Zasiedzenie – nabycie własności cudzej rzeczy

Istota zasiedzenia

Nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie następuje z mocy prawa wobec spełnienia kumulatywnie dwóch przesłanek określonych w art. 172 k.c., tj.

• posiadania samoistnego przez podmiot, który nie jest jej właścicielem;
• upływu wskazanego w ustawie czasu nieprzerwanego samoistnego posiadania, którego długość zależy od dobrej lub złej wiary posiadacza samoistnego, wynoszącego odpowiednio dwadzieścia bądź trzydzieści lat.

(tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2014 r., IV CSK 271/13).

Okres zasiedzenia nieruchomości w dobrej wierze

Posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, o ile posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako właściciel samoistny, chyba iż uzyskał posiadanie w złej wierze (art. 172 § 1 kc).

Okres zasiedzenia nieruchomości w złej wierze

Po upływie lat trzydziestu właściciel nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze (Art. 172 § 2 kc).

Zasiedzenie nieruchomości rolnej

Nabyć nieruchomość rolną, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, przez zasiedzenie może jedynie rolnik indywidualny w rozumieniu przepisów tej ustawy, o ile – ustalona zgodnie z przepisami art. 5 ust. 2 i 3 tej ustawy – powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z nieruchomościami rolnymi stanowiącymi jego własność nie przekroczy 300 ha użytków rolnych (Art. 172 § 3 kc).

Posiadanie samoistne przy zasiedzeniu – definicja

Posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel, czyli włada nieruchomością samodzielnie we własnym imieniu i z reguły we własnym interesie. Na zewnątrz – przez otoczenie – postrzegany jest jak właściciel (tak: postawienie Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2004 roku, sygn. I CK 398/03, opubl. baza orzeczeń Lex nr 174215).

Faktyczne władztwo nad rzeczą, warunkujące istnienie posiadania obejmuje dwa elementy:

• element fizyczny – faktyczne władztwo nad rzeczą sprawowane tak jak właściciel (corpus possesioni) oraz
• element psychiczny (animus rem sibi habendi) – wolą posiadania jej jak właściciel.

Wola posiadania rzeczy w zakresie własności oznacza wolę posiadania jej dla siebie, z wyłączeniem innych podmiotów, a więc chęć wyłącznego władania rzeczą w zakresie stosownym do najszerzej pojętych uprawnień do rzeczy. Przede wszystkim przejawia się to w podejmowaniu wielu czynności wskazujących na to, iż właściciel traktuje rzecz jako pozostającą w jego sferze swobodnej dyspozycji, przy czym ocena podejścia uwzględnia rzeczywistą wolę władającego, ale dokonywana jest obiektywnie, z punktu widzenia otoczenia posiadającego (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2010 r., I CSK 586/09)

Tym samym, choć czynnik woli pozwala odróżnić posiadanie samoistne od posiadania zależnego, ale rzeczywistą wolę posiadacza, która decyduje o charakterze samego posiadania, ustala się na podstawie zamanifestowanych na zewnątrz przejawów władania rzeczą (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2015 r., III CSK 188/14).

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 kwietnia 2017 r., sygn. akt I CSK 426/16 wskazał, iż ustalenie faktu posiadania i jego charakteru odbywa się na podstawie manifestowanych przez posiadacza i widocznych na zewnątrz przejawów władania rzeczą i zawsze musi odnosić się do okoliczności konkretnego przypadku. Do zasiedzenia może prowadzić jedynie posiadanie jawne, widoczne dla otoczenia

Fakty przemawiające za istnieniem posiadania samoistnego

Za samoistnym charakterem posiadania przemawiają takie działania posiadacza, jak np.:

• ogrodzenie działki gruntu
• zabudowanie lub zagospodarowanie gruntu w inny sposób
• dbanie o utrzymanie nieruchomości w stanie niepogorszonym
• czynienie nakładów na nieruchomość
• pobieranie pożytków

(tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2014 r., sygn. akt IV CSK 271/13).

• płacenie podatków i opłat za nieruchomość,
• wynajmowanie lub dzierżawienie nieruchomości innym osobom,

Posiadacz zależny przy zasiedzeniu – definicja

Posiadacz zależny włada rzeczą w zakresie innego prawa niż własność, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą, przykładowo jak:

• użytkownik
• zastawnik
• najemca
• dzierżawca

Przekształcenie posiadania zależnego w posiadanie samoistne, jakkolwiek możliwe, wymaga uzewnętrznienia woli właścicielskiego władania w sposób pewny (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1997 r., I CKU 32/97).

