3 tygodni temu
- Projekt zakłada uchylenie ustawy z 17.7.2009 r. o praktykach absolwenckich (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1244; dalej: PrAbsolwentU) i wprowadzenie nowej, jednolitej regulacji dotyczącej staży na otwartym rynku pracy.
- Ustawa wprowadza umowę nazwaną – umowę o staż – z obowiązkiem określenia programu, celów i wyznaczenia opiekuna stażysty.
- Stażyści otrzymają wynagrodzenie nie niższe niż 35% przeciętnego wynagrodzenia, zostaną objęci ubezpieczeniem społecznym i zyskają prawo do dni wolnych.
Opis projektowanych zmian
Uchylenie ustawy o praktykach absolwenckich
Projekt przewiduje uchylenie PrAbsolwentU. W konsekwencji zlikwidowana zostanie możliwość oferowania nieodpłatnych praktyk absolwenckich. Nowa regulacja zastępuje praktyki absolwenckie stażami w rozumieniu projektowanej ustawy o stażach. Przeniesiono jednak do projektu przepisy umożliwiające dofinansowanie z Funduszu Pracy kosztów pracy ponoszonych przez pracodawców przyjmujących na praktykę osoby niepełnoletnie, które realizują obowiązek nauki.
Zakres stosowania ustawy
Ustawa będzie miała zastosowanie do staży i praktyk organizowanych na otwartym rynku pracy. Wyłączono z niej:
- staże stanowiące element formalnych programów kształcenia (szkolnictwo zawodowe, praktyki studenckie);
- staże organizowane przez powiatowe urzędy pracy na podstawie ustawy z 20.3.2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia (Dz.U. z 2025 r. poz. 620);
- staże wymagane do uzyskania dostępu do zawodów regulowanych (np. lekarz, architekt).
Projektodawca podkreśla, iż w tych obszarach funkcjonują już szczegółowe regulacje zapewniające odpowiednie standardy jakości. Dodatkowo wprowadzenie obowiązkowej odpłatności dla praktyk edukacyjnych mogłoby spowodować ograniczenie ich dostępności i obniżyć poziom przygotowania absolwentów.
Definicja i charakter stażu
Staż został zdefiniowany jako czasowo ograniczona praktyka zawodowa, zawierająca istotny komponent edukacyjno-szkoleniowy, podejmowana w celu zdobycia praktycznych umiejętności i zwiększenia szans na zatrudnienie.
Projekt wskazuje, iż przyjmowanie na staż osób posiadających już pełne umiejętności i doświadczenie zawodowe wymagane do wykonywania danego zawodu stanowiłoby nadużycie i prowadziłoby do zastępowania stosunku pracy stażem.
Umowa o staż
Projekt ustanawia nową umowę nazwaną – umowę o staż. Uregulowane w ustawie zostaną:
- okres obowiązywania i wypowiedzenia umowy;
- obowiązek sporządzenia programu stażu z określeniem celów i zadań;
- konieczność wyznaczenia opiekuna/mentora odpowiedzialnego za monitorowanie postępów i wspieranie stażysty.
Umowa będzie zawierana w formie pisemnej. Maksymalny okres jej obowiązywania wyniesie 6 miesięcy, a zawarcie kolejnej umowy z tym samym podmiotem będzie możliwe tylko w ramach tego limitu.
Wypowiedzenie umowy:
- dla staży do 3 miesięcy – okres wypowiedzenia: 7 dni;
- dla staży od 3 do 6 miesięcy – okres wypowiedzenia: 14 dni.
Wynagrodzenie stażysty
Organizator stażu będzie zobowiązany do wypłaty świadczenia pieniężnego. Projekt określa:
- minimalną wysokość – 35% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, obliczanego zgodnie z art. 20 pkt. 2 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631), publikowanego w Monitorze Polskim;
- maksymalną wysokość – nie więcej niż przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej.
W przypadku niepełnego wymiaru godzin świadczenie będzie ustalane proporcjonalnie.
Projektodawca wskazuje, iż wysokość świadczenia – niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę – odzwierciedla mniejszą intensywność i odpowiedzialność stażysty oraz edukacyjny charakter stażu, jednocześnie pozostając na poziomie porównywalnym z praktykami finansowanymi ze środków Funduszu Pracy.
Ochrona socjalna i ubezpieczenia
Do stażystów stosowane będą przepisy ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 350), odnoszące się do zleceniobiorców. Stażyści będą podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym.
Czas pracy i warunki odbywania stażu
Czas pracy stażysty nie będzie mógł przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy, w okresie rozliczeniowym do 4 miesięcy, z zastrzeżeniem art. 135–138, 143 i 144 KP.
Staż nie będzie mógł obejmować prac szczególnie niebezpiecznych w rozumieniu art. 23715 KP. Organizator stażu będzie ponadto zobowiązany do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków oraz odpowiednich środków ochrony indywidualnej.
Prawa stażysty
Projekt przewiduje:
- prawo do dni wolnych: 1 dzień wolny za każdy przepracowany miesiąc w trakcie pierwszych 3 miesięcy oraz 2 dni wolne za każdy miesiąc w kolejnych 3 miesiącach;
- prawo do zaświadczenia o ukończeniu stażu i zdobytych umiejętnościach (wystawiane w ciągu 7 dni od zakończenia stażu).
Ograniczenia dla organizatorów
Projekt wprowadza limit liczby stażystów – nie więcej niż liczba pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy. Osoby samozatrudnione będą mogły przyjąć tylko jednego stażystę.
Organizatorzy staży zostaną zobowiązani do:
- zamieszczania w ogłoszeniach o naborze szczegółowych informacji o warunkach, zadaniach, wynagrodzeniu i komponentach edukacyjnych;
- przekazywania organom kontroli danych dotyczących organizowanych staży.
Kontrola i nadzór
Projekt przewiduje możliwość kontroli legalności staży przez Państwową Inspekcję Pracy.
Powiązanie z regulacjami unijnymi
Projekt ustawy realizuje zalecenie Komisji Europejskiej z 20.3.2024 r. w sprawie wzmocnionych ram jakości staży. Dokument ten:
- wprowadza obowiązek pisemnej umowy;
- zapewnia wynagrodzenie uwzględniające zadania i intensywność pracy;
- ogranicza czas trwania stażu do 6 miesięcy;
- nakłada obowiązek wyznaczenia opiekuna;
- ustanawia mechanizmy zgłaszania nadużyć.
Projektodawca podkreśla, iż wcześniejsze zalecenie Rady z 10.3.2014 r. dopuszczało niższe standardy jakości i nie doprowadziło do poprawy warunków odbywania staży. Nowa regulacja ma zatem charakter naprawczy i dostosowujący system polski do wymagań unijnych.
Etap legislacyjny
Projekt ustawy o stażach został opublikowany w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Organem odpowiedzialnym za jego przygotowanie jest Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to IV kwartał 2025 r.
