Zamawiający udziela zamówienia publicznego konkretnemu wykonawcy wyłonionemu w procedurze przetargowej. W związku z tym możliwość cesji przez wykonawcę praw i obowiązków, które wynikają z umowy z zamawiającym, na rzecz innego podmiotu jest znacznie ograniczona. Przelew wierzytelności pieniężnej z tytułu umowy nie prowadzi jednak do zmiany stron zawartej umowy – wykonawca wybrany zgodnie z przepisami prawa pozostaje w dalszym ciągu zobowiązany do wykonania zamówienia publicznego. Dotychczas brak było jednak jednoznacznego stanowiska Urzędu Zamówień Publicznych potwierdzającego taką możliwość, na skutek czego zamawiający mogli z niechęcią podchodzić do płatności na rzecz podwykonawców.
22 stycznia 2024 r. Urząd Zamówień Publicznych zamieścił na swojej stronie internetowej[1] opinię, w której jednoznacznie wskazał, że:
- przepisy prawa zamówień publicznych nie regulują instytucji przelewu wierzytelności, więc w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego;
- stosownie do kodeksu cywilnego, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba iż sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo adekwatności zobowiązania;
- właściwość zobowiązania, które wynikają z umowy w sprawie zamówienia publicznego, nie wyłącza zastosowania przelewu wierzytelności wynagrodzenia, gdyż w obrębie zamówień publicznych przelew nie prowadzi do zmiany istoty świadczenia czy też do udzielenia nowego zamówienia;
- uznać należy, iż przelew wierzytelności na rzecz podwykonawcy jest dopuszczalny w sytuacji, w której zamawiający w dokumentach zamówienia:
- nie wyłączy przelewu wierzytelności z tytułu wynagrodzenia przysługującego wykonawcy z tytułu zrealizowanych dostaw, usług lub robót budowlanych na podstawie umowy w sprawie zamówienia publicznego, albo
- nie ograniczy możliwości dokonania przelewu takiej wierzytelności na rzecz podwykonawcy, albo
- nie wprowadzi żadnych postanowień dotyczących przelewu takiej wierzytelności;
- wykonawca ma obowiązek zawiadomić zamawiającego o dokonanym przelewie, w przeciwnym wypadku zamawiający będzie mógł zwolnić się z długu, spełniając świadczenie na rzecz wykonawcy, a nie podwykonawcy.
W przypadku gdy umowa w sprawie zamówienia publicznego nie wyłącza takiej możliwości, wykonawca, który np. nie posiada środków finansowych na zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy, może dokonać na niego cesji wierzytelności pieniężnej, która przysługuje mu względem zamawiającego za prace wykonane przez podwykonawcę. Co także istotne, jeżeli umowa o zamówienie publiczne nie zastrzega uprzedniej zgody zamawiającego na dokonanie przez wykonawcę takiej cesji, wystarczające będzie powiadomienie o niej zamawiającego. W takim przypadku zamawiający będzie zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia wprost na rzecz podwykonawcy, a podwykonawca uzyskuje w ten sposób roszczenie o zapłatę wprost wobec zamawiającego. Dzięki temu możliwe jest zachowanie płynności wynagrodzeń z tytułu umowy w sprawie zamówienia publicznego.
