Walka UE z nielegalną wycinką lasów i nowe obowiązki przedsiębiorców

Już tylko do 30 grudnia 2024 roku przedsiębiorcy mają czas na dostosowanie się do nowych przepisów unijnych. niedługo wielu z nich będzie musiało realizować obowiązki związane z ograniczeniem wylesiania i degradacji lasów.

Nowe przepisy UE dotyczące wylesiania

W ramach podejmowanych działań w walce ze zmianami klimatycznymi Unia Europejska dostrzegła, iż wylesianie i degradacja lasów stanowią istotne czynniki wpływające na emisję gazów cieplarnianych. Z kolei wylesianie i degradacja lasów są wynikiem ekspansji gruntów rolnych, która jest związana z produkcją określonych towarów. UE jako jeden z największych ich konsumentów ma możliwość ograniczenia swojego wpływu na globalne wylesianie, promując produkty i łańcuchy dostaw, które nie przyczyniają się do niszczenia lasów. Aby zmniejszyć swój negatywny wpływ na środowisko, UE wprowadziła nowe rozporządzenie mające na celu przeciwdziałanie deforestacji.

Przyjęte 31 maja 2023 roku Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie wylesiania i degradacji lasów (EUDR) obowiązuje od 29 czerwca 2023 roku. Dokument ten uchyla i zastępuje poprzednie rozporządzenie UE nr 995/2010.

Termin wejścia w życie wymogów

Zasady dotyczące terminów rozpoczęcia stosowania poszczególnych przepisów rozporządzenia są dosyć skomplikowane. Rozporządzenie wchodzi w życie 29 czerwca 2023 r. z tym, iż duża część przepisów, głównie w zakresie zakazów i obowiązków przedsiębiorców, wchodzi w życie od 30.12.2024 r. Rozporządzenie ma zastosowanie do produktów wyprodukowanych po dacie 29 czerwca 2023 r. – dotyczy to wyłącznie daty wyprodukowania, a nie wprowadzenia do obrotu.

Wyjątkiem od powyższych reguł są drewno i produkty z drewna. jeżeli zostały wyprodukowane przed 29 grudnia 2023 r. oraz wprowadzone do obrotu pomiędzy 30 grudnia 2024 r. a 31 grudnia 2027 r. – stosuje się przepisy poprzedniego Rozporządzenia UE. Z kolei w przypadku wyprodukowania przed 29 grudnia 2023 r. oraz wprowadzenia do obrotu po 30 grudnia 2027 r. – stosuje się przepisy nowego rozporządzenia UE.

Zakres rozporządzenia

Nowe przepisy regulują zasady obrotu produktami na rynku Unii Europejskiej oraz eksportu z UE produktów, które zawierają w swoim składzie określone towary (surowce), a także produktów, które były wytworzone przy użyciu tych towarów lub były nimi karmione. Przepisy mają zastosowanie do wszystkich przedsiębiorców prowadzących działalność handlową w Unii Europejskiej, którzy wprowadzają do obrotu, udostępniają na rynku unijnym oraz wywożą z Unii określoneprodukty. Rozporządzenie obejmuje następujące kategorie towarów: bydło, kakao, kawa, palma olejowa, kauczuk, soja, drewno.

Powiązanie powyższych towarów z produktami należy rozważać możliwie szeroko. Dla przykładu: przedsiębiorca chce wprowadzić do obrotu batonik czekoladowy. Nabywa od swojego dostawcy czekoladę, którą wykorzysta przy produkcji batonika. W takiej sytuacji konieczne będzie zbadanie przez przedsiębiorcę, czy kakao wykorzystane do produkcji czekolady pochodzi z legalnych źródeł i czy spełnia normy określone w Rozporządzeniu.

Wymogi dla przedsiębiorców

Przedsiębiorcy, którzy wprowadzają do obrotu, udostępniają na rynku unijnym lub wywożą z Unii ww. produkty, muszą wykazać się należytą starannością i udowodnić, iż produkty te:

• nie przyczyniają się do wylesiania,
• zostały wyprodukowane zgodnie z przepisami obowiązującymi w kraju produkcji oraz
• są objęte deklaracjami dotyczącymi należytej staranności.

Wszystkie te elementy muszą być spełnione jednocześnie.

System należytej staranności

Wdrożony przez przedsiębiorców system należytej staranności ma obejmować:

• gromadzenie informacji, danych i dokumentów niezbędnych do spełnienia wymagań rozporządzenia,
• przeprowadzanie oceny ryzyka w odniesieniu do każdego produktu, na przykład biorąc pod uwagę obecność lasów lub społeczności rdzennych w kraju produkcji,
• podejmowanie działań minimalizujących ryzyko, takich jak prowadzenie niezależnych badań lub audytów.

Przedsiębiorstwa są zobowiązane do regularnego przeglądu i dokumentowania oceny ryzyka co najmniej raz w roku, aby zapewnić zgodność produktów z nowymi przepisami.

Konsekwencje za nieprzestrzeganie przepisów

W celu egzekwowania nowych przepisów, rozporządzenie przewiduje system sankcji, takich jak:

• grzywny do wysokości 4% całkowitego rocznego obrotu w UE,
• konfiskata towarów,
• konfiskata zysków pochodzących z transakcji związanych z tymi produktami,
• czasowe wykluczenie z procedur udzielania zamówień i dostępu do finansowania publicznego na maksymalnie 12 miesięcy,
• tymczasowy zakaz wprowadzania na rynek lub eksportu produktów w przypadku poważnych lub powtarzających się naruszeń,
• zakaz stosowania uproszczonej należytej staranności przy poważnych lub powtarzających się naruszeniach.

Podsumowując, Unia Europejska wprowadziła nowe przepisy mające na celu ograniczenie wylesiania i degradacji lasów, które obowiązują od 29 czerwca 2023 roku. Kluczowe wymogi dla przedsiębiorców wchodzą jednak w życie 30 grudnia 2024 roku. Przedsiębiorcy będą musieli wykazywać, iż ich działania nie przyczyniają się do wylesiania, są zgodne z prawem kraju produkcji oraz objęte systemem należytej staranności. W ramach systemu należytej staranności firmy muszą zbierać odpowiednie dane, oceniać ryzyko oraz podejmować działania zapobiegawcze. Za nieprzestrzeganie przepisów grożą poważne sankcje, w tym kary finansowe i zakazy handlowe.