Unia Europejska uruchamia cyfrowy System Wjazdu/Wyjazdu (EES)

Zdjęcie: https://euractiv.pl/section/migracje/news/unia-europejska-uruchamia-cyfrowy-system-wjazdu-wyjazdu-ees/

Od 12 października 2025 r. Unia Europejska rozpoczęła wdrażanie jednego z najbardziej zaawansowanych technologicznie projektów w historii swojej polityki migracyjnej – Systemu Wjazdu/Wyjazdu (Entry/Exit System, EES). To milowy krok w kierunku cyfrowej kontroli granic, ale także źródło istotnych pytań o równowagę między bezpieczeństwem a ochroną danych osobowych.

System EES obejmuje wszystkich podróżnych spoza UE przekraczających granice strefy Schengen w celach krótkoterminowych – maksymalnie 90 dni w ciągu 180 dni. Przy pierwszym wjeździe każda osoba musi zarejestrować dane paszportowe, wizerunek twarzy, odciski palców oraz informacje o czasie i miejscu przekroczenia granicy. Kolejne wjazdy będą weryfikowane automatycznie, bez tradycyjnego stemplowania.

„Dotychczasowe stemplowanie paszportów miało charakter symboliczny, ale też proceduralny. Teraz tę funkcję przejmuje zintegrowana baza danych EES” – podkreśla przedstawiciele Komisji Europejskiej, zapewniając, iż system gwarantuje najwyższe standardy ochrony prywatności i bezpieczeństwa.

Biometryka wieloskładnikowa, łącząca wizerunek twarzy i odciski palców, ma ograniczyć możliwość fałszerstw dokumentów. Dane będą centralnie przechowywane, a dostęp do nich uzyskają organy ochrony granic, bezpieczeństwa wewnętrznego oraz zwalczania przestępczości transgranicznej.

Skuteczność czy biurokratyczna bariera?

Komisja zapewnia, iż system przyspieszy odprawy i zmniejszy liczbę błędów. Jednak pilotażowe wdrożenia pokazują, iż cyfryzacja nie zawsze oznacza wygodę. Nowi użytkownicy muszą przejść pełną rejestrację biometryczną, co może powodować kolejki, zwłaszcza na mniejszych przejściach granicznych.

Państwa członkowskie otrzymały półroczny okres przejściowy na dostosowanie infrastruktury. Zgodnie z planem pełna operacyjność systemu zostanie osiągnięta 10 kwietnia 2026 r., kiedy elektroniczna kontrola całkowicie zastąpi stemple paszportowe.

Bezpieczeństwo i prywatność w równowadze

EES ma wzmocnić wspólne granice UE, pomóc w walce z nielegalną migracją i zagrożeniami terrorystycznymi oraz umożliwić monitorowanie powtarzających się wjazdów i naruszeń limitów pobytu.

Jednocześnie eksperci wskazują na ryzyka związane z gromadzeniem wrażliwych danych biometrycznych. „Choć system działa zgodnie z RODO, centralizacja takich informacji może tworzyć potencjalne zagrożenia naruszeń bezpieczeństwa” – ostrzegają krytycy.

System może w przyszłości zostać powiązany z innymi bazami UE, takimi jak ETIAS czy VIS. To zwiększy efektywność kontroli, ale jednocześnie pogłębi obawy o masowy nadzór.

Inteligentne granice w praktyce

EES jest elementem strategii tworzenia inteligentnych granic (Smart Borders), w której dane biometryczne i sztuczna inteligencja mają zastąpić tradycyjne procedury administracyjne. Skuteczność systemu zależy jednak od spójności wdrożeń w państwach członkowskich, które dysponują różnymi zasobami technologicznymi i kadrowymi.

Dla obywateli państw trzecich system oznacza większą kontrolę, dla Unii – lepszą przewidywalność i bezpieczeństwo, a dla instytucji ochrony danych – nowe wyzwania regulacyjne i etyczne.