Zasiłek pogrzebowy w 2026 r.

Etap legislacyjny

1.1.2026 r. wejdzie w życie, ogłoszona 3.6.2025 r., ustawa z 9.5.2025 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 718; dalej: ZmEmRentyFUSU25). Data ta została wprost wskazana w art. 14 ZmEmRentyFUSU25.

Jednocześnie – zgodnie z art. 13 ZmEmRentyFUSU25 – przepisy ustaw, o których mowa w art. 1–5 i art. 7–12 w brzmieniu nadanym ZmEmRentyFUSU25, mają zastosowanie do wysokości zasiłków pogrzebowych przysługujących po osobach, których śmierć nastąpiła od dnia wejścia w życie ZmEmRentyFUSU25 (od 1.1.2026 r.).

Wysokość zasiłku pogrzebowego od 1.1.2026 r.

Na skutek zmiany w art. 80 ust. 1 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631; dalej: EmRentyFUSU) wysokość zasiłku pogrzebowego ulegnie zmianie (podwyższeniu) z 4000 zł do 7000 zł. Ustawodawca przewidział również mechanizm corocznej waloryzacji przedmiotowego świadczenia, zgodnie z którym kwota ta będzie podlegała corocznej waloryzacji od 1 marca, o ile średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku kalendarzowym, ogłoszony przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego przekroczy wskaźnik waloryzacji 105 (art. 80 ust. 2 EmRentyFUSU). Wysokość zasiłku pogrzebowego ustalanego w ten sposób będzie zaokrąglana do pełnych złotych w górę.

Zasiłek pogrzebowy będzie przysługiwał w wysokości obowiązującej w dniu śmierci osoby, której koszty pogrzebu zostały poniesione (art. 80 ust. 7 EmRentyFUSU).

Ustawodawca wprowadził analogiczne zmiany, dotyczące podwyższenia kwoty zasiłków pogrzebowych, w odpowiednich ustawach dotyczących służb mundurowych, tj.: Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Więziennej, Służby Ochrony Państwa, Straży Marszałkowskiej. Wysokość przedmiotowego zasiłku dla ww. służb mundurowych została ujednolicona do kwoty 7000 zł, przy zastosowaniu jednolitych zasad jego waloryzacji.

Nowy zasiłek celowy

Ponadto, w ustawie z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1283; dalej: PomSpołU) ustawodawca wprowadził nowy zasiłek celowy na pokrycie uzasadnionych i udokumentowanych kosztów pogrzebu, obok już istniejącego zasiłku celowego, który może być przyznany na pokrycie kosztów pogrzebu. Zasiłek ten będzie mógł być przyznany osobie, która pokrywa koszty pogrzebu, jeżeli:

Zasiłek ten – w przeciwieństwie do klasycznego zasiłku celowego z systemu pomocy społecznej – będzie przyznawany niezależnie od dochodu. Niemniej jednak ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie pewnych kryteriów przyznania ww. pomocy finansowej. Przedmiotowy zasiłek będzie bowiem przyznawany pod warunkiem zwrotu przez osobę, której przyznano ten zasiłek, części albo całości kwoty zasiłku jeżeli: 1) tej osobie zostanie wypłacone po osobie zmarłej świadczenie od innej instytucji lub osoby, z wyłączeniem zasiłku pogrzebowego, albo 2) z masy spadkowej, o ile osoba ta jest spadkobiercą (art. 1a-g PomSpołU; art. 6 ZmEmRentyFUSU25).

Potrzeba wprowadzonych zmian

Potrzebę wprowadzenia przedmiotowych zmian ustawodawca upatruje w braku zmian w wysokości zasiłku pogrzebowego od 2011 r., a także w braku ustawowego mechanizmu waloryzacji tego świadczenia. Jak wskazano w uzasadnieniu do ZmEmRentyFUSU25, dostępnym na stronie internetowej Sejmu RP (druk sejmowy nr 1172), zasiłek pogrzebowy jest jednorazowym świadczeniem przysługującym w przypadku śmierci osoby, a także związanej z nią konieczności dokonania pochówku. Zasiłek pogrzebowy służy pokryciu kosztów urządzenia zwyczajowo przyjętych w danej kulturze obrzędów związanych ze śmiercią i pożegnaniem osoby zmarłej. Celem tego świadczenia jest pokrycie większości normalnych, typowych i powszechnie przyjętych kosztów pogrzebu. Do kosztów pogrzebu