Zakaz prowadzenia pojazdów określonej kategorii a zwrot dokumentu prawa jazdy

Stan faktyczny

NSA rozpoznał skargę kasacyjną od wyroku WSA w Bydgoszczy z 8.10.2019 r., II SA/Bd 478/19, Legalis, w sprawie ze skargi na decyzję SKO w przedmiocie zwrotu zatrzymanego prawa jazdy i oddalił skargę kasacyjną.

WSA także oddalił skargę. Szczegółowy stan faktyczny sprawy opisał NSA, o czym poniżej.

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucono naruszenia:

1. Art. 145 § 1 pkt. 1 lit. a) ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329; dalej: PostAdmU) w zw. z art. 12 ust. 1 pkt. 2 w zw. z ust. 2 pkt. 1 ustawy z 5.1.2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1212; dalej: KierujPojU) przez ich błędną wykładnię i uznanie, iż przepisy te znajdują zastosowanie w przedmiotowej sprawie oraz uznanie, iż są podstawą do wydania decyzji w przedmiocie odmowy zwrotu prawa jazdy kategorii B, których skarżący nigdy nie utracił, a których pozbawienie wyłączył sąd karny, kiedy w rzeczywistości przepisów tych nie powinno się stosować, ewentualnie powinno się stosować szczególną wykładnię do osób, które nie utraciły uprawnień, a jedynie w sposób faktyczny zostały pozbawione dokumentu potwierdzającego ich posiadanie;
2. Art. 145 § 1 pkt. 1 lit. c) PostAdmU w zw. z art. 7 KPA przez naruszenie zasady praworządności oraz zasady równorzędności interesu społecznego i słusznego interesu indywidualnego, gdyż w zaistniałym stanie faktycznym przy zakazie prowadzenia pojazdów kategorii A wymierzony przez sąd karny dożywotnio, dodatkowy faktyczny zakaz prowadzenia pojazdów kategorii B, rozciągnięty de facto przez organ administracyjny, jest skrajnie dotkliwy i rażąco niesprawiedliwy.

Dodatkowo skarżący wniósł o rozważenie przedstawienia zagadnienia prawnego wykładni art. 12 ust. 1 pkt. 2 w zw. z ust. 2 pkt. 1 KierujPojU do rozstrzygnięcia składowi 7 sędziów NSA.

Stanowisko NSA

NSA uznał, iż skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.

Sąd wskazał, iż w rozpoznawanej sprawie wyrokiem z grudnia 2016 r. SR orzekł m.in. o zastosowaniu wobec skarżącego środka karnego w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, do których uprawnia prawo jazdy kategorii A.

Wnioskiem ze stycznia 2019 r. skarżący wystąpił o zwrot zatrzymanego prawa jazdy kategorii B. Decyzją z lutego 2019 r. Prezydent Miasta odmówił uwzględnienia tego wniosku.

Po rozpatrzeniu odwołania skarżącego decyzją z marca 2019 r. SKO utrzymało w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie. W uzasadnieniu Organ wskazał, iż w związku z brzmieniem obowiązujących przepisów zwrot prawa jazdy kategorii B nie jest możliwy w okresie, w jakim obowiązuje zakaz prowadzenia przez skarżącego pojazdów mechanicznych, do których uprawnia prawo jazdy kategorii A.

Przywołanym na wstępie wyrokiem WSA w Bydgoszczy oddalił skargę na powyższą decyzję. W uzasadnieniu wywiódł, iż brzmienie obowiązujących przepisów nie pozostawia wątpliwości, iż zakaz wydania prawa jazdy (jego zwrotu) rozciąga się z woli ustawodawcy na kategorie uprawnień nieobjęte zakazem wynikającym z prawomocnego orzeczenia sądu karnego. Sąd zaznaczył przy tym, iż dodatkowa sankcja administracyjna jest niezależna od orzeczonej sankcji karnej i stanowi wyraz zapewnienia bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt. 2 KierujPojU prawo jazdy nie może być wydane osobie, w stosunku do której prawomocnym wyrokiem sądu został orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – w okresie i zakresie obowiązywania tego zakazu. Jednocześnie w myśl art. 12 ust. 2 pkt. 1 KierujPojU przepis art. 12 ust. 1 pkt. 2 KierujPojU stosuje się także wobec osoby ubiegającej się o wydanie lub zwrot zatrzymanego prawa jazdy, a także o przywrócenie uprawnienia w zakresie prawa jazdy kategorii B1 lub B – w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii AM, A1, A2 lub A.

