Śmierć właściciela tzw. jdg czyli jednoosobowej działalności gospodarczej niesie ze sobą nie tylko ogromny ciężar emocjonalny dla rodziny, ale także poważne konsekwencje prawne i gospodarcze. Poważnie zabrzmiało, prawda? Pewnie tak, bo też i temat jest poważny. Czy wiesz, ile jest w Polsce właśnie takich „jotdegie”. Bardzo dużo. No dosłownie całe miliony.
I może jdg brzmi mniej poważnie, niż spółka z o.o., prawda? Też tak pomyślałeś, iż jak jdg to jakaś tam mała, skromna działalność – może z jednym pracownikiem?
Wiele osób tak myśli. Ale zapewniam Cię, iż wcale tak nie jest! JDG może być prężną firmą o dużych obrotach, zatrudniającą dziesiątki pracowników! Więcej niż kilka spółek razem wziętych!
Pokaże Ci w kolejnych wpisach, iż tak jest. Może choćby nie wyobrażałeś sobie, jak „duże” mogą być jdg! I jak duży może być problem po śmierci przedsiębiorcy.
Przedsiębiorstwo, które dotychczas działało sprawnie, z dnia na dzień może stanąć w obliczu paraliżu – brak osoby uprawnionej do podpisywania umów, regulowania zobowiązań czy wypłacania pensji pracownikom oznacza poważne zagrożenie dla jego dalszego funkcjonowania. I to tylko dlatego, iż nikt nie pomyślał o tym, o czym piszę w tym artykule, czyli o zarządzie sukcesyjnym.
Kiedyś było tak, iż śmierć właściciela firmy oznaczała koniec funkcjonowania firmy. Ale od kilku już lat nie musi tak być, jest pewna „sekretna” opcja, aby tak się nie stało.
Właśnie w tym celu ustawodawca wprowadził instytucję zarządu sukcesyjnego. Jest to rozwiązanie pozwalające na płynne przejęcie zarządzania firmą po śmierci przedsiębiorcy i kontynuowanie działalności w okresie przejściowym, aż do momentu uregulowania spraw spadkowych.
Poniżej wyjaśniam szczegółowo, czym jest zarząd sukcesyjny, kto może go ustanowić i jakie niesie korzyści. Kilka ważnych pytań i odpowiedzi. Gotowy?
Czym jest zarząd sukcesyjny?
Zarząd sukcesyjny to szczególny mechanizm prawny, wprowadzony ustawą z 2018 roku o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Jego celem jest umożliwienie dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa po śmierci właściciela jednoosobowej działalności gospodarczej wpisanej do CEIDG.
Mówiąc prościej: zarząd sukcesyjny sprawia, iż firma nie „umiera” razem z przedsiębiorcą. Może przez cały czas funkcjonować, można wystawiać faktury, realizować kontrakty, wypłacać pensje pracownikom czy spłacać kredyty. To wszystko jest możliwe dzięki powołanemu zarządcy sukcesyjnemu.
Kto może zostać zarządcą sukcesyjnym?
Zarządcą sukcesyjnym może być:
-
osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych (czyli pełnoletnia i taka, która nie została ubezwłasnowolniona)
co ważne:
-
niekoniecznie musi to być członek rodziny – często wybierany jest ktoś zaufany, np. wspólnik biznesowy, menedżer, księgowy.
Tak, może być to żona, teściowa czy szwagier, ale to nie jest jedyna opcja.
Ważne jest, aby była to osoba, która zna specyfikę firmy i potrafi nią zarządzać. Zarządca sukcesyjny nie staje się właścicielem przedsiębiorstwa – jest jedynie jego tymczasowym „opiekunem” do czasu rozstrzygnięcia spraw spadkowych.
Jak powołać zarządcę sukcesyjnego?
Są dwie możliwości:
-
Za życia przedsiębiorcy
-
Najprostsza i najpewniejsza forma. Właściciel firmy wskazuje osobę zarządcy sukcesyjnego w CEIDG, składając odpowiedni wniosek.
-
Wymagana jest zgoda tej osoby – bez niej powołanie jest nieważne.
-
-
Po śmierci przedsiębiorcy
-
Jeśli zarządca nie został wskazany za życia, mogą to zrobić spadkobiercy ustawowi lub testamentowi (za zgodą większości z nich).
-
Musi to nastąpić w krótkim terminie – co do zasady w ciągu dwóch miesięcy od śmierci przedsiębiorcy.
-
Jak długo działa zarząd sukcesyjny?
Zarząd sukcesyjny ma charakter tymczasowy.
-
Zasadniczo trwa do momentu zakończenia postępowania spadkowego i formalnego przejęcia firmy przez spadkobierców.
-
Ustawodawca określił maksymalny okres jego funkcjonowania na 2 lata od dnia śmierci przedsiębiorcy, choć w wyjątkowych przypadkach sąd może go przedłużyć do 5 lat.
Jakie uprawnienia ma zarządca sukcesyjny?
