4 lat temu
Autorem Wpisu jest Adwokat
Przestępstwa określonego w art. 178a § 1 kk dopuszcza się ten kto znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym. Definicja stanu nietrzeźwości, stanowiącego znamię czynu zabronionego stypizowanego w art. 178a § 1 kk zawarta jest w art. 115 § 16 kk, który w pkt 1 stanowi, iż zachodzi on wówczas gdy zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub zawartość alkoholu w 1 dm 3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.
Stosownie do treści art. 177§ 1 kk kto naruszając chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157§ 1 kk podlega karze więzienia do lat 3. Zgodnie z art. 177 § 1kk naruszenie zasad bezpieczeństwa musi pozostawać w związku przyczynowym z skutkami określonymi mianem średniego uszczerbku na zdrowiu. Dobrem chronionym przez art. 177 kk jest bezpieczeństwo w komunikacji w aspekcie ochrony życia i zdrowia człowieka. Czynność sprawcza polega na spowodowaniu wypadku, który jest konsekwencją naruszenia przez sprawcę zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
Spowodowanie lżejszego uszczerbku na zdrowiu nie będzie stanowić realizacji znamion czynu zabronionego, ale może być oceniane wyłącznie na gruncie kodeksu wykroczeń. Skutkowy charakter przestępstwa oznacza, iż konieczne jest ustalenie związku przyczynowego pomiędzy stwierdzonym naruszeniem zasad bezpieczeństwa w ruchu a zaistniałym wypadkiem.
Konsekwencją skazania za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, którego sprawca znajdował się w stanie nietrzeźwości, jest orzeczenie wobec oskarżonego, na podstawie art. 42 § 2 kk obligatoryjnego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Orzekając ten środek karny Sąd musi wziąć pod uwagę okoliczności obciążające i łagodzące wpływające na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonego, stopień winy oraz potrzebę wyeliminowania oskarżonego z ruchu drogowego przez oznaczony czas dla zapewnienia bezpieczeństwa tego ruchu oraz prewencyjny wpływ zarówno na oskarżonego, jak i na innych kierowców.
Badanie retrospektywne
Prawidłowe przeprowadzenie badania trzeźwości jest szczególnie istotne w sytuacji, gdy osoba podejrzana nie została ujęta na gorącym uczynku i zbadana od razu, a badanie przeprowadzone jest kilka, a choćby kilkanaście godzin później. Należy bowiem podkreślić, iż taka sytuacja nie oznacza automatycznie niemożliwości poczynienia ustaleń, które doprowadzą do udowodnienia winy osobie zatrzymanej. Ustalenie ilości alkoholu we krwi albo wydychanym powietrzu po wypadku czy kierowaniu samochodem jest bardzo trudne. Najlepszą metodą oceny stanu trzeźwości jest analiza zawartości alkoholu w materiale biologicznym.
Obliczenia retrospektywne mogą być przeprowadzane w oparciu o wyniki analiz krwi, a w przypadku ich braku na podstawie co najmniej dwóch wyników uzyskanych dzięki dowodowych analizatorów wydechu. Wyklucza się możliwość prowadzenia obliczeń retrospektywnych wyłącznie na podstawie wyników uzyskanych poprzez analizę wydychanego powietrza dzięki analizatora działającego na zasadzie elektrochemicznego utlenienia alkoholu lub detektora półprzewodnikowego. Wyniki uzyskane dzięki powyższych analizatorów mogą być wykorzystane tylko do weryfikacji zeznań.
Obliczenia retrospektywne można prowadzić w przypadkach, jeżeli spełnione są następujące warunki:
1) stężenie alkoholu we krwi osoby badanej było wyższe niż 0,4–0,5‰ (0,20–0,25 mg/dm3 wydychanego powietrza), a w przypadku niższej wartości należy uwzględnić specyfikę zdarzenia i merytoryczną argumentację konieczności wykonania obliczenia;
2) czas od zdarzenia do pobrania próby krwi (analizy wydechu) nie był dłuższy niż 5 godzin.
