Zazwyczaj zachowku dochodzi dziecko po śmierci rodzica. Typowa sytuacja: rodzic pisze testament i uwzględnia w nim tylko jedno ze swoich dzieci. Pozostałe dzieci (zakładając, iż nie są wydziedziczone) mogą domagać się zachowku od spadkobiercy ustawowego. Tak samo gdy rodzic powoła w testamencie inną osobę z rodziny, albo choćby spoza rodzony. dzieci będą mogły domagać się zachowku. takie sytuacje zdarzają się często. Ale… to tylko część prawdy o zachowku. Bo prawda o zachowku jest taka, iż uprawnione są nie tylko dzieci!
Zachowek dla rodziców?
Rozważmy taką sytuację: Anna i Adam pozostają od lat w związku nieformalnym (są co prawda zaręczeni, ale ślub i dzieci odłożyli na późniejszy okres w życiu). Nie mają też dzieci z innych związków. Są jeszcze młodzi i na razie zdecydowali się skupić na budowaniu swojej firmy, aby w przyszłości zapewnić rodzinie dobrą sytuację materialną. Napisali oboje testamenty – powołując w testamentach siebie wzajemnie do dziedziczenia. W takiej sytuacji pozostawali w przekonaniu, iż wszystkie formalności są dopełnione i nie będzie w przyszłości żadnych niespodzianek. „Młodzi” nie utrzymywali kontaktów z rodzicami Adama, dawno temu doszło do jakiegoś nieporozumienia i od tamtego czasu jakoś się nie układało. No i rodzice mieli inną wizję i plan dla swojego syna, nie do końca przepadali też za jego dziewczyną. Młodzi jednak niezbyt się tym przejmowali i za jakiś czas planowali sformalizować związek. Młodzi nie przejmowali się niczym, no bo co mogło się stać? Firma dobrze się rozwijała i wszystko szło po ich myśli. Niestety nie przewidzieli jednego, bo takie rzeczy bardzo trudno przewidzieć – kilka miesięcy później pan Adam zginął w wypadku drogowym.
Tak, spadkobiercą – w oparciu o testament – została pani Anna. Oczywiście musiała zapłacić wysoki podatek od tego spadku.
Niestety okazało się, iż nie był to jej jedyny problem.
Kto by dziedziczył cały spadek – w sytuacji gdyby nie było testamentu?
(przypomnijmy – nie było żadnych dzieci ani z tego związku, ani z innych związków)
Właśnie – w sytuacji braku żony i dzieci na podstawie ustawy dziedziczą rodzice.
Czy ma znaczenie brak kontaktu, niezbyt dobre relacje, konflikt między rodzicami a synem i jego partnerką?
Pewnie się już domyślasz, iż to nie ma znaczenia.
A czy ma znaczenie, iż pan Adam i pani Anna dorabiali się wszystkiego niemalże „od zera”, a od rodziców dostali niewiele?
Generalnie nie – uprawnieni mogą wnieść pozew o zachowek. Każda sytuacja jest inna – w takiej sytuacji pozwana mogłaby powoływać się na tzw. zasady współżycia społecznego. Naprawdę jednak trudno przewidywać, czy sąd by się przychylił do takiego stanowiska.
Tak – sprawa o zachowek to sprawa o zapłatę określonej sumy pieniędzy. Nie można domagać się w takiej sprawie czegoś innego niż konkretna kwota pieniędzy – i to powód, a więc ten kto wnosi pozew musi tę kwotę wskazać w pozwie.
A co gdyby taki spadkodawca miał dzieci i w testamencie wskazał tylko partnera?
czy dzieci i rodzice mogą jednocześnie domagać się zachowku?
Nie – nie mogą. W takiej sytuacji zachowku od spadkobiercy testamentowego mogą domagać się tylko dzieci.
Jeśli jednak tych dzieci nie ma – może stać się aktualne dochodzenie zachowku przez rodziców.
czy uprawniony musi domagać się zachowku?
Nie, nic nie musi. To jest uprawnienie, nie obowiązek. Jednak, jak się pewnie domyślasz: większość uprawnionych jednak tego zachowku dochodzi. Nie musi też ten uprawniony domagać się zachowku od razu. Termin przedawnienia roszczenia to aż pięć lat.
czy to jest sprawiedliwe?
Cóż… może nie jest? Punkt widzenia zależy od punktu siedzenia, jak to się mówi. Załóżmy nawet, iż nie jest sprawiedliwe. Tylko tak właśnie brzmi przepis i dobrze jest o tym wiedzieć – zwłaszcza gdy masz taką sytuację, iż pozostajesz w związku nieformalnym, nie masz dzieci a z rodzicami nie utrzymujesz kontaktu.
czy jest możliwe zrzeczenie się zachowku?
Jest możliwe – ale to kwestia do rozważenia i omówienia w rodzinie, takie działanie trzeba podjąć wcześniej.
co wynika z tej historii? czy można się na jej podstawie czegoś nauczyć?
Oczywiście. Zawsze można się czegoś nauczyć. W każdej sytuacji życiowej powinieneś rozważyć nie tylko napisanie prostego testamentu i wskazanie w nim spadkobiercy – bo to może okazać się niewystarczające. Trzeba rozważyć czy byłby ktoś, kto mógłby domagać się od tego spadkobiercy zapłaty zachowku. jeżeli jest ktoś taki: co można zrobić, aby uniknąć tak problematycznych sytuacji – na ile to tylko możliwe.
A jakie jest Twoje zdanie w tej kwestii? Myślisz, iż to sprawiedliwe? Daj znać w komentarzach.
Potrzebujesz mojej pomocy w sprawie o zachowek? Napisz do mnie wiadomość!
A może chciałbyś napisać testament
