20 godzin temu
Projektowana ustawa ma być pierwszym krokiem do modernizacji systemu wsparcia dla branży filmowej, przewiduje:
- skrócenie okresu aplikacyjnego – wnioski o wsparcie będzie można składać nie wcześniej niż 3 miesiące przed rozpoczęciem prac objętych wsparciem, a w ciągu 3 miesięcy od ich rozpoczęcia musi zostać zrealizowanych co najmniej 5 kolejnych dni zdjęciowych/animacji/postprodukcji. Ma to na celu zapewnienie, iż o środki aplikują projekty gotowe do realizacji;
- kredyty pomostowe – wprowadzenie przepisów umożliwiających producentom zabezpieczanie kredytów bankowych przyznanymi promesami wsparcia finansowego, co ma rozwiązać problemy z płynnością finansową;
- stabilizacja finansowania – nowa reguła wydatkowa dla wsparcia audiowizualnego na lata 2028–2037;
- uproszczenie raportowania kinowego – rzadsze i bardziej elastyczne przekazywanie danych o frekwencji kinowej do Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej (PISF);
- uelastycznienie archiwizacji filmów – wydłużenie terminu na przekazanie kopii archiwalnej do Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego (FINA) oraz możliwość wskazania standardu kopii przez instytucję;
- wsparcie kosztów archiwizacji – możliwość pokrycia przez FINA kosztów przygotowania kopii archiwalnej dla filmów o szczególnym znaczeniu kulturowym;
- wejście w życie – projekt (nr UC82) przewiduje, iż ustawa ma wejść w życie 1.1.2026 r.
Nowe zasady dostępności środków
Wprowadzone zmiany w art. 18 ust. 2 WspProdAudU oraz dodanie art. 18 ust. 2a precyzują zasady składania wniosków i ustalają ramy czasowe rozpoczęcia produkcji. Wniosek o wsparcie będzie musiał zostać złożony nie wcześniej niż 3 miesiące przed rozpoczęciem prac, a w ciągu 3 miesięcy od ich rozpoczęcia konieczne będzie zrealizowanie co najmniej pięciu kolejnych dni zdjęciowych, animacji lub postprodukcji.
To znaczące odejście od dotychczasowych przepisów, które zostały wprowadzone w związku z pandemią COVID-19, pozwalały na składanie wniosków choćby na 12 miesięcy przed rozpoczęciem prac. Jak wynika z uzasadnienia, prowadziło to do „blokowania” środków przez projekty będące na bardzo wczesnym etapie koncepcyjnym, co skutkowało ich niewykorzystywaniem w danym roku budżetowym i wyczerpywaniem się funduszy niemal natychmiast po otwarciu naboru. Skrócenie tego okresu ma zapewnić, iż o wsparcie aplikować będą wyłącznie podmioty z projektami gotowymi do szybkiej realizacji, co zwiększy efektywność wykorzystania dostępnych środków publicznych i ich realną dostępność przez cały rok. PISF zyska też możliwość odstąpienia od umowy, jeżeli w ciągu 3 miesięcy od planowanego terminu rozpoczęcia prac nie nastąpi minimalna aktywność produkcyjna.
Kredyty pomostowe i stabilne finansowanie
Jednym z najważniejszych problemów polskiego sektora audiowizualnego jest brak dedykowanych instrumentów finansowych i problemy z płynnością. Niemal 85% producentów wskazuje trudności z pozyskaniem finansowania jako główną barierę rozwoju. Projekt ustawy odpowiada na te potrzeby, wprowadzając nowe ustępy (1a-1d) do art. 24 WspProdAudU.
Nowe przepisy umożliwią producentom, którzy otrzymali promesę wsparcia finansowego od PISF, dokonanie przelewu tzw. wierzytelności przyszłej. Oznacza to, iż banki krajowe i zagraniczne będą mogły zaakceptować prawo do jeszcze niewypłaconych, ale już przyznanych środków jako zabezpieczenie kredytu inwestycyjnego lub gwarancji bankowej. Dzięki temu producenci uzyskają niezbędne finansowanie na wczesnym etapie produkcji, co jest kluczowe, biorąc pod uwagę znaczne nakłady finansowe wymagane przed faktyczną wypłatą wsparcia. Cel przelewu wierzytelności będzie ściśle ograniczony do produkcji audiowizualnej, na którą przyznano wsparcie, co ma zapobiec nadużyciom. Projekt przewiduje także obowiązek informowania PISF i Banku Gospodarstwa Krajowego o przelewie oraz umożliwia bankowi bezpośredni dostęp do środków wsparcia po pozytywnej weryfikacji raportu z wykonania etapu produkcji przez Instytut.
W dłuższej perspektywie, stabilizację finansową ma zapewnić nowelizacja art. 33 WspProdAudU, wprowadzająca przejrzystą regułę wydatkową dla wsparcia finansowego na lata 2028–2037. Zapewni to kontrolę nad finansami publicznymi i dyscyplinę budżetową, jednocześnie dając producentom przewidywalność, niezbędną do planowania długoterminowych projektów i wchodzenia w koprodukcje międzynarodowe.
Usprawnienia w kinematografii i archiwizacji
Projekt ustawy wprowadza także zmiany w ustawie 30.6.2005 r. o kinematografii (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 130; dalej: KinematogU) oraz ustawie z 7.11.1996 r. o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 545; dalej: EgzBibliotU). Zmiana w art. 19a ust. 3 KinematogU uprości harmonogram przekazywania danych o frekwencji kinowej. Dane te będą przekazywane raz w tygodniu, co zmniejszy obciążenia sprawozdawcze dla kin, a jednocześnie zapewni wystarczającą aktualność informacji.
Istotne ulepszenia dotyczą również archiwizacji filmów. Zmiana art. 30 KinematogU wydłuża termin na przekazanie przez producenta nieeksploatowanej kopii filmu wraz z materiałami dokumentacyjnymi do FINA z 30 do 60 dni od zakończenia produkcji. Co więcej, na wniosek producenta, dyrektor FINA będzie mógł wskazać standard, w jakim przekazywana jest kopia filmu, co ma pozwolić na dostosowanie do specyfiki produkcji i uniknięcie niepotrzebnych kosztów związanych z kosztownymi kopiami światłoczułymi dla filmów, dla których wystarczająca jest kopia cyfrowa.
Nowy art. 30a KinematogU wprowadza przełomową możliwość, FINA będzie mogła pokryć, w całości lub w części, koszty związane z przygotowaniem archiwalnej kopii filmu, jeżeli ten ma szczególne znaczenie dla kultury i jest to uzasadnione dla ochrony dziedzictwa narodowego. To rozwiązanie ma zapobiec utracie wartościowych dzieł filmowych z przyczyn finansowych. Podobne zmiany, dotyczące elastyczności terminu i formatu przekazania kopii, zostaną wprowadzone w art. 6 EgzBibliotU.
