Wzrost wynagrodzenia minimalnego od 1 lipca

Od 1 lipca czeka nas już druga w tym roku podwyżka wynagrodzenia minimalnego:

• wynagrodzenie minimalne za pracę wzrośnie z 4242 zł brutto do 4300 zł brutto;
• a stawka godzinowa dla określonych umów cywilnoprawnych zostanie podniesiona z 27,70 zł do 28,10 zł.

Zgodnie z szacunkami rządu liczba osób objętych podwyższeniem minimalnego wynagrodzenia za pracę wyniesie aż 3,6 miliona.

Jak jest ustalane wynagrodzenie minimalne?

Zasady ustalania wynagrodzenia minimalnego określa ustawa. Jego wysokość jest corocznie negocjowana w ramach Rady Dialogu Społecznego po przedstawieniu przez Radę Ministrów w terminie do 15 czerwca każdego roku:

• propozycji wysokości minimalnego wynagrodzenia w roku następnym oraz propozycji wysokości minimalnej stawki godzinowej w roku następnym wraz z terminem zmiany tych wysokości;
• informacji o wskaźniku cen w roku poprzednim (wskaźnik ten wpływa na ilość podwyżek – jeżeli wynosi co najmniej 105%, ustala się 2 terminy zmian – tak jak ma to miejsce w tym roku);
• informacji o prognozowanych na rok następny: wskaźniku cen oraz wskaźniku przeciętnego wynagrodzenia;
• wysokości przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale roku, w którym realizowane są negocjacje;
• informacji o wydatkach gospodarstw domowych w roku poprzednim;
• informacji o wskaźniku udziału dochodów z pracy najemnej oraz przeciętnej liczbie osób na utrzymaniu osoby pracującej najemnie w roku poprzednim;
• informacji o wysokości przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w roku poprzednim według rodzajów działalności;
• informacji o poziomie życia różnych grup społecznych;
• informacji o warunkach gospodarczych państwa, z uwzględnieniem sytuacji budżetu państwa, wymagań rozwoju gospodarczego, poziomu wydajności pracy i konieczności utrzymania wysokiego poziomu zatrudnienia; oraz
• wskaźnika prognozowanego realnego przyrostu produktu krajowego brutto.

Strony powinny uzgodnić wspólnie wysokość wynagrodzenia minimalnego oraz minimalnej stawki godzinowej, gdyby jednak nie udało się dojść do porozumienia w terminie 30 dni od otrzymania ww. propozycji i informacji, Rada Ministrów może samodzielnie ustalić wysokości wynagrodzeń w drodze rozporządzenia do 15 września każdego roku.

Czekają nas zmiany

Na ustawę o wynagrodzeniu minimalnym wpłynie Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej, której termin na implementację minie 15 listopada 2024 r. Zgodnie z zapewnieniami resort pracuje już nad jej wdrożeniem, jednak nie zostały jeszcze udostępnione założenia do ustawy.

Dyrektywa ma na celu poprawić warunki życia i pracy w Unii i reguluje ramy dotyczące:

• adekwatności ustawowych wynagrodzeń minimalnych, aby zapewnić godne warunki życia i pracy;
• promowania rokowań zbiorowych mających na celu ustalanie wynagrodzeń;
• zwiększenia skutecznego dostępu pracowników do praw do ochrony w postaci wynagrodzenia minimalnego w przypadkach przewidzianych w prawie krajowym lub umowach zbiorowych.

Nie jest zamiarem UE wprowadzanie ogólnopaństwowego wynagrodzenia minimalnego. Państwa członkowskie mają się natomiast posługiwać kryteriami krajowymi, zakres których ma objąć co najmniej:

• siłę nabywczą ustawowych wynagrodzeń minimalnych, z uwzględnieniem kosztów utrzymania;
• ogólny poziom wynagrodzeń i ich rozkład;
• stopę wzrostu wynagrodzeń; oraz
• długoterminowe krajowe poziomy produktywności i ich zmiany.

Dozwolone jest również stosowanie orientacyjnych wartości referencyjnych do oceny adekwatności wysokości wynagrodzeń – jako przykłady wskazano 60% mediany wynagrodzeń brutto i 50% przeciętnego wynagrodzenia brutto.

Dodatkowo, państwa członkowskie mogą stosować automatyczny mechanizm indeksacji ustawowych wynagrodzeń minimalnych, pod warunkiem, iż nie doprowadzi on do obniżenia wynagrodzenia minimalnego. Wprowadzając mechanizm automatycznej indeksacji, co najmniej raz na cztery lata należy dokonać aktualizacji ustawowych wynagrodzeń minimalnych. o ile państwo członkowskie nie zdecyduje się na automatyzację, to powinno dokonać aktualizacji raz na dwa lata.