Zarządca sukcesyjny działa w imieniu własnym, ale na rachunek właścicieli przedsiębiorstwa w spadku. Oznacza to, iż może wykonywać wszystkie czynności związane z bieżącym prowadzeniem firmy, takie jak:
-
zawieranie i realizacja umów,
-
regulowanie zobowiązań podatkowych,
-
wypłacanie wynagrodzeń pracownikom,
-
wystawianie faktur i prowadzenie księgowości,
-
reprezentowanie firmy przed sądami i urzędami,
-
kontynuowanie koncesji, zezwoleń czy licencji.
To właśnie dzięki temu przedsiębiorstwo może przez cały czas funkcjonować bez przerwy, a klienci i kontrahenci nie muszą obawiać się, iż nagle zostaną bez obsługi.
Dlaczego zarząd sukcesyjny jest tak ważny?
Bez powołania zarządcy sukcesyjnego firma jednoosobowa automatycznie wygasa z chwilą śmierci właściciela. Skutki mogą być… cóż dość poważne:
-
pracownicy tracą miejsca pracy,
-
kontrakty przestają być realizowane,
-
banki wypowiadają umowy kredytowe,
-
klienci tracą zaufanie,
-
spadkobiercy muszą mierzyć się z chaosem i stratami finansowymi.
Zarząd sukcesyjny pozwala tego wszystkiego uniknąć. To swoisty „most” między śmiercią przedsiębiorcy a uregulowaniem spraw spadkowych.
Najczęstsze pytania dotyczące zarządu sukcesyjnego.
Czy zarządca sukcesyjny pobiera wynagrodzenie?
Tak – przysługuje mu wynagrodzenie, którego wysokość określa przedsiębiorca w umowie, a jeżeli tego nie zrobił – ustala je większość właścicieli przedsiębiorstwa w spadku.
Czy firma zachowuje NIP po śmierci właściciela?
Tak – przedsiębiorstwo zachowuje NIP, co pozwala na ciągłość rozliczeń podatkowych i kontynuację działalności gospodarczej.
Czy spadkobiercy mogą odwołać zarządcę sukcesyjnego?
Tak – mają takie prawo. Mogą też powołać nowego zarządcę, jeżeli uznają, iż będzie lepiej sprawował swoje obowiązki.
Jak przygotować się do sukcesji w firmie?
Świadome przygotowanie się do sukcesji to oznaka odpowiedzialności przedsiębiorcy. Warto:
-
już teraz powołać zarządcę sukcesyjnego w CEIDG,
-
wybrać osobę zaufaną i kompetentną,
-
poinformować rodzinę i pracowników o podjętych decyzjach,
-
skonsultować się z prawnikiem w zakresie testamentu, umów spadkowych czy ewentualnego przekształcenia działalności w spółkę.
Takie działania pozwalają uniknąć niepotrzebnych konfliktów i ryzyka utraty dorobku całego życia.
Podsumowanie
Zarząd sukcesyjny to narzędzie, które chroni firmę i jej pracowników w trudnym momencie – po śmierci właściciela. Dzięki niemu przedsiębiorstwo może przez cały czas funkcjonować, a rodzina zmarłego przedsiębiorcy zyskuje czas na uporządkowanie spraw spadkowych.
Każdy, kto prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, powinien rozważyć ustanowienie zarządcy sukcesyjnego – to prosty krok, który może uratować cały biznes i przyszłość finansową rodziny.
Kluczowe wnioski
-
Zarząd sukcesyjny to tymczasowe zarządzanie firmą po śmierci przedsiębiorcy.
-
Można go ustanowić za życia lub – w ograniczonym terminie – po śmierci właściciela.
-
Chroni interesy pracowników, kontrahentów i spadkobierców.
-
Zapewnia ciągłość działalności gospodarczej – firma nie wygasa z chwilą śmierci przedsiębiorcy.
-
To rozwiązanie proste w ustanowieniu, a jednocześnie o ogromnym znaczeniu praktycznym.
Wpisów o zarządzie sukcesyjnym będzie tu naprawdę sporo – tak więc zaglądaj regularnie! A może masz jakieś konkretne pytania w tym temacie? Napisz w komentarzach.
Będą dla mnie inspiracją przy tworzeniu kolejnych artykułów.
Zainteresował Cię temat? Potrzebujesz praktycznej pomocy?
Jeśli prowadzisz firmę i chcesz zabezpieczyć jej przyszłość, a jednocześnie przyszłość swojej rodziny – warto już teraz pomyśleć o ustanowieniu zarządu sukcesyjnego.
Skontaktuj się z doświadczonym adwokatem – profesjonalne doradztwo pozwoli uniknąć błędów i zadbać o to, by Twoja firma mogła przetrwać choćby najtrudniejszy moment.
Myślałeś kiedyś o tym, „co by było gdyby”?
Napisz w komentarzach.
Potrzebujesz mojej pomocy jeżeli chodzi o sprawę spadkową czy ustanowienie zarządcy sukcesyjnego?
Napisz do mnie wiadomość.
Prawem spadkowym zajmuję się od ponad dekady. Myślę, iż będę w stanie pomóc także Tobie.
