Zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych – art. 730 §1 w zw. z art. 753 §1 kodeksu postępowania cywilnego

Zgodnie z art. 730 §1 kpc w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia.

Wydanie postanowienia o zabezpieczeniu jest możliwe w toku postępowania o zasądzenie alimentów, podwyższenie lub o obniżenie alimentów lub w toku sprawy rozwodowej.

Postanowienie o zabezpieczeniu alimentów jest to tymczasowe postanowienie sądu, które ma na celu zapewnienie środków utrzymania osobie uprawnionej do alimentów w trakcie trwania postępowania sądowego.

Postępowanie zabezpieczające ma charakter samodzielny, nie jest bowiem powiązane ani z postępowaniem rozpoznawczym, ani postępowaniem egzekucyjnym.

Strony postępowania – legitymacja czynna – kto jest uprawniony do złożenia wniosku?

Stronami postepowania zabezpieczającego są uprawniony i obowiązany.

Uprawniony to ten, komu sąd udziela ochrony, niezależnie od pozycji procesowej.

Obowiązanym jest ten, na którym spoczywa obowiązek zachowania się zgodnego z treścią postanowienia.

Zgodnie z art. 730¹ §1 kpc udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, o ile uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.

Ważne – przesłanki udzielenia zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych

Udzielenie zabezpieczenia zależy co do zasady od spełnienia dwóch przesłanek:

• uprawdopodobnienia istnienia roszczenia,
• wykazania interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia.

Dla udzielenie zabezpieczenia wystarczające jest uprawdopodobnienie roszczenia. Oznacza to, iż do udzielenia zabezpieczenia nie jest konieczny cały proces szczegółowego dowodzenia roszczenia i jego wysokości. Z uprawdopodobnieniem roszczenia mamy do czynienia wtedy, gdy istnieje wysoki stopień prawdopodobieństwa, iż ono istnieje. Dla uzyskania zabezpieczenia nie wystarczy wiec we wniosku żądającym jego udzielenia zawrzeć jedynie twierdzenia o istnieniu roszczenia. Twierdzenia te należy uwiarygodnić przez przytoczenie faktów, z których ono wynika (np. stosunek pokrewieństwa syn – ojciec, istnienie usprawiedliwionych potrzeb utrzymania dziecka) oraz powołanie dowodów uwiarygadniających te okoliczności (akt urodzenia dziecka, wykazanie usprawiedliwionych potrzeb utrzymania dziecka, zwłaszcza tych ponad przeciętnych np. dot. opieki medycznej, kosztów szkolnych). Im lepiej wniosek o udzielenie zabezpieczenia alimentów będzie uzasadniony, tym większa szansa, iż sąd udzieli zabezpieczenia w oczekiwanej wysokości, być może jeszcze na posiedzeniu niejawnym przed wyznaczeniem rozprawy.

Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągniecie celu postępowania.

Do udzielenia zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych nie jest wymagane uprawdopodobnienie istnienia interesu prawnego, o którym mowa powyżej (art. 753 §1 in fine kpc, art 753¹§1 pkt. 1 i 2 oraz §3 kpc). W sprawach tych uprawniony nie jest wiec obciążony obowiązkiem uprawdopodobnienia, iż brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi osiągnięcie celu w sprawie.

Ważne!

Dla uzyskanie zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych wystarczające będzie uprawdopodobnienie istnieją roszczenia, bez konieczności wykazywania istnienia interesu prawnego w zabezpieczeniu roszczenia.

A zatem w świetle art. 730¹§1 kpc legitymację do złożenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia (legitymację czynną) uzależnia się od tego, czy zgłaszającemu wniosek przysługuje status strony postępowania. Oznacza to, iż uprawnionym do złożenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia jest nie tylko powód, ale również pozwany (np. w sprawie o rozwód).