W przypadku dłuższego okresu eliminacji aniżeli 5 godzin należy wskazać na szacunkowy, tj. przybliżony charakter obliczeń, oraz większe prawdopodobieństwo niedokładnej interpretacji stanu trzeźwości;
3) w chwili zdarzenia badana osoba znajdowała się w fazie eliminacji alkoholu z ustroju;
4) badana osoba nie spożywała alkoholu po zdarzeniu.
Przesłankami koniecznymi do wykonania badań retrospektywnych są brak tzw. nadpicia i znajdowanie się badanej osoby w chwili zdarzenia w fazie eliminacji alkoholu z organizmu. Zauważyć trzeba, iż te dwa warunki muszą być bezwzględnie spełnione, bowiem Zalecenia nie przewidują innej instrukcji, na wypadek odmienny, tak jak to się ma z czasem od zdarzenia do pobrania krwi, który winien się mieścić w zakresie do pięciu godzin, ale niespełnienie tego warunku jedynie wpływa na wielkość szacowania ostatecznego wyniku, a zatem na jego dokładność.
Przy zastosowaniu równania Widmarka w obliczeniach prospektywnych winno się uwzględnić możliwość wystąpienia tzw. deficytu alkoholowego, zwłaszcza w przypadku konsumpcji napojów niskoprocentowych, przy konsumpcji rozciągniętej w czasie, bądź też przy spożyciu posiłków w trakcie konsumpcji alkoholu. Powinno używać w obliczeniach prospektywnych indywidualnych współczynników rozmieszczenia alkoholu r, tzw. współczynników Widmarka, opartych na masie ciała i wzroście osoby lub indeksie masy ciała osoby oraz uwzględniania faktu, iż w napojach niskoprocentowych rzeczywiste stężenie alkoholu może być nieznacznie niższe od deklarowanego na etykiecie.
Przeprowadzając obliczenia w oparciu o wyniki pomiarów alkoholu (zwłaszcza w wydychanym powietrzu, po ich przeliczeniu na hipotetyczne stężenia we krwi), należy mieć na uwadze fakt, iż oszacowany graniczny zakres stężeń alkoholu we krwi w chwili zdarzenia mógł być większy (m.in. ze względu na wewnątrzosobnicze i międzyosobnicze różnice we współczynniku podziału alkoholu między krwią a wydychanym powietrzem, jak również różnice w szybkości eliminacji alkoholu). Każda opinia powinna zatem zawierać zastrzeżenie, iż wskazywane są i porównywane jedynie graniczne stężenia przybliżone (maksymalne i minimalne), które z wysokim prawdopodobieństwem obejmują wartości rzeczywiste.
Obliczenia prospektywne mają charakter modelowy i oparte są na wartościach średnich dla danej populacji, dlatego ich wynik należy traktować w kategoriach hipotetyczny, niezależnie od tego, czy ich wynik określa przybliżone stężenie etanolu w chwili zdarzenia, czy też jest użyty w celu weryfikacji zeznań odnośnie do konsumpcji etanolu przez konfrontację z oznaczonym stężeniem etanolu we krwi (ew. w wydychanym powietrzu, określonym dzięki urządzenia kontrolno-pomiarowego).
Zewnętrzne użycie alkoholu w celach dezynfekcyjnych czy doustne stosowanie różnych leków zawierających w swoim składzie alkohol w dawkach terapeutycznych nie podnosi poziomu alkoholu we krwi w sposób znaczący. Występuje wpływ na toksykokinetykę alkoholu niektórych schorzeń wątroby, resekcji żołądka, czy stanu po urazie czaszki, jak również wpływu cukrzycy na wyniki pomiarów stężenia alkoholu we krwi i w powietrzu wydychanym. Z uwagi na złożoność spraw odnośnie do stanu nietrzeźwości uprawnienia do opiniowania w tym zakresie powinny być przyznane wyłącznie wyspecjalizowanym w tej problematyce biegłym z Instytutu Ekspertyz Sądowych, Katedr i Zakładów Medycyny Sądowej oraz specjalistom z zakresu medycyny sądowej i toksykologii.
Przykład sprawy o uniewinnię z art. 178a k.k.