Przekształcenie posiadania zależnego w samoistne

Dopuszczalne jest przekształcenie przez posiadacza swego posiadania z zależnego w samoistne, jednakże wymaga się przy tym, ażeby dokonywana zmiana tytułu posiadania została w sposób jednoznaczny zamanifestowana na zewnątrz, bowiem nie można tu uznać za wystarczającą samej intencji posiadacza (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1998 r., sygn. akt I CKN 538/97)

Dobra wiara zasiadującego posiadacza

Dobra wiara zasiadującego posiadacza występuje wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność rozpoczęło się w takich okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, iż nie narusza cudzego prawa (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2014 r., II CSK 472/13).

Dobra wiara jest faktem o charakterze stanu mentalnego, intelektualnym, polegającym na usprawiedliwionej niewiedzy określonego podmiotu o istnieniu określonych stanów prawnych, w szczególności jest to błędne przeświadczenie o przysługiwaniu określonego prawa lub istnieniu określonego stosunku prawnego. Przeciwieństwem dobrej wiary jest zła wiara, która zachodzi wówczas, gdy określony podmiot wie (ma świadomość) o nieistnieniu określonego prawa, stosunku prawnego lub sytuacji prawnej albo też nie wie, jednakże należy uznać, iż wiedziałby, gdyby w konkretnych okolicznościach postępował rozsądnie, z należytą starannością i zgodnie z zasadami współżycia społecznego (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 25 stycznia 2013 r., sygn. akt V ACa 1030/12).

Wprawdzie ustawodawca w art. 7 k.c. statuuje domniemanie dobrej wiary, przewidując, iż w sytuacji, gdy ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, należy przyjąć domniemanie dobrej wiary, to jednak jest to domniemanie wzruszalne, które wzruszyć można przedstawiając dowód, iż w chwili rozpoczęcia posiadania dany podmiot wiedział lub mógł się dowiedzieć o tym, iż narusza prawo innego podmiotu (tak: Sąd Okręgowy w Szczecinie w postanowieniu z dnia 20 kwietnia 2023 r. sygn. akt II Ca 222/23).

Zasiedzenie przeciwko małoletniemu właścicielowi

Jeżeli właściciel nieruchomości, przeciwko któremu biegnie zasiedzenie, jest małoletni, zasiedzenie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem dwóch lat od uzyskania pełnoletności przez właściciela (Art. 173 kc).

Okres zasiedzenia a posiadanie w zakresie użytkowania wieczystego

W orzecznictwie przyjęte jest, iż do okresu posiadania samoistnego prowadzącego do nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia nie dolicza się okresu posiadania rzeczy jak użytkownik wieczysty (tak: Sąd Okręgowy w Szczecinie w postanowieniu z dnia 20 kwietnia 2023 r. sygn. akt II Ca 222/23).

W uchwale z dnia 23 lipca 2008 r., III CZP 68/08 Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, iż prawo użytkowania wieczystego jest – mimo wielu podobieństw – prawem odmiennym niż prawo własności, zatem także posiadanie nieruchomości w zakresie każdego z tych praw ma odmienny charakter. Stąd też samoistne posiadanie nieruchomości w zakresie użytkowania wieczystego to faktyczne wykonywanie władztwa nad nieruchomością, z wolą posiadania jej dla siebie, jednak w zakresie odpowiadającym treści użytkowania wieczystego. Zarówno zatem prawa użytkowania wieczystego nie można utożsamiać z prawem własności, jak i posiadania w zakresie użytkowania wieczystego nie można utożsamiać z posiadaniem jak właściciel.

Konsekwentnie nie można dopuścić, aby posiadanie w zakresie użytkowania wieczystego zostało doliczone do okresu faktycznego wykonywania uprawnień właścicielskich. Mimo iż w praktyce trudności może nastręczać rozróżnienie posiadania właścicielskiego i posiadania jak użytkownik wieczysty, nie zmienia to jednak faktu, iż chodzi o dwa rodzaje posiadania, które mogą prowadzić do nabycia w drodze zasiedzenia różnych praw.

Zasiedzenie rzeczy ruchomej

Posiadacz rzeczy ruchomej niebędący jej właścicielem nabywa własność, o ile posiada rzecz nieprzerwanie od lat trzech jako właściciel samoistny, chyba iż posiada w złej wierze (Art. 174 § 1 kc). Przepisu tego nie stosuje się do rzeczy wpisanej do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury (§ 2).

