Upadłość konsumencka – nowe zasady

Upadłość konsumencka prawnik – nowe, korzystne zasady

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości jest często ostatnią możliwością, jaka pozostaje osobom zadłużonym, aby ratować swoje finanse. Dotychczas, ze względu na skomplikowany charakter postępowania upadłościowego oraz ściśle określone warunki, które należało spełnić, niewielu konsumentów mogło liczyć na uzyskanie korzystnego dla siebie orzeczenia sądu upadłościowego. Stan ten zmienił się dnia 24 marca 2020 roku, wraz z nowelizacją ustawy Prawo upadłościowe. Nowelizacja złagodziła warunki ogłoszenia upadłości konsumenckiej, umożliwiając w ten sposób osobom zadłużonym umorzenie ich długów i wyjście z tzw. „szarej strefy”.

Upadłość osób fizycznych – dwa tryby

Ustawa Prawo upadłościowe reguluje w sposób odmienny zasady ogłaszania upadłości w odniesieniu do przedsiębiorców oraz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (konsumentów). Nowelizacja Prawa upadłościowego z marca 2020 roku znacząco zbliżyła do siebie te procedury. przez cały czas jednak występują w tym zakresie pewne odrębności. Osoby prowadzące działalność gospodarczą korzystają z trybu postępowania upadłościowego przeznaczonego dla przedsiębiorców, natomiast dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej jest przewidziany szczególny tryb tzw. upadłości konsumenckiej.

W niniejszym artykule przybliżymy główne zasady upadłości konsumenckiej. Część II będzie dotyczyła upadłości osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.

Upadłość konsumencka – jak było dotychczas?

Dotychczas o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie mogły wnioskować osoby, które w przeszłości prowadziły działalność gospodarczą i we adekwatnym czasie nie złożyły wniosku o ogłoszenie upadłości. Po nieudanej próbie prowadzenia własnego biznesu, osoby te pozostawały z niespłaconymi zobowiązaniami na wiele lat, bez możliwości oddłużenia oraz podjęcia legalnej pracy.

Obecnie kwestia prowadzenia w przeszłości działalności gospodarczej przez osobę fizyczną nie stoi na przeszkodzie w ogłoszeniu upadłości. W aktualnym modelu upadłości konsumenckiej nie jest już konieczne wykazanie, iż wnioskodawca we adekwatnym czasie złożył wniosek o ogłoszenie upadłości swojej firmy lub iż występują względy słuszności lub okoliczności natury humanitarnej, które uzasadniałyby wniosek. Procedura ogłaszania upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej uległa zatem znaczącemu uproszczeniu. Upadłość konsumencka kancelaria wskazuje, jako korzystny dla zadłużonego sposób na bezpieczne oddłużenie powstałych zobowiązań.

Upadłość konsumencka – przesłanki ogłoszenia upadłości

Zgodnie z ustawą Prawo upadłościowe (art. 10 i 11), upadłość osoby fizycznej może być ogłoszona w przypadku jej niewypłacalności, czyli utraty umiejętności wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Prawo upadłościowe wprowadza domniemanie, iż dłużnik utracił zdolność wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, gdy opóźnienie w ich realizacji przekracza 3 miesiące. Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może być złożony choćby wówczas, gdy dłużnik (wnioskodawca) ma jednego wierzyciela. Jest to istotne rozwiązanie dla osób, które posiadają znaczące zadłużenie, ale tylko z jednego tytułu, np. kredytu mieszkaniowego lub pożyczki konsumpcyjnej.

Innymi słowy, wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć konsument, który posiada niespłacone zadłużenie, o ile termin płatności tego długu minął więcej niż 3 miesiące przed złożeniem wniosku.

Upadłość konsumencka – przesłanki negatywne

Aktualnie Prawo upadłościowe nie zawiera już przesłanek negatywnych ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Dotychczas sąd oddalał wniosek o ogłoszenie upadłości, m.in. jeżeli:

– w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku dłużnik, mając taki obowiązek (np. jako przedsiębiorca lub członek zarządu spółki z o.o.) wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości;

– dłużnik umyślnie doprowadził do swojej niewypłacalności lub zwiększył jej rozmiar.

Mimo wystąpienia powyższych przesłanek, ogłoszenie upadłości było możliwe, jeżeli przemawiały za tym względy słuszności lub względy humanitarne, których wystąpienie dłużnik był zobowiązany wykazać. Należy jednak podkreślić, iż jako sytuacje uzasadniające zastosowanie powyższych klauzul słuszności lub humanitaryzmu, sądy uznawały jedynie wyjątkowe przypadki dotyczące dłużnika lub osoby mu najbliższej, jak choroba, kalectwo, nieszczęśliwy wypadek, bycie ofiarą przestępstwa oraz inne niezawinione okoliczności skutkujące utratą majątku przez dłużnika. Z uwagi na powyższe, mimo iż z roku na rok do sądów trafiało coraz więcej wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, dla wielu dłużników, którzy nie złożyli w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości swojej firmy, wykazanie istnienia względów humanitarnych było w wielu przypadkach barierą nie do przejścia.

