Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności.

Instytucja prawa karnego zezwalająca skazanym na ubieganie się o zwolnienie z odbycia części kary pozbawienia wolności. Jest też instytucją związaną z poddaniem sprawcy próbie. Aby osoba skazana na karę więzienia mogła ubiegać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie muszą zostać spełnione ku temu warunki formalne, określone w art. 77 i 78 kodeksu karnego. Co więcej, aby skorzystać z tej instytucji należy też przekonać Sąd, iż na dobrodziejstwo uzyskania wcześniejszego zwolnienia skazany zasługuje.

Uzyskanie zwolnienia warunkowego jest fakultatywne, Sąd bowiem może orzec o warunkowym przedterminowym zwolnieniu po odbyciu części kary, ale nie musi.

Kiedy można zatem ubiegać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności?

Przesłanki formalne warunkowego zwolnienia

• Warunkowo zwolnić można po odbyciu przez skazanego co najmniej połowy kary, a o ile wymierzono karę więzienia na czas nie krótszy niż 25 lat – po odbyciu co najmniej 15 lat kary,
• Skazanego określonego w art. 64 § 1 można warunkowo zwolnić po odbyciu dwóch trzecich kary (recydywa), natomiast skazanego określonego w art. 64 § 2 lub art. 64a oraz skazanego, wobec którego wydano prawomocne postanowienie stwierdzające, iż bezprawnie utrudniał wykonanie kary pozbawienia wolności, po odbyciu trzech czwartych kary,
• Skazanego na karę dożywotniego więzienia można warunkowo zwolnić po odbyciu 30 lat kary.

Pozytywna prognoza kryminologiczna

Jednocześnie przepisy wskazują, że: „Skazanego na karę więzienia sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy jego postawa, adekwatności i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub zabezpieczającego i przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.„.

Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie stanowiskiem przedterminowo zwolniony z kary może być sprawca każdego przestępstwa, jeżeli poprawił się na tyle, by można było mu ufać, iż więcej przestępstwa nie popełni, bo żadne przestępstwo i żaden sprawca nie jest wykluczony od takiego zwolnienia.

Wykluczenie szansy na skorzystanie z warunkowego zwolnienia przez sprawców określonych kategorii przestępstw jest więc działaniem bezpodstawnym, a choćby bezprawnym. Instrumentem ograniczenia możliwości skorzystania z warunkowego zwolnienia, który może być zastosowany przez sąd meriti w wyroku skazującym, jest wydłużenie okresu odbytej kary, po którym skazany będzie mógł się starać o udzielenie warunkowego zwolnienia.

Przesłanki formalne przy sumie kar

Popularną wokandę można zastosować odpowiednio do sumy dwóch lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno. Nadto, skazanego można, niezależnie od warunków określonych w art. 78 § 1 lub 2, zwolnić warunkowo po odbyciu 25 lat pozbawienia wolności, a co się tyczy warunku upływu co najmniej 30 lat więzienia wskazać należy, iż stosuje się ten warunek, o ile chociażby jedna z kar, które skazany ma odbyć kolejno, jest karą dożywotniego pozbawienia wolności.

Co powyższe adekwatnie oznacza dla skazanego? Jak adekwatnie złożyć wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie z kary więzienia do Sądu?

Skazany powinien wykazać zaangażowanie w proces swojej resocjalizacji, na przykład wywiązywanie się w sposób prawidłowy z nałożonych na niego obowiązków, wykazanie, iż jest nagradzany, a nie karany dyscyplinarne. Ważnymi elementami pozytywnej prognozy kryminologicznej jest fakt odpłatnego zatrudnienia skazanego oraz to czy prawidłowo wywiązuje się z obowiązków pracowniczych oraz to jak skazany funkcjonuje w środowisku współosadzonych oraz to czy dotychczasowe zachowanie skazanego wskazuje, iż po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego. Wszystkie te okoliczności sprawiają, iż zachowania skazanego może zostać ocenione pozytywnie i przyczynić się do tego, iż sąd może orzec o wyrażeniu zgody na warunkowe zwolnienie z więzienia.