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia alimentów na czas trwania postępowania – warunki formalne

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia alimentów winien spełniać warunki formalne przewidziany dla pism procesowych tj. zawierać:

1. oznaczenie sądu – wniosek należy skierować do adekwatnego sądu do rozpoznania sprawy zasadniczej,
2. dane stron – imiona i nazwiska stron postępowania, ich przedstawicieli ustawowych lub pełnomocników, dane adresowe, a dobrze, o ile zawiera numery telefonu i adresy e-mail stron,
3. oznaczenie rodzaju pisma – tj. zatytułowanie go wniosek o udzielenie zabezpieczenia alimentów, choć choćby bez tego musi zostać rozpoznany,
4. podpis własnoręczny osoby składającej wniosek,
5. wykaz dołączonych do wniosku dokumentów,
6. odpowiednią liczbę egzemplarzy (dla sądu i strony przeciwnej).

Wniosek winien również spełniać wymogi merytoryczne tzn. z wniosku winno wynikać:

1. precyzyjne określenie roszczenia i wskazanie sposobu zabezpieczenia np. udzielenie zabezpieczenia poprzez zobowiązania ojca do zapłaty na rzecz syna kwoty po 2.000 zł do 10-ego każdego miesiąca, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybieniu płatności którejkolwiek z rat, do rąk matki małoletniego syna, począwszy od dnia wniesienia pozwu,
2. uprawdopodobnienie roszczenia – poprzez wskazanie w uzasadnieniu wniosku istnienie roszczenia i okoliczności uzasadniające udzielenie zabezpieczenia, najlepiej poprzez przedłożenie do wniosku dokumentów z USC, faktur vat, zaświadczeń lekarskich.

Opłata za wniosek o udzielenie zabezpieczenia

Wniosek o udzielenia zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych jest wolny od opłat sądowych, jeżeli pochodzi od osoby uprawnionej do alimentów.

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia – potrzebne dokumenty

Aby skutecznie dochodzić swoich praw, należy złożyć wniosek wraz z dowodami które potwierdzą:

• Potrzeby osoby uprawnionej: np. rachunki za szkołę, leki, ubrania, wyżywienie.
• Możliwości finansowe strony zobowiązanej: np. zaświadczenia o zarobkach, rozliczenia podatkowe z lat ubiegłych, dowody posiadanych nieruchomości.
• Uzasadnienie roszczenia: np. dowody potwierdzającą koszty utrzymania, usprawiedliwione potrzeby.

Kiedy można złożyć wniosek o zabezpieczenie alimentów? Wraz z pozwem o rozwód lub alimenty czy w trakcie postępowania?

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia alimentów może być wniesiony:

– wraz z pozwem inicjującym postępowanie np. pozwem o alimenty czy pozwem o rozwód, wówczas wniosek o udzielenie zabezpieczenia nie stanowi osobnego pisma procesowego, ale stanowi integralną część pozwu,

– przy okazji zgłaszania odpowiedzi na pozew np. jeżeli w sprawie o rozwód pozwaną jest matka sprawująca opiekę nad dziećmi, z tym, iż tu uwaga! wówczas wniosek nie powinien być integralną częścią odpowiedzi na pozew, powinien być złożony jako osobne pismo, bowiem sąd musi zbadać warunki formalne wniosku,

– na każdym innym etapie postępowania sądowego o alimenty lub rozwód np. jeżeli w trakcie postępowania o rozwód się okaże, iż uprawniony do alimentów tych alimentów nie otrzymuje.

Zakres udzielenia zabezpieczenia alimentów

Zasadniczo zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, chyba iż ustawa stanowi inaczej. A zatem w odniesieniu do roszczeń mających charakter szczególny, a za takie można uznać roszczenie alimentacyjne, o którym mowa w art. 753 i art. 753¹§1 kpc, stwarza uprawnionemu ułatwienie w ich zaspokojeniu.

Zabezpieczenie w sprawach o alimenty może bowiem polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu określonej sumy pieniężnej.