Dyrektywa ma również na celu promowanie rokowań zbiorowych mających na celu ustalanie wynagrodzeń. Z tego tytułu, państwa członkowskie mają za zadanie wprowadzić niezbędne środki w celu zaangażowania partnerów społecznych w ustalanie i aktualizowanie ustawowych wynagrodzeń minimalnych, w szczególności w odniesieniu do:

• wyboru i stosowania kryteriów ustalania poziomu ustawowego wynagrodzenia minimalnego oraz określania wzoru automatycznej indeksacji i jego zmiany, o ile taki wzór istnieje;
• wyboru i stosowania orientacyjnych wartości referencyjnych, w celu oceny adekwatności ustawowych wynagrodzeń minimalnych;
• aktualizowania ustawowych wynagrodzeń minimalnych;
• ustanawiania zróżnicowanych stawek ustawowych wynagrodzeń minimalnych i odliczeń od nich;
• decyzji dotyczących gromadzenia danych i prowadzenia badań oraz analiz w celu dostarczenia informacji organom i innym odpowiednim podmiotom zaangażowanym w ustalanie ustawowych wynagrodzeń minimalnych.

Każde państwo członkowskie, w którym wskaźnik zasięgu rokowań zbiorowych wynosi poniżej 80%, powinno przyjąć środki mające na celu upowszechnienie rokowań zbiorowych, a o ile zasięg rokowań nie osiąga progu 80%, powinno stworzyć ramy warunków sprzyjających rokowaniom zbiorowym oraz ustanowić plan działania na rzecz promowania rokowań zbiorowych, aby stopniowo zwiększyć wskaźnik zasięgu rokowań zbiorowych.

Unia Europejska chce również, aby państwa członkowskie wprowadziły środki mające na celu zwiększenie skutecznego dostępu pracowników do ochrony w postaci ustawowego wynagrodzenia minimalnego, wzmacniając egzekwowanie zapewnienia skutecznych, proporcjonalnych i niedyskryminujących kontroli i inspekcji w terenie prowadzonych przez inspektoraty pracy lub organy odpowiedzialne za egzekwowanie stosowania ustawowych wynagrodzeń minimalnych oraz rozwijanie zdolności organów egzekwowania prawa, w szczególności za pośrednictwem szkoleń i wytycznych, w zakresie proaktywnego ukierunkowania działań na pracodawców nieprzestrzegających prawa i wyciągania wobec nich konsekwencji.

Wynagrodzenie minimalne ma wpływ na szereg innych świadczeń

Dodatek za pracę w porze nocnej przysługuje za każdą godzinę pracy w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę – dla przykładu w lipcu będzie to 5,03 zł.

Jako 15-krotność wynagrodzenia minimalnego jest ustalana wartość maksymalnej odprawy pieniężnej wypłacanej z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika, która od lipca będzie wynosiła 64.500 zł.

Wzrosnąć może też odszkodowanie za nierówne traktowanie. Jego wysokość nie może być bowiem niższa od minimalnego wynagrodzenie za pracę. W ten sam sposób określona jest minimalna wysokość odszkodowania za naruszenie przez pracodawcę przepisów regulujących ochronę pracownika w przypadku skorzystania przez niego z uprawnień przysługujących mu z tytułu naruszenia prawa pracy, w tym zasady równego traktowania w zatrudnieniu, za mobbing lub rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika z powodu doznanego mobbingu.

Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, o ile był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie nie niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia, zatem również ten dodatek wzrośnie od 1 lipca. Podobnie jest w przypadku, gdy ze względu na rozkład czasu pracy pracownik nie ma obowiązku wykonywania pracy – gwarantowane jest mu co najmniej minimalne wynagrodzenie.

Minimalne wynagrodzenie ma ponadto wpływ na wysokość zasiłku chorobowego, którego podstawa nie może być od niego niższa (przy założeniu, iż pracownik świadczy pracę w pełnym wymiarze czasu pracy). Zasadę tę stosuję się również co do określenia podstawy wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku wyrównawczego, zasiłku macierzyńskiego i zasiłku opiekuńczego.

Zmieni się też limit przychodów dla działalności nieewidencjonowanej – od lipca będzie to 3225 zł, czyli 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Podwyżka przewidziana na 2025 r. jest w trakcie ustaleń

Choć rozporządzenie w tej sprawie nie zostało jeszcze przyjęte, zgodnie z propozycją Rady Ministrów w 2025 r. możemy spodziewać się tylko jednej podwyżki wynagrodzenia minimalnego, która wejdzie w życie 1 stycznia 2025 r. Proponowana kwota wynagrodzenia minimalnego to 4626 zł brutto, wzrost o 326 zł, natomiast minimalna stawka godzinowa ma wynieść 30,20 zł – wzrost o 2,10 zł. Rząd oszacował, iż ta podwyżka obejmie ponad 3,1 miliona osób.