Bieg zasiedzenia

Do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń (Art. 175 kc).

Karol Szadkowski (w: Bieg zasiedzenia po zmianie przepisów o przedawnieniu roszczeń, Palestra 6/2019) argumentuje, iż po wejściu w życie z dniem 9 lipca 2018 r. ustawy nowelizującej bieg zasiedzenia tak nieruchomości, jak i rzeczy ruchomych upływa z końcem roku kalendarzowego. Aby ustalić, kiedy w konkretnym przypadku nastąpi koniec biegu zasiedzenia, należy w pierwszej kolejności ustalić, kiedy bieg ten zakończyłby się przy zastosowaniu reguły obliczania terminów oznaczonych w latach wysłowionej w art. 112 zd. 1 k.c. (w brzmieniu: termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca.)

W dalszej kolejności należy uwzględnić ewentualne wstrzymanie zakończenia biegu zasiedzenia, dla którego podstawy stwarzają art. 122 § 1 i 3 k.c. w zw. z art. 175 k.c. oraz art. 173 k.c. o ile tak wyznaczony koniec biegu zasiedzenia przypada najpóźniej 8.07.2018 r., nie znajdzie do niego zastosowania art. 118 zd. 2 k.c. (w treści: Koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba iż termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata).

Jeżeli przypada po 8.07.2018 r., będzie to jedynie hipotetyczny koniec biegu zasiedzenia, albowiem na podstawie art. 118 zd. 2 k.c. ulegnie on przesunięciu na koniec roku kalendarzowego, w którym ów hipotetyczny koniec biegu zasiedzenia przypada. W związku z tym właściciel samoistny nabędzie własność rzeczy 1.01. następnego roku.

Przedstawione powyżej zasady znajdują zastosowanie również do biegu zasiedzenia prowadzącego do nabycia użytkowania wieczystego, służebności gruntowych i służebności przesyłu.

Z zatem przepis art. 118 k.c. w brzmieniu w tej chwili obowiązującym nie ma zastosowania nie ma zastosowania do stanu faktycznego, w którym na moment wejścia w życie ustawy zmieniającej okres zasiedzenia upłynął. Zdanie drugie wyżej wskazanego przepisu zostało bowiem dodane na podstawie ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 9 lipca 2018 roku. Zgodnie z art. 5 ust. 1 tej ustawy do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienionej w art. 1 (tj. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny) w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą (tak: Sąd Rejonowy w Szczytnie w wyroku z dnia 2 sierpnia 2019 r. sygn. akt I C 1245/18).

Doliczenie czasu posiadania poprzedniego posiadacza do okresu biegu zasiedzenia

Jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny właściciel może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. o ile jednak poprzedni właściciel uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści (Art. 176 § 1 kc). Powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny właściciel jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza (§ 2).

A contrario z treści § 2 tego przepisu wynika, iż obecny właściciel wcale nie musi być spadkobiercą posiadacza poprzedniego. Doliczenie czasu posiadania poprzednika jest możliwe tylko wtedy, gdy zasiedzenie na rzecz poprzedniego posiadacza jeszcze nie nastąpiło. Samoistny właściciel nie może bowiem doliczyć sobie czasu posiadania właściciela (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 1966 r., III CR 223/66).

Z treści art. 176 k.c. wynika możliwość doliczenia czasu posiadania poprzednika w sytuacji, gdy w czasie biegu terminu zasiedzenia posiadanie przeszło z jednej osoby na drugą. Może do tego dojść na skutek przeniesienia posiadania zgodnie z treścią art. 348 – 351 kc, albo w drodze dziedziczenia.

Natomiast możliwość doliczenia czasu posiadania poprzedniego posiadacza jest wyłączona w wypadku samowolnego zawładnięcia rzeczą. Wówczas bowiem nie zachodzi przeniesienie posiadania i dotychczasowy właściciel nie jest poprzednikiem aktualnego. Następstwo w posiadaniu ze skutkami określanymi w tym przepisie umożliwia zachowanie ciągłości posiadania. Każdy kolejny właściciel rzeczy wstępuje bowiem w posiadanie swojego poprzednika. Następstwo to obejmuje wszystkich poprzedników będących posiadaczami samoistnymi (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 1987r., III CRN 96/87).

Przeniesienie posiadana na następcę

Przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy (art. 348 kc).

Przeniesienie posiadania samoistnego może nastąpić także w ten sposób, iż dotychczasowy właściciel samoistny zachowa rzecz w swoim władaniu jako właściciel zależny albo jako dzierżyciel na podstawie stosunku prawnego, który strony jednocześnie ustalą (art. 349 kc).