W dniu 10 września 2015 r. H. P. (1) od godziny 8-ej wykonywał prace budowlane na terenie swojej posesji. Prace te wykonywał wraz ze swoim pracownikiem H. O.. W trakcie wykonywania tych prac od godziny 8-ej do 17-ej H. P. (1) oraz H. O. pili piwo w butelce. Około godziny 19-ej H. P. (1) miał bełkotliwą mowę. Około godziny 19-ej H. P. (1) wsiadł w samochód marki V. (...) o nr rej. (...) i odjechał nim z terenu posesji. W wyniku tego o godzinie 20:28 H. P. (2) telefonicznie zawiadomiła policję. H. P. (1) pojechał w kierunku sklepu w J., gdzie kupił dwie butelki wódki 200 ml oraz 6 piw o pojemności 0,5 l. Ze sklepu (...) pojechał na teren budowy na jedną z działek w miejscowości O.. Na terenie tej działki od około godziny 19:15 H. P. (1) rozpoczął spożywać alkohol. Około godziny 22-ej M. P. odnalazł swego brata H. na terenie budowy w miejscowości O.. H. P. (1) siedział w swym samochodzie. Wokół H. P. (1) wewnątrz jego auta leżały puste butelki po piwie. M. P. telefonicznie powiadomił funkcjonariuszy policji, iż poszukiwany H. P. (1) znajduje się na terenie budowy w miejscowości O.. M. P. zadzwonił po swego brata T. P. po to, aby wspólnie zabrać go stamtąd. Po przyjeździe T. P. zauważył on jak jego brat H. pił wódkę z butelki. Po przyjeździe funkcjonariuszy policji na miejsce budowy w miejscowości O. H. P. (1) powiedział im, iż wypił piwa po przyjeździe na tę działkę. Z przeprowadzonych w szpitalu badań wynikało, iż o godzinie 23:50 u H. P. (1) stwierdzono 1,43 promila alkoholu we krwi, zaś o godzinie 0:50 stwierdzono 1,25 promila alkoholu we krwi.
Oskarżony H. P. (1) w swych wyjaśnieniach nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu. Oskarżony twierdził w swych wyjaśnieniach, iż spożywał alkohol na terenie działki w miejscowości O., zaprzeczając, aby spożywał alkohol przed godziną 19-tą. Sąd dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonego co do tego, iż spożywał alkohol na terenie działki w miejscowości O. po godzinie 19-tej, gdyż w tym zakresie znajdowały one wsparcie w pozostałym materiale dowodowym. W pierwszej kolejności należy w tym kontekście wskazać, iż wyjaśnienia oskarżonego co do tego, iż spożywał alkohol na terenie budowy w miejscowości O. po godzinie 19-ej znajdują wsparcie w zeznaniach świadka T. P., który podał, iż po odnalezieniu oskarżonego na terenie tej budowy widział, jak on pił wódkę z butelki. W dalszej kolejności wyjaśnienia oskarżonego co do tego, iż spożywał alkohol na terenie budowy w miejscowości O. po godzinie 19-ej znajdują wsparcie w zeznaniach świadka M. P., który podał, że po odnalezieniu oskarżonego na terenie tej budowy zauważył wewnątrz auta puste butelki po piwie. Wymienieni świadkowie są braćmi oskarżonego. Zdaniem Sądu okoliczność ta sama w sobie nie stanowi jednak wystarczającego powodu, by odmówić wiary zeznaniom tych świadków. Wreszcie, wyjaśnienia oskarżonego co do tego, iż spożywał alkohol na terenie budowy w miejscowości O. po godzinie 19-ej znajdują wsparcie w zeznaniach świadka R. W., który podał, iż po przybyciu na miejsce zdarzenia oskarżony powiedział mu, iż wypił piwa na terenie tej działki. Sąd dał wiarę zeznaniom tego świadka, gdyż znajdują wsparcie w treści notatki służbowej, w treści której znajduje się informacja, iż oskarżony przekazał mu, iż po przybyciu na teren budowy w miejscowości O. spożył dwa piwa. Sąd dał wiarę tej notatce, a także treści pozostałych dokumentów, gdyż ich autentyczności ani prawdziwości żadna ze stron postępowania, ani też Sąd z urzędu nie zakwestionował.