Obecnie przepis regulujący powyższe negatywne przesłanki ogłoszenia upadłości został uchylony, zaś zakres okoliczności, które dłużnik powinien wykazać w swoim wniosku uległ znacznemu ograniczeniu. w tej chwili dłużnik nie musi już wskazywać przyczyn swojej niewypłacalności. Przeszkodą w uwzględnieniu wniosku nie jest choćby doprowadzenie do niewypłacalności przez dłużnika, chociażby poprzez rozrzutność lub nietrafione interesy. Przyczyny niewypłacalności nie są badane przy rozpoznawaniu wniosku o ogłoszenie upadłości. Okoliczności te są brane pod uwagę na późniejszym etapie i mogą skutkować odmową umorzenia długów dłużnika lub ustalenia korzystniejszego planu spłat.

Upadłość konsumencka a udział dłużnika w spółkach

Możliwość złożenia wniosku o ogłoszenie upadłość konsumenckiej dotyczy osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W związku z powyższym upadłości konsumenckiej sąd nie może ogłosić nie tylko względem osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, ale także wspólników spółki cywilnej, jak również wspólników spółek osobowych, którzy z samego faktu uczestnictwa w takiej spółce są uznawani za przedsiębiorców. Przed przystąpieniem do sporządzania wniosku o ogłoszenie upadłości warto skonsultować tę kwestię z prawnikiem. Upadłość konsumencka prawnik pomaga zweryfikować status wnioskodawcy i w razie potrzeby doprowadzić do wykreślenia działalności gospodarczej z CEIDG, wypowiedzieć umowę spółki lub dokonać innych czynności w celu zbycia udziału kapitałowego albo ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej.

Przeszkody w złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie stanowi natomiast posiadanie przez dłużnika udziałów w spółce z o.o. ani akcji w spółce akcyjnej. Należy jednak pamiętać, iż po ogłoszeniu upadłości te prawa wejdą do masy upadłości i będą podlegały sprzedaży przez syndyka.

Na możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej nie wpływa również fakt pełnienia przez wnioskodawcę funkcji członka zarządu spółki. Przed wydaniem postanowienia o ogłoszeniu upadłości sąd nie bada także, czy wnioskodawca we właściwym czasie złożył ewentualny wniosek o ogłoszenie upadłości podmiotu, którym zarządza.

Co należy wykazać w postępowaniu upadłościowym ?

Prawo upadłościowe wyczerpująco wymienia elementy, które powinien zawierać wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. W obecnym modelu upadłości należy skupić się przede wszystkim na przedstawieniu sytuacji finansowej dłużnika, czyli wykazaniu okoliczności uzasadniających brak możliwości spłaty jego długów. Wniosek powinien w związku z tym określać:

• spis wierzycieli, w tym wykaz wierzytelności spornych,
• wykaz majątku dłużnika oraz listę zabezpieczeń ustanowionych na tym majątku,
• osiągnięte przychody oraz koszty poniesione na utrzymanie dłużnika oraz osób pozostających na jego utrzymaniu, w ostatnich sześciu miesiącach przed dniem złożenia wniosku,
• czynności prawne dokonane przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były nieruchomości, akcje lub udziały w spółkach, a także ruchomości, wierzytelności lub inne prawa, których wartość przekracza 10 000 zł.

Istotne jest, aby już we wniosku wskazać wszelkie niezbędne okoliczności mające wpływ na rozpoznanie sprawy. Pozwoli to na przyspieszenie rozstrzygnięcia, a co za tym idzie – również ewentualnego oddłużenia.

Jakie korzyści może uzyskać dłużnik w przypadku ogłoszenia upadłości ?

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej zwykle nie jest celem samym w sobie. Dla wnioskodawców najistotniejsze jest, jakie dalsze decyzje podejmie sąd w odniesieniu do majątku upadłego. Po ogłoszeniu upadłości, spieniężeniu istniejącego majątku dłużnika oraz sporządzeniu planu podziału uzyskanej z tego tytułu sumy, sąd podejmuje decyzję co do dalszych losów zobowiązań upadłego konsumenta. Możliwe są następujące rozwiązania:

• ustalenie planu spłaty wierzycieli,
• umorzenie zobowiązań dłużnika bez określenia planu spłaty,
• warunkowe umorzenie zobowiązań lub
• odmowa ustalenia planu spłaty oraz umorzenia zobowiązań dłużnika.

Ustalenie planu spłaty wierzycieli

W planie spłaty są określane zasady dokonywania przez dłużnika przyszłych spłat wierzytelności. Plan może przewidywać maksymalnie 36-miesięczny okres spłat, zaś po tym czasie (pod warunkiem wykonywania planu), pozostała część zobowiązań zostaje umorzona. Ustalając plan spłaty, sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu oraz ich potrzeby mieszkaniowe.

