5 godzin temu
Stan faktyczny
ZUS stwierdził, iż R.C. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od 1.1.1999 r. do 30.4.2008 r. W odwołaniu R.C. zakwestionował tę decyzję w części, w jakiej stwierdzono, iż podlega on tym ubezpieczeniom w okresie innym niż od 1.12.2001 r. do 31.12.2006 r. Sąd I instancji oddalił odwołanie R.C., a Sąd II instancji utrzymał zaskarżone orzeczenie w mocy. Sądy oparły się na dowodach z zeznań świadków, zgromadzonych w sprawie dokumentach oraz wyroku SR w K. Z zaświadczenia z CEIDG wynikało, iż R.C. od 1991 r. prowadził działalność w ramach spółki cywilnej P., zarejestrowanej w latach 2001-2016, z tym, iż od 31.12.2006 r. zaprzestała ona wykonywania działalności. Z pisma Naczelnika Urzędu Skarbowego wynikało natomiast, iż R.C. zgłosił się do ubezpieczeń społecznych od 1.1.1999 r. do 30.4.2008 r. jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, składał deklaracje podatkowe VAT-7 za lata 2001-2008 z tytułu prowadzenia działalności, a ponadto w tym okresie zatrudniał pracowników. Na mocy prawomocnego wyroku SR w K. R.C. został zobowiązany do zapłaty H.S. – swojemu byłemu pracownikowi zaległego wynagrodzenia za okres od 1.5.2005 r. do 30.4.2008 r. oraz ekwiwalentu za urlopy wypoczynkowe. W wyroku tym sprostowano również wydane H.S. świadectwo pracy w zakresie informacji o dacie ustania zatrudnienia przyjmując, iż nastąpiło to 30.4.2008 r.
Zarzuty skargi kasacyjnej
R.C. wniósł skargę kasacyjną twierdząc, iż z ustaleń faktycznych poczynionych przez Sądy nie wynika, aby w spornym okresie wykonywał jakiekolwiek czynności we własnym imieniu bądź w celach zarobkowych, co wyklucza możliwość stwierdzenia, by był osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. Jego zdaniem Sąd II instancji zupełnie pominął art. 2 ustawy z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2168; dalej: SwobDziałGospU). Skarżący podniósł zarzut naruszenia art. 365 KPC oraz art. 366 KPC przez uznanie, iż sentencja wyroku wydanego przez SR w K. jest wiążąca dla sądów orzekających w tej sprawie. W skardze kasacyjnej dowodzono, iż sam fakt zatrudniania pracownika, choćby stwierdzony prawomocnym wyrokiem, jest niewystarczający do jednoznacznego przyjęcia, iż R.C. prowadził w spornym okresie działalność gospodarczą. Skarżący twierdził, iż działał w imieniu i na polecenie swojego brata, a nie w imieniu własnym.
SN nie prowadzi postępowania dowodowego
SN odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania uznając, iż skarżący nie wykazał istnienia wskazanej przez siebie przesłanki przesądu, czyli jej oczywistej zasadności. W orzecznictwie przyjmuje się bowiem, iż skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona, o ile zaskarżone tą skargą orzeczenie zapadło wskutek oczywistego naruszenia prawa. Pod pojęciem tym rozumie się widoczną, bez potrzeby dokonywania pogłębionej analizy jurydycznej, sprzeczność wykładni lub stosowania prawa z jego brzmieniem albo powszechnie przyjętymi regułami interpretacji. O oczywistym naruszeniu prawa możemy mówić wówczas, gdy orzeczenie jest niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i niepodlegającymi różnej wykładni przepisami prawa (zob. postanowienie SN z 13.3.2025 r., III USK 278/23, Legalis; postanowienie SN z 8.1.2025 r., II USK 292/24, Legalis). W uzasadnieniu postanowienia wyjaśniono, iż SN jako sąd kasacyjny, nie jest sądem powszechnym III instancji, zaś skarga kasacyjna nie jest środkiem zaskarżenia przysługującym od każdego rozstrzygnięcia sądu II instancji kończącego postępowanie w sprawie.
R.C. kwestionował ustalenia faktyczne twierdząc, iż zebrane w sprawie dowody powinny doprowadzić do uchylenia decyzji ZUS. Tymczasem ocena, czy zgłoszone zarzuty są zasadne, wiąże się z przedmiotem sporu oraz ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia, którymi SN jest związany. Konsekwencją ograniczeń wynikających z art. 39813 § 2 KPC jest nie tylko brak możliwości przeprowadzenia przez SN w jakimkolwiek zakresie dowodów, ale także badanie, czy sąd II instancji nie przekroczył granic swobodnej ich oceny. W rezultacie każdy zarzut skargi kasacyjnej, który ma na celu polemikę z ustaleniami faktycznymi sądu II instancji, choćby pod pozorem kwestionowania wykładni lub niewłaściwego zastosowania określonych przepisów prawa materialnego, z uwagi na jego sprzeczność z art. 3983 § 3 KPC jest niedopuszczalny (zob. postanowienie SN z 30.1.2025 r., I CSK 2563/24, Legalis; wyrok SN z 25.6.202 r., II CSK 695/18, Legalis).
Wpis do CEIDG a faktyczne prowadzenie działalności
Zgodnie z art. 13 pkt 4 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 SysUbSpołU obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa SysUbSpołU oraz przepisów ustawy z 6.3.2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 236), a wcześniej SwobDziałGospU.
SN stwierdził, iż ocena, czy działalność gospodarcza rzeczywiście jest wykonywana, a więc także czy zaistniała przerwa w jej prowadzeniu, należy do sfery ustaleń faktycznych. Istnienie wpisu do CEIDG nie przesądza o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej, jednakże wpis ten prowadzi do domniemania prawnego, według którego osoba wpisana do ewidencji, która nie zgłosiła zawiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jest traktowana jako prowadząca taką działalność i jest zobowiązana do zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne (zob. postanowienie SN z 30.1.2025 r., III USK 32/24, Legalis; postanowienie SN z 26.11.2024 r., II USK 2/24, Legalis; wyrok SN z 20.11.2024 r., II USKP 45/23, Legalis).
W ocenie SN skarżący nie wykazał, iż pomimo dokonania w 2006 r. w rejestrze przedsiębiorców CEIDG formalnego wpisu o zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, faktycznie nie prowadził działalności gospodarczej. Jak zaznaczono, o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, powodującym wyłączenie z ubezpieczenia społecznego, decyduje faktyczne zaprzestanie prowadzenia tej działalności, a nie samo złożenie do organu rentowego wniosku o wyrejestrowanie z ubezpieczenia społecznego, o ile działalność gospodarcza jest przez cały czas prowadzona. Tylko w przypadku jednoczesnego dokonania zgłoszenia do ZUS i zaistnienia rzeczywistej przerwy w prowadzeniu działalności gospodarczej ustaje obowiązek ubezpieczenia. Decydujące znaczenie dla obowiązku ubezpieczenia ma zatem ustalenie, czy w okresie zgłaszanych przerw w prowadzeniu działalności gospodarczej uległa ona faktycznemu zaprzestaniu (zob. postanowienie SN z 26.11.2024 r., II USK 2/24, Legalis). Zdaniem SN z dowodów zgromadzonych przez Sąd II instancji, szczegółowo omówionych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, wynika, iż R.C. co najmniej do 30.4.2008 r. działalność taką prowadził, co wiąże się z obowiązkiem zapłaty składek.
Postanowienie SN z 27.5.2025 r., III USK 360/24, Legalis