Jeżeli rzecz znajduje się w posiadaniu zależnym albo w dzierżeniu osoby trzeciej, przeniesienie posiadania samoistnego następuje przez umowę między stronami i przez zawiadomienie posiadacza zależnego albo dzierżyciela (art. 350 kc).

Przeniesienie posiadania samoistnego na posiadacza zależnego albo na dzierżyciela następuje na mocy samej umowy między stronami (art. 351 kc). Przeniesienie posiadania może nastąpić także poprzez dziedziczenie.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 12 marca 2008 r. sygn. akt I CSK 45807 zmiana posiadacza ma charakter zdarzenia faktycznego i stanowi „czynność realną, a nie czynność prawną”, w związku z czym nie musi ona przybrać charakteru formalnego dokumentu. Jak wskazuje się w komentarzach, również wydanie nieruchomości nie polega w istocie rzeczy na tradycji w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale na usunięciu się z niej z równoczesnym umożliwieniem objęcia nieruchomości przez nowego posiadacza.

Posiadanie samoistne nieruchomości państwowych przed rokiem 1990

Obowiązujący od dnia 1 stycznia 1965 roku art. 177 k.c. wykluczał w ogóle możliwość zasiedzenia nieruchomości będących przedmiotem własności państwowej. Z dniem 1 października 1990 r. przestał obowiązywać przepis art. 177 k.c., który został skreślony ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny. W art. 10 tej ustawy zmieniającej stwierdzono również, iż o ile przed dniem wejścia jej życie istniał stan, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości, a według przepisów obowiązujących po wejściu w życie tej ustawy prowadzi do zasiedzenia, zasiedzenie biegnie od dnia wejścia w życie, jednakże termin ten ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, ale nie więcej niż o połowę.

Według stanowiska doktryny, gdy w art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku jest mowa o istniejącym przed wejściem w życie tej ustawy stanie „który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości”, to należy przez to rozumieć posiadanie samoistne nieruchomości państwowych, a nie ówczesny stan prawny. Tym samym, gdy chodzi o skrócenie terminu „nie więcej niż połowę”, to należy przez to rozumieć połowę okresu zasiedzenia przewidzianego w kodeksie cywilnym, czyli dziesięć lub piętnaście lat (tak: Komentarz do kodeksu cywilnego pod red. Stanisława Rudnickiego Księga druga „Własność i inne prawa rzeczowe”, Wydawnictwo Prawnicze Warszawa 1996 str.151). Ustawa powyższa zmieniła również treść art. 172 k.c., gdyż zastąpiła okres posiadania samoistnego nieprzerwanego w dobrej wierze z dziesięciu lat na dwadzieścia, a w złej wierze z dwudziestu lat na trzydzieści.

Nabycie służebności gruntowej przez zasiedzenie

Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio (Art. 292 kc).

Niemożność nabycia służebności osobistej przez zasiedzenie

Służebności osobistej nie można nabyć przez zasiedzenie (Art. 304 kc).

Stwierdzenie zasiedzenia w drodze sądowej

Do zgłoszenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia własności uprawniony jest każdy zainteresowany (art. 609. § 1 kpc). o ile wnioskodawca nie wskazuje innych zainteresowanych, orzeczenie może zapaść dopiero po wezwaniu innych zainteresowanych przez ogłoszenie. Sąd może zarządzić ogłoszenie również w innych wypadkach, o ile uzna to za wskazane (§ 2). Ogłoszenie powinno zawierać dokładne określenie rzeczy, imię i nazwisko posiadacza rzeczy, a o ile chodzi o rzeczy ruchome – również jego miejsce zamieszkania (§ 3).

Do ogłoszenia i orzeczenia o stwierdzeniu zasiedzenia własności stosuje się odpowiednio przepisy o stwierdzeniu nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego (Art. 610 § 1 kpc).

Jeżeli w terminie wskazanym w ogłoszeniu nikt się nie zgłosi albo zgłaszający się nie wykaże własności, sąd stwierdzi zasiedzenie, o ile zostało ono udowodnione (§ 2).

Koszty w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia

Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wskazuje, że:

• od wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie pobiera się opłatę stałą w kwocie 2000 złotych (Art. 40),
• od wniosku o stwierdzenie nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie pobiera się opłatę stałą w kwocie 200 złotych (Art. 39. 1.).