Przepis art. 12 ust. 2 KierujPojU w aktualnym brzmieniu został ustalony przepisem art. 1 pkt. 4 lit. b) ustawy z 26.6.2014 r. o zmianie ustawy o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2014 r. poz. 970). Zmiana dokonana w tym przepisie polegała zasadniczo na wprowadzeniu zastosowania art. 12 ust. 1 pkt. 2 KierujPojU także do przypadków, w których miał następować zwrot zatrzymanego prawa jazdy oraz przywrócenie uprawnienia w zakresie prawa jazdy. Oznacza to, iż nie można zgodzić się z autorem skargi kasacyjnej, który stawiając zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego, stwierdził, iż przepis art. 12 ust. 2 pkt. 1 KierujPojU nie powinien stanowić podstawy odmowy zwrotu skarżącemu prawa jazdy w zakresie kategorii B. Powyższa zmiana brzmienia analizowanego przepisu w odniesieniu do jego pierwotnej treści wskazuje bowiem wprost, iż wolą ustawodawcy zakaz wydania prawa jazdy dotyczy osób ubiegających się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy.

W ocenie NSA brak jest podstaw do uznania, iż przepisy powinny doznawać jakiejkolwiek modyfikacji w przypadku konieczności zastosowania ich w stosunku do osób, które nie utraciły uprawnień do prowadzenia pojazdów określonej kategorii, a jedynie zostały pozbawione dokumentu uprawniającego je do kierowania pojazdami. W związku z rozróżnieniem w KierujPojU instytucji wydania prawa jazdy, zwrotu prawa jazdy i przywrócenia uprawnień w zakresie prawa jazdy, fakt wyraźnego dodania do treści analizowanego przepisu tych dwóch ostatnich instytucji prawnych nie pozwala na wyłączenie którejś z nich z konsekwencji objętych przepisem art. 12 KierujPojU. Celem ustawodawcy w ramach przyjętych rozwiązań prawnych było niedopuszczanie do ruchu drogowego osób, które w sposób znaczący zagroziły bezpieczeństwu w komunikacji. Taką osobą jest osoba prowadząca pojazd w stanie nietrzeźwości. Nie sposób przyjąć, aby osoba ta, mając orzeczony sądownie zakaz prowadzenia pojazdów określonej kategorii, mogła w okresie obowiązania zakazu wciąż korzystać z innych uprawnień do prowadzenia pojazdów i przez cały czas stwarzać potencjalne zagrożenie w ruchu.

Z tych względów nie tylko wykładnia językowa analizowanego przepisu, a więc wyraźne rozciągnięcie względem osoby ubiegającej się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy skutków orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na inne kategorie niż objęte zakazem, ale także racje celowościowe omawianych rozwiązań legislacyjnych, wyrażające się w potrzebie zapewnienia bezpieczeństwa w komunikacji, nakazują przyjąć, iż art. 12 ust. 2 pkt 1 KierujPojU wprowadza jednoznaczny zakaz wydawania osobom ubiegającym się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy kategorii B w czasie trwania orzeczonego sądownie zakazu prowadzenia pojazdów kategorii A (por. wyrok NSA z 18.12.2018 r., I OSK 1931/18, Legalis).

W rozpoznawanej sprawie brak było także podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 145 § 1 pkt. 1 lit. c) PostAdmU w zw. z art. art. 7 KPA. W postępowaniu Organów administracji publicznej oraz WSA nie sposób bowiem dopatrzyć się naruszenia zasady praworządności i słusznego interesu indywidualnego. Przepisy prawa zostały zastosowane prawidłowo i zgodnie z intencją ustawodawcy, który przesądził, iż w przypadku bezpieczeństwa drogowego interes publiczny przejawiający się za eliminacją z ruchu drogowego tych jego uczestników, którzy w sposób drastyczny naruszają obowiązujące przepisy, sprowadzając niebezpieczeństwo na siebie i innych użytkowników dróg, przeważa nad indywidualnym interesem tych osób, przejawiającym się w dopuszczeniu ich do ruchu drogowego w zakresie pozostałych uprawnień do kierowania pojazdami.