Umorzenie zobowiązań bez określenia planu spłaty

W przypadku, gdy sytuacja osobista upadłego w sposób oczywisty wskazuje, iż jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, sąd umarza zobowiązania dłużnika, bez ustalania planu spłat. Warto już we wniosku o ogłoszenie upadłości powołać argumenty, które przemawiają za tym rozwiązaniem. Co istotne, zgodnie z art. 2 ust. 2 Prawa upadłościowego, zmienionego na mocy marcowej nowelizacji, postępowanie uregulowane ustawą wobec osób fizycznych należy prowadzić również tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym. Zatem należy uznać, iż rozwiązaniem preferowanym przez ustawodawcę jest umorzenie zobowiązań i ochrona upadłego konsumenta, a dopiero w dalszej kolejności jego wierzycieli.

Warunkowe umorzenie zobowiązań

Możliwa jest jednak sytuacja, iż niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat nie ma charakteru trwałego. W takim przypadku sąd może umorzyć zobowiązania bez ustalenia planu spłaty, pod warunkiem, iż w terminie 5 lat od dnia uprawomocnienia się tego postanowienia nie ustanie niezdolność upadłego do dokonywania spłat. jeżeli sytuacja ta ulegnie zmianie, zarówno upadły, jak i każdy z jego wierzycieli, może złożyć wniosek o ustalenie planu spłaty. W czasie warunkowego umorzenia zobowiązań, upadły nie może jednak dokonywać czynności prawnych, które mogłyby pogorszyć jego sytuację majątkową. Dokonanie takiej czynności lub ukrywanie majątku przez upadłego, skutkuje uchyleniem zawieszenia i ustaleniem planu spłat.

Odmowa ustalenia planu spłaty oraz umorzenia zobowiązań dłużnika

Jeśli upadły (i) umyślnie doprowadził do swojej niewypłacalności lub (ii) istotnie zwiększył jego zakres, albo (iii) gdy w okresie poprzednich 10 lat był już oddłużony w postępowaniu upadłościowym, sąd odmawia ustalenia planu spłat lub umorzenia zobowiązań.

W opisanych wyżej sytuacji, sąd może wyjątkowo ustalić plan spłat lub umorzyć zobowiązania upadłego, jeżeli jest to uzasadnione względami słuszności lub humanitaryzmu. W takiej sytuacji dłużnik jest jednak zobowiązany do poniesienia negatywnych konsekwencji swojej niegospodarności. O ile plan spłat zostanie przyjęty, będzie on bardziej uciążliwy dla dłużnika. Obowiązek spłat nie może być bowiem w takiej sytuacji krótszy niż 3 lata, ale też nie dłuższy niż 7 lat.

Inne konsekwencje upadłości konsumenckiej

Upadły konsument musi liczyć się z tym, iż cały jego majątek podlegający zajęciu zostanie spieniężony i podzielony między wierzycieli. Prawo upadłościowe przewiduje jednak pewne ulgi w sytuacji, gdy w skład masy upadłości wchodzi lokal mieszkalny albo dom jednorodzinny, w którym zamieszkuje upadły i konieczne jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego oraz osób pozostających na jego utrzymaniu. W takim przypadku z sumy uzyskanej ze sprzedaży lokalu lub domu wydziela się upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy.

Upadłość konsumencka Warszawa – Kancelaria Capital Legal

W ostatnim czasie zasady dotyczące zgłaszania upadłości konsumenckiej uległy znaczącemu złagodzeniu. Nowe przepisy mają na celu przede wszystkim umożliwić zadłużonym konsumentom umorzenie ich zobowiązań. Wprowadzenie opisanych wyżej rozwiązań zbiegło się w czasie z kryzysem ekonomicznym wywołanym epidemią COVID-19. Oczywiście wystąpienie problemów finansowych nie powinno od razu prowadzić do ogłoszenia upadłości, niemniej jeżeli brak możliwości spłaty zadłużenia ma charakter trwały, warto rozważyć wystąpienie z przedmiotowym wnioskiem.

Sprawy upadłościowe są jednym z obszarów praktyki naszej Kancelarii. Prawnicy Kancelarii reprezentują Klientów w postępowaniach upadłościowych, w których Klienci występują jako wierzyciele i dłużnicy. Upadłość konsumencka Warszawa to jedna z usług, którą od czasu nowelizacji ustawy prawo upadłościowe w marcu 2020 roku z powodzeniem świadczymy na rzecz naszych Klientów. W pierwszej kolejności analizujemy sytuacje prawnomajątkową Klienta i oceniamy, czy oddłużenie w trybie upadłości konsumenckiej będzie w danym przypadku możliwe oraz, które z długów będą mogły być procedowane w tym trybie. Przedstawimy możliwe ścieżki postępowania i szanse na ich realizacje. Następnie przystępujemy do kompletowania dokumentacji i sporządzania wniosku. jeżeli jesteś zainteresowany usługami kancelarii w zakresie upadłości konsumenckiej, zapraszamy do kontaktu.