W przypadku, o ile wnioskodawcy nie są znane wszystkie osoby zainteresowane w sprawie o zasiedzenie, sąd wezwie innych zainteresowanych przez ogłoszenie; wnioskodawca zostanie wezwany do uiszczenia zaliczki na ogłoszenie. Koszt ogłoszenia wynosi zwykle od kilkuset do tysiąca kilkuset zł.

W razie, gdy obszar wnioskowanego zasiedzenia nie pokrywa się z granicami nieruchomości określonymi w ewidencji gruntów (lub przebieg granic jest kwestionowany przez uczestników), w sprawie konieczne jest powołanie biegłego sądowego geodety; wynagrodzenie geodety zależne jest od nakładu pracy, zwykle w sprawie o zasiedzenie wynosi od 2000 do 3000 zł.

Jeżeli sprawa o zasiedzenie zakończy się pomyślnie, wniosek o wpisanie do księgi wieczystej prawa własności obłożony jest opłatą w wysokości 200 zł (art. 42 ust 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). o ile nieruchomość nie ma księgi wieczystej, opłata stała od wniosku o założenie księgi wieczystej wynosi 100 zł (art. 44 ust. 1 uksc).

Koszt uzyskania wyrysu i wypisu z ewidencji gruntów i budynków (w granicach jednego obrębu ewidencyjnego) wynosi 150 zł (dane ze strony Serwis Rzeczypospolitej Polskiej).

Od wniosków w postaci papierowej o wydanie zwykłego odpisu księgi wieczystej pobierana jest opłata w wysokości 30 zł (dane ze strony Serwis Rzeczypospolitej Polskiej).

W przypadku, gdyby w sprawie wystąpiła konieczność ustanowienia kuratora dla osoby nieobecnej (z uwagi na niemożność ustalenia adresu uczestnika postępowania), powstaje koszty wynagrodzenia takiego kuratora. Zgodnie z § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej, wysokość wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla strony w sprawie cywilnej ustala się w kwocie nieprzekraczającej 40% stawek minimalnych za czynności adwokackie określonych w przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Podatek od zasiedzenia

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn nabycie własności w drodze zasiedzenia podlega opodatkowaniu w wysokości 7% podstawy opodatkowania. Obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze zasiedzenia – z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie (art. 6 ust. 1 pkt 6).

Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. o ile przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru (art. 7 ust .1). Przy nabyciu w drodze zasiedzenia wyłącza się z podstawy opodatkowania wartość nakładów dokonanych na rzecz przez nabywcę podczas biegu zasiedzenia (art. 7 ust. 4). o ile budynek stanowiący część składową gruntu będącego przedmiotem nabycia został wzniesiony przez osobę nabywającą nieruchomość przez zasiedzenie, z podstawy opodatkowania wyłącza się wartość tego budynku (art. 7 ust. 5).

Nabycie własności fizycznie wydzielonych części nieruchomości w drodze zasiedzenia przez osoby będące współwłaścicielami ułamkowych części nieruchomości – zwalnia się od podatku do wysokości udziału we współwłasności (Art. 4. 1.).

Koszty adwokackie w sprawie o zasiedzenie

Zgodnie z § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, stawka minimalna za prowadzenie sprawy o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości wynosi 50% stawki obliczonej na podstawie § 2; przepis ten natomiast wskazuje, iż stawki minimalne zależne są od wartości przedmiotu sprawy i wynoszą (netto):

• przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 5000 zł do 10 000 zł – 1800 zł;
• powyżej 10 000 zł do 50 000 zł – 3600 zł;
• powyżej 50 000 zł do 200 000 zł – 5400 zł;
• powyżej 200 000 zł do 2 000 000 zł – 10 800 zł;
• powyżej 2 000 000 zł do 5 000 000 zł – 15 000 zł;
• powyżej 5 000 000 zł – 25 000 zł.

Co do ewentualnego obowiązku zwrotu kosztów postępowania w sprawie o zasiedzenie, zgodnie z art. 520 § 1 kpc, każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników (§ 2). o ile interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio, o ile uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie (§ 3).

Sprzeczność interesów pomiędzy uczestnikami, w rozumieniu art. 520 § 2 k.p.c., występuje wtedy, gdy orzeczenie wydane w sprawie wywiera wpływ dla jednych zainteresowanych na zwiększenie, a dla innych na zmniejszenie ich praw (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2012 r., I CZ 148/12).

A zatem ewentualny zwrot kosztów od lub na rzecz przeciwnika procesowego zależy od stanowiska i aktywności przeciwnika, oraz uznania sądu.