Sąd nie podzielił pierwszej chronologicznie opinii biegłego z dziedziny medycyny sądowej lek. medycyny P. S., gdyż została przeprowadzona na podstawie jedynie części materiału dowodowego, wyniki tej opinii nie uwzględniały możliwości spożywania przez oskarżonego alkoholu również po godzinie 19-ej, dzięki czemu wniosek opinii (2,16 promila około godzinie 19-ej) przeprowadzony przy zastosowaniu obliczeń retrospektywnych ma charakter hipotetyczny. Zdaniem Sądu na pozytywną ocenę zasługują natomiast uzupełniające opinie tego biegłego sporządzone w toku postępowania sądowego gdyż zostały przeprowadzone na podstawie całokształtu materiału dowodowego, wyniki tej opinii uwzględniały możliwości spożywania przez oskarżonego alkoholu w dniu zdarzenia również po godzinie 19-ej. Ostatnia z przytoczonych opinii uzupełniających odnosi się nie tylko do możliwości przypisania oskarżonemu odpowiedzialności za przestępstwo z art. 178a § 1 k.k., ale także odpowiedzialności za wykroczenie z art. 87 § 1 k.w.
P. (1) został oskarżony o to, iż w dniu 10 września 2015 roku ok. godz. 19:00 w O. prowadził w ruchu lądowym samochód osobowy V. (...) o numerze rejestracyjnym (...), znajdując się w stanie nietrzeźwości z zawartością alkoholu we krwi 2,16 promila, tj. o czyn z art. 178 a § 1 kk. Zdaniem Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwolił na przypisanie oskarżonemu popełnienia czynu z art. 178a § 1 k.k., jak również czynu z art. 87 § 1 k.w. Z zeznań świadka H. P. (2), wynikało, iż od godziny 8-ej do 17-ej oskarżony przy pracach budowlanych spożywał piwo, miał bełkotliwą mowę, choć nie potrafiła ona wskazać ilości wypitego przez niego piwa. Mimo nieprecyzyjnego charakteru tych zeznań co do ilości wypitego piwa przez oskarżonego sąd na ich podstawie ustalił, iż przed godziną 19-tą oskarżony spożywał piwo. W ocenie Sądu oskarżony spożywał jednak alkohol również po godzinie 19-ej, a więc na terenie działki budowlanej w miejscowości O. W pierwszej kolejności należy w tym kontekście wskazać, iż podstawa do tego typu ustaleń wynika z zeznań świadka T. P., który podał, iż po odnalezieniu oskarżonego na terenie tej budowy widział, jak on pił wódkę z butelki. W dalszej kolejności wniosek ten wynika z zeznań świadka M. P., który podał, iż po odnalezieniu oskarżonego na terenie tej budowy zauważył wewnątrz auta puste butelki po piwie. Wreszcie, wyjaśnienia oskarżonego co do tego, iż spożywał alkohol na terenie budowy w miejscowości O. po godzinie 19-ej znajdują wsparcie w zeznaniach świadka R. W., który podał, iż po przybyciu na miejsce zdarzenia oskarżony powiedział mu, iż wypił piwa na terenie tej działki. Sąd dał wiarę zeznaniom tego świadka, gdyż znajdują wsparcie w treści notatki służbowej, w treści której znajduje się informacja, iż oskarżony przekazał mu, iż po przybyciu na teren budowy w miejscowości O. spożył dwa piwa. Za wiarygodnością wyjaśnień oskarżonego co do tego, iż spożywał alkohol na terenie budowy w miejscowości O. po godzinie 19-ej przemawia również różnica okoliczność dotycząca upływu czasu od wyjechania z posesji około godziny 19-ej do momentu przyjazdu na teren działki w miejscowości O. jego brata około godziny 22-ej. Zdaniem Sądu okres trzech godzin czasu do momentu przyjazdu brata oskarżonego na teren posesji w O. umożliwiał oskarżonemu spożycie w tym czasie alkoholu, w tym piwa
