskazuje obowiązki rodzinne oraz te wynikające z prowadzenia domu – stąd chęć autorów projektu włączenia tej grupy w obszar aktywności zawodowej. W przełamywaniu bierności zawodowej mają pomóc programy, których celem będzie umożliwienie podejmowania pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy oraz w formie pracy zdalnej. Świadczenia na zatrudnienia rodziców powracających do pracy mają zachęcić pracodawców do zatrudniania tej grupy bezrobotnych.

Grant na utworzenie stanowiska pracy zdalnej

Zgodnie z projektowanym art. 138 ustawy o aktywności zawodowej starosta będzie mógł na podstawie zawartej umowy przyznać pracodawcy lub przedsiębiorcy środki Funduszu Pracy na utworzenie stanowiska pracy zdalnej dla skierowanego bezrobotnego rodzica powracającego na rynek pracy, posiadającego co najmniej jedno dziecko w wieku do 18. roku życia. Środki te zwane będą grantem na pracę zdalną.

Projekt odwołuje się do pojęcia pracy zdalnej z KP, jednak w tej chwili taki rodzaj świadczenia pracy jeszcze nie obowiązuje w regulacji kodeksowej. Możliwość wykonywania pracy przez pracownika w formie pracy zdalnej reguluje art. 3 ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095; dalej: KoronawirusU). W Sejmie znajduje się w tej chwili rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Druk nr 2355), który przewiduje wprowadzenie na stałe do KP pracy zdalnej. W dziale drugim KP ma zostać uchylony Rozdział IIb, który reguluje w tej chwili telepracę oraz dodany rozdział Rozdział IIc zawierający przepisy o pracy zdalnej. Uchylony zostanie również art. 3 KoronawirusU. Pracą zdalną będzie praca wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Na utworzenie takiego rodzaju stanowiska pracy będzie przysługiwać grant w kwocie określonej w umowie zawartej ze starostą, nie wyższej jednak niż 3-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu zawarcia umowy, za każdego skierowanego bezrobotnego.

Pracodawca lub przedsiębiorca – stosownie do zawartej umowy – będą zobowiązani do utrzymania w zatrudnieniu skierowanego bezrobotnego przez okres 12 miesięcy w pełnym wymiarze czasu pracy lub przez okres 18 miesięcy w połowie wymiaru czasu pracy. Niewywiązanie się z warunku utrzymania w zatrudnieniu, wykorzystanie grantu niezgodnie z umową lub jego niewykorzystanie spowoduje obowiązek zwrotu grantu wraz z odsetkami ustawowymi naliczonymi od dnia otrzymania grantu, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania starosty.

Starosta będzie kierował na zwolnione stanowisko pracy innego bezrobotnego w przypadku rozwiązania umowy o pracę przez skierowanego bezrobotnego, rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika lub wygaśnięcia stosunku pracy bezrobotnego przed upływem okresu, na który pracodawca lub przedsiębiorca będzie zobowiązany zatrudnić bezrobotnego.

Obecnie zgodnie z art. 60a PromZatrU pracodawca lub przedsiębiorca może otrzymać grant na utworzenie stanowiska pracy w formie telepracy. W związku z planowanym uchyleniem telepracy i zastąpieniem jej pracą zdalną, grant na telepracę zostanie zastąpiony grantem na pracę zdalną.

Świadczenie aktywizacyjne na zatrudnienie rodzica

Kolejnym rozwiązaniem, które ma pomóc rodzicom w powrocie do pracy, jest zgodnie z projektowanym art. 141 ustawy o aktywności zawodowej świadczenie aktywizacyjne. w tej chwili art. 60b PromZatrU przewiduje również możliwość przyznania świadczenia aktywizacyjnego. W zakresie tego rodzaju wsparcia dla pracodawców co do zasady pozostawiono dotychczasowe regulacje, z tym iż zróżnicowano jego wysokość. W myśl projektu świadczenie aktywizacyjne będzie przysługiwało przez okres 12 miesięcy w wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie, w przypadku zatrudnienia skierowanego bezrobotnego w pełnym wymiarze czasu pracy lub w wysokości ¼ minimalnego wynagrodzenia, w razie zatrudnienia skierowanego bezrobotnego w co najmniej połowie wymiaru czasu pracy. Po upływie okresu przysługiwania świadczenia pracodawca będzie zobowiązany zatrudnić skierowanego bezrobotnego przez okres 6 miesięcy.

Świadczenia aktywizacyjne będzie mógł przyznać starosta na podstawie umowy zawartej z pracodawcą. Ma ono pozwolić pracodawcy zatrudnić co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy skierowanego bezrobotnego rodzica powracającego na rynek pracy po przerwie związanej z wychowywaniem dziecka lub bezrobotnego sprawującego opiekę nad osobą zależną. Zgodnie z w tej chwili obowiązującym art. 60b PromZatrU starosta może przyznać pracodawcy świadczenie aktywizacyjne za zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy skierowanego bezrobotnego rodzica powracającego na rynek pracy po przerwie związanej z wychowywaniem dziecka lub bezrobotnego sprawującego opiekę nad osobą zależną, który w okresie 3 lat przed rejestracją w urzędzie pracy jako bezrobotny zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z uwagi na konieczność wychowywania dziecka lub sprawowania opieki nad osobą zależną. Oznacza to, iż po zmianie świadczenie aktywizacyjne będzie przysługiwało na zatrudnienie nie tylko w pełnym wymiarze czasu pracy, ale także w niższym wymiarze, co ma umożliwić łączenie przez rodziców pracy z funkcjami opiekuńczo-rodzinnymi.