Pozytywną prognozę społeczno-kryminologiczną dodatkowo umacniają adekwatności i warunki osobiste skazanego, takie jak brak uprzedniej karalności, tryb życia zgodny normami społecznymi przed osadzeniem, posiadanie zatrudnienia przed osadzeniem, pozytywna opinia w środowisku lokalnym oraz w miejscu pracy, czy też brak skłonności do nadużywania alkoholu czy zażywania środków psychoaktywnych.

Wyrażenie zgody przez Sąd na zwolnienie warunkowe z odbycia kary – okres próby

Po opuszczeniu zakładu karnego, czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, który jednak nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat. o ile skazanym jest osoba określona w art. 64 § 2 lub art. 64a, okres próby nie może być krótszy niż 3 lata. W razie warunkowego zwolnienia z kary więzienia w wymiarze 25 lat lub surowszym okres próby wynosi 10 lat. Z kolei, w razie warunkowego zwolnienia z kary dożywotniego więzienia okres próby trwa dożywotnio.

W trakcie okresu proby nad zachowaniem skazanego czuwa ustanowiony w tym celu kurator sądowy, do którego należy zgłosić się do 7 dni od zwolnienia z zakładu karnego. Kurator zawodowy sądu rejonowego sprawuje tzw. dozór skazanego.

Negatywna prognoza kryminologiczna?

Zdarza się, iż Sąd penitencjarny dokonuje niepełnych ustaleń faktycznych, co skutkuje wskazaniem, iż brak jest co do skazanego pozytywnej prognozy kryminologicznej, a tym samym i odmową zwolnienia z zakładu karnego. Sąd odwołując się do przesłanek orzekania o warunkowym przedterminowym zwolnieniu często w treści postanowienia stwierdza, iż w kontekście przesłanek stosowania tej instytucji należy wystawić skazanemu negatywną prognozę.Negatywna prognoza kryminologiczno-społecznej często znajduje też swoje źródło w opinii Dyrektora Zakładu Karnego.

Uznanie kary za odbytą – kodeks karny

Przepisy kodeksu karnego wskazują kiedy karę więzienia można uznać za odbytą w przypadku uprzedniego pozytywnego rozpatrzenia wniosku o warunkowe zwolnienie z jej odbycia.

Otoż, jeżeli w okresie próby i w ciągu 6 miesięcy od jej zakończenia nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia. Jednocześnie ważne, aby pamiętać, iż w wypadku objęcia wyrokiem łącznym kary, z której odbywania skazany został warunkowo zwolniony, na poczet orzeczonej kary łącznej zalicza się jedynie okres faktycznego odbywania kary.

Odwołanie warunkowego przedterminowego zwolnienia

W razie odwołania warunkowego zwolnienia ponowne warunkowe zwolnienie nie może nastąpić przed odbyciem, po ponownym osadzeniu, przynajmniej roku kary pozbawienia wolności, a w wypadku kary dożywotniego więzienia przed odbyciem przynajmniej 5 lat kary. W razie jego odwołania, okresu spędzonego na wolności nie zalicza się na poczet kary.

Gdzie złożyć wniosek o wokandę?

Wniosek o przedterminowe zwolnienie należy złożyć do Sądu penitencjarnego adekwatnego dla danej jednostki penitencjarnej, w której skazany przebywa.

Podsumowanie

Wniosek o przedterminowe zwolnienie należy zredagować bardzo dokładnie. Dokładność ta polega na wykazaniu, iż dana osoba spełnia warunki do wystąpienia z przedmiotowym wnioskiem, a także poprzez wskazanie, iż jej zachowanie i postawa wskazują, iż na to dobrodziejstwo ze strony Sądu zasługuje.

Nasza kancelaria adwokacka świadczy usługi związane z doradztwem prawnym w sprawach karnych, w tym i w zakresie wniosków o „wokandę”. Naszych klientów w postępowaniu wykonawczym reprezentują adwokaci – specjaliści z zakresu prawa karnego.

Autor:

Oliwia Babiarz