Obowiązek posiadania konta w portalu informacyjnym
Ustawa nowelizująca wprowadza obowiązek posiadania przez adwokatów i radców prawnych kont w portalu informacyjnym. Stosowne zmiany w tym zakresie zostały dodane w art. 37d PrAdw oraz art. 2211 RadPrU. Tożsamy obowiązek został nałożony również na biegłych wpisanych na listę biegłych sądowych w art. 157 § 1a PrUSP.
Doręczenia za pośrednictwem portalu informacyjnego
Kolejna zmiana obejmuje wprowadzenie do KPC regulacji dotyczącej doręczeń za pośrednictwem portalu informacyjnego. Dodany art. 1311a § 1 KPC stanowi, iż w razie niemożności doręczenia za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, sąd doręcza adwokatowi, radcy prawnemu, rzecznikowi patentowemu, prokuratorowi, organowi emerytalnemu określonemu przez ministra adekwatnego do spraw wewnętrznych oraz Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej pisma sądowe, wyłącznie poprzez umieszczenie ich treści w portalu informacyjnym w sposób umożliwiający uzyskanie przez odbiorcę dokumentu potwierdzającego doręczenie. Nie dotyczy to pism, które podlegają doręczeniu wraz z odpisami pism procesowych stron lub innymi dokumentami niepochodzącymi od sądu, chyba iż sąd dysponuje ich kopią utrwaloną w postaci elektronicznej.
Wprowadzona regulacja przewiduje zatem doręczenie pism sądowych wyłącznie poprzez umieszczenie ich treści w portalu informacyjnym. W uzasadnieniu projektu ustawy podkreślono, iż o ile dojdzie do takiego doręczenia, nie ma podstaw do tego, aby dodatkowo wysyłać pismo za pośrednictwem operatora pocztowego, a gdy to nastąpi, takie doręczenie ma charakter wyłącznie informacyjny. Przewodniczący może jednak zarządzić odstąpienie od doręczenia pisma za pośrednictwem portalu informacyjnego, o ile dokonanie doręczenia w taki sposób jest niemożliwe ze względu na charakter pisma, w szczególności o ile zachodzi potrzeba wydania stronie uwierzytelnionego odpisu orzeczenia lub tytułu wykonawczego (art. 1311a § 3 KPC).
W art. 1311a § 2 KPC przewidziano, iż pismo uznaje się za doręczone w chwili wskazanej w dokumencie potwierdzającym doręczenie. Przepisu art. 134 § 1 KPC nie stosuje się. W przypadku braku dokumentu potwierdzającego doręczenie, doręczenie uznaje się za skuteczne po upływie 14 dni od dnia umieszczenia treści pisma w portalu informacyjnym.
Natomiast w art. 1311a § 4 KPC została zawarta delegacja ustawowa dla Ministra Sprawiedliwości, który w drodze rozporządzenia określić ma szczegółowy tryb i sposób doręczania pism sądowych za pośrednictwem portalu informacyjnego. Prace nad projektem rozporządzenia jeszcze trwają.
Posiedzenia zdalne
Rozbudowana została również regulacja dotycząca posiedzeń zdalnych. Zgodnie z art. 151 § 2 KPC przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia jawnego przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających jego przeprowadzenie na odległość (posiedzenie zdalne) o ile nie stoi temu na przeszkodzie wzgląd na charakter czynności, które mają być dokonane na posiedzeniu, a przeprowadzenie posiedzenia zdalnego zagwarantuje pełną ochronę praw procesowych stron i prawidłowy tok postępowania. W takim przypadku na sali sądowej przebywają sąd i protokolant, a pozostałe osoby uczestniczące w posiedzeniu nie muszą przebywać w budynku sądu prowadzącego postępowanie. Zapis obrazu i dźwięku z czynności procesowych odbywających się na sali sądowej przekazuje się do miejsca przebywania tych uczestników posiedzenia, którzy zgłosili zamiar zdalnego udziału w posiedzeniu sądu oraz z miejsca przebywania tych uczestników posiedzenia do budynku sądu prowadzącego postępowanie.
Zarządzenie przeprowadzenia posiedzenia zdalnego może nastąpić zarówno z urzędu, jak i na wniosek osoby, która ma uczestniczyć w posiedzeniu i wskazała adres poczty elektronicznej. Termin na złożenie takiego wniosku wynosi 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia albo wezwania na posiedzenie. Zarządzając przeprowadzenie posiedzenia zdalnego przewodniczący może zastrzec, iż określona osoba weźmie udział w posiedzeniu zdalnym, o ile będzie przebywać w budynku innego sądu.
Art. 151 § 5 KPC stanowi, iż wezwanie na posiedzenie zdalne zawiera informację o możliwości stawiennictwa na sali sądowej lub zgłoszenia zamiaru zdalnego udziału w posiedzeniu, a także pouczenie, iż zamiar ten należy zgłosić najpóźniej na 3 dni robocze przed wyznaczonym terminem posiedzenia oraz iż do skutecznego zgłoszenia wystarczają środki porozumiewania się na odległość, przy jednoczesnym wskazaniu adresu poczty elektronicznej.
Zgodnie z art. 151 § 6 KPC osoba, która nie zgłosiła skutecznie wniosku o przeprowadzenie posiedzenia zdalnego, albo nie zgłosiła zamiaru zdalnego udziału w posiedzeniu po otrzymaniu wezwania na posiedzenie zdalne, ma obowiązek stawić się na posiedzeniu w budynku sądu prowadzącego postępowanie bez dodatkowego wezwania.
Przeprowadzenie dowodu na odległość w ramach posiedzenia zdalnego
Nowelizacja przewiduje również, iż jeżeli nie sprzeciwia się temu charakter dowodu, sąd orzekający może postanowić, iż jego przeprowadzenie nastąpi na odległość w ramach posiedzenia zdalnego. We wniosku o przeprowadzenie dowodu strona może wskazać, czy domaga się jego przeprowadzenia w ramach posiedzenia zdalnego. W terminie 7 dni od dnia uzyskania informacji o zamiarze przeprowadzenia przesłuchania świadka poza salą sądową w ramach posiedzenia zdalnego, strona może się temu sprzeciwić. W razie skutecznego wniesienia sprzeciwu sąd wezwie świadka do osobistego stawiennictwa na sali sądowej.
Zmiany wejdą w życie 14.3.2024 r.
Komentarz
Omawiana nowelizacja KPC stanowi legislacyjne potwierdzenie praktyki ukształtowanej w oparciu o przepisy ustawy epizodycznej, wprowadzonej w związku z pandemią COVID-19. Przyjęte rozwiązania wprowadzają szereg terminów, którym uchybienie może mieć istotny wpływ na przebieg postępowania – sposób uczestnictwa w posiedzeniu, przeprowadzenie dowodu. Regulacja jest jednocześnie niekompletna, na co zwrócono uwagę w stanowiskach dotyczących projektu aktu wykonawczego w sprawie szczegółowego trybu i sposobu doręczania pism sądowych za pośrednictwem portalu informacyjnego, nad którym realizowane są jeszcze prace. Jednym z wysuwanych postulatów jest jej uzupełnienie o wyłączenie możliwości umieszczania pism w portalu informacyjnym w porze nocnej, w soboty oraz dni ustawowo wolne od pracy. Zwrócono również uwagę na konieczność doprecyzowania zasad udostępniania spraw pełnomocnikom i wskazanie, czy następuje to na wniosek pełnomocnika, czy z urzędu, a także określenia skutków braku udostępnienia sprawy. Kwestie te pozostają bowiem dotąd nieuregulowane.