Oznacza to, ze sprawy o alimenty stanowią odstępstwo od zasady z art. 731 kpc, ponieważ ich charakter polega na bieżącym zaspokajaniu podstawowych potrzeb uprawnionego, co sprawia, iż zabezpieczenie alimentacyjne w praktyce zaspokaja część roszczenia głównego.

Termin rozpoznania wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych – jak długo Sąd rozpoznaje wniosek o udzielenie zabezpieczenia alimentów?

Zgodnie z art. 737 kpc wniosek o zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych podlega rozpoznaniu bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia jego wpływu do sądu, chyba iż przepis szczególny stanowi inaczej. o ile ustawa przewiduje rozpoznanie wniosku na rozprawie, należy ją wyznaczyć tak, aby rozprawa mogła odbyć się w terminie miesięcznym od dnia wpływu wniosku.

Niemniej jednak wskazać należy, iż w praktyce rozpoznanie wniosku zajmuje znacznie więcej czasu niż 7 dni, a choćby miesiąc.

Od czego to zależy termin rozpoznania wniosku?

– od konkretnego składu sądzącego i obciążenia sędziego wpływem,

– od okoliczności sprawy i uzasadnienia wniosku (jeżeli we wniosku zostanie wskazane, iż uprawniony do alimentów nie jest w stanie funkcjonować bez alimentów, a zobowiązany nie uiszcza na jego rzecz żadnych środków, jest szansa, iż rozstrzygniecie będzie sprawne, choćby na posiedzeniu niejawnym, bez przesyłania wniosku drugiej stornie).

Postanowienie o zabezpieczeniu alimentów

Co zawiera postanowienie o udzielaniu zabezpieczenia?

Postanowienie to zawiera jak każde orzeczenie sądu: oznaczenie sygnatury sprawy, daty wydania, składu sądzącego.

W treści postanowienia Sąd wskazuje, iż postanawia udzielić zabezpieczenia w ten sposób, iż zobowiązuje pozwanego do łożenia na rzecz powódki alimentów w kwocie po …. (tu wskazuje konkretną kwotę) miesięcznie, płatne z góry do rąk powódki, do dnia 10-tego każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia w płatności którejkolwiek z rat, począwszy od dnia … (konkretna data lub np. data wniesienia pozwu), a to do czasu merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie.

Jeśli Sąd nie uwzględnia wniosku o zabezpieczenie w całości np. udziela zabezpieczenia alimentów do kwoty 3.000 zł, podczas gdy powód domagał się zapłaty 5.000 zł, Sąd w punkcie 2 winien oddalić wniosek powódki w pozostałym zakresie.

Zabezpieczenie alimentacyjne – wykonalność

Postanowienie o zabezpieczeniu jest natychmiast wykonalne. Po wydaniu postanowienia, Sąd z urzędu przesyła osobie uprawnionej odpis postanowienia opatrzonego w klauzulę wykonalności.

Zażalenie na postanowienie o zabezpieczeniu roszczeń alimentacyjnych

Na postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia alimentów, zarówno to udzielające zabezpieczenia, jak i oddalające wniosek o zabezpieczenie przysługuje zażalenie do sądu odwoławczego. Najpierw wedle zasad ogólnych należy złożyć wniosek o uzasadnienie postanowienia. Następnie w ciągu tygodnia od doręczenia postanowienia z uzasadnieniem, strona może złożyć zażalenie do Sądu II instancji.

Zażalenie mogą złożyć:

– zobowiązany do alimentów (jeśli udzielono zabezpieczenia)

– uprawniony do alimentów (jeśli wniosek zostanie oddalony lub jeżeli zabezpieczenie zostanie udzielone, ale w niewystarczającej wysokości – ważne – w pkt. 2 sąd winien wskazać, iż oddala wniosek w pozostałym zakresie).

W przypadku trudności w przygotowaniu wniosku i reprezentacji przed sądem, warto skonsultować się z adwokatem specjalizującym się w sprawach alimentacyjnych.