Na podstawie tych dowodów sąd ustalił zatem, iż oskarżony spożywał nieokreśloną ilość piwa przed godziną 19-tą, a więc przed prowadzeniem pojazdu marki V. (...), jak również po godzinie 19-ej na terenie działki budowlanej w miejscowości O., a więc po prowadzeniu tego pojazdu, co nie jest przestępstwem. Z uwagi na przytoczone ustalenia sąd, uwzględniając uzupełniające opinie biegłego lek. medycyny P. S., przeprowadzone w oparciu o obliczenia prospektywne, przyjął, iż ilość oraz czas spożywania alkoholu podawany przez oskarżonego nie odpowiadają prawdzie. Niemniej jednak przytoczona ocena wyjaśnień oskarżonego nie stanowi wystarczającego dowodu na ustalenie, iż oskarżony wypełnił znamiona czynu z art. 178a § 1 k.k., czy art. 87 § 1 k.w. Zdaniem Sądu w tym celu należało wszakże określić, z możliwą dokładnością, stężenie alkoholu w organizmie oskarżonego ok. godz. 19-ej dnia 10 września 2015 r., a więc w dniu i w czasie podanym w akcie oskarżenia. Zdaniem Sądu w stanie faktycznym oraz procesowym niniejszej sprawy nie można było jednak określić stężenia alkoholu w organizmie oskarżonego na ten dzień i godzinę. Sąd podzielił wnioski uzupełniających opinii biegłego, iż z uwagi na ustalenia faktyczne niniejszej sprawy nie można było tego stężenia określić przy zastosowaniu obliczeń retrospektywnych, gdyż oskarżony spożywał alkohol po godzinie 19-ej. Biegły na rozprawie ustnie podał, iż z uwagi na możliwość spożywania przez oskarżonego alkoholu po godzinie 19-ej nie ma możliwości, aby przyjąć, iż o godzinie 19-ej znajdował się w stanie nietrzeźwości, czy też w stanie po użyciu alkoholu. Pogląd o braku możliwości zastosowania obliczeń retrospektywnych w analizowanej sytuacji, podany przez biegłego w opiniach uzupełniających, znajduje wsparcie w literaturze przedmiotu (tak Dariusz Zuba (w:) Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane, pod red. Marii Kała, Dariusza Wilk, Józefa Wójcikiewicz, Warszawa 2017, s. 225). Biegły na rozprawie ustnie przekonująco wyjaśnił, iż wyniki hipotetyczne przeprowadzone w pierwszej chronologicznie opinii, sporządzonej w toku postępowania przygotowawczego, były oparte na założeniu, iż oskarżony spożywał alkohol tylko do godziny 19-ej i do tego czasu był on całkowicie wchłonięty w organizmie oskarżonego. Przytoczone dowody z zeznań świadków T. P. , M. P. oraz R. W. podważają jednak przyjęte przez biegłego założenie uzasadniające zastosowanie obliczeń retrospektywnych. Zdaniem Sądu biegły sporządzające dalsze opinii w tej sprawie uwzględnił te dowody, odrzucając w efekcie obliczenia retrospektywne. Zdaniem Sądu nie można również było przyjąć, czy oskarżony znajdował się w stanie nietrzeźwości, czy też stanie po użyciu alkoholu nie tylko na podstawie obliczeń retrospektywnych, ale także na podstawie opisu jego zachowania przed godziną 19-tą wynikającego z zeznań świadka H. P. (2) . W tym kontekście biegły w toku postępowania sądowego podał wszakże, iż zaburzenia mowy oskarżonego, o których zeznawała świadek H. P. (2), nie są wystarczającym powodem dla oceny, iż znajdował się on w stanie nietrzeźwości, czy też w stanie po użyciu alkoholu, gdyż jest to jedna cecha zachowania człowieka, a nadto zaburzenia mowy mogą odnosić się również do osoby całkowicie trzeźwej (k. 185v.).
Z tych też względów, z uwagi na to, iż nie dało się usunąć wątpliwości co do tego, czy oskarżony w dniu 10 września 2015 r. ok. godz. 19-ej prowadził pojazd w warunkach określonych w art. 178a § 1 k.k. albo art. 87 § 1 k.w., stosując regułę określoną w art. 5 § 2 k.p.k. sąd uniewinnił oskarżonego, o czym orzeczono jak w punkcie 1-szym wyroku. Sygn. akt II K 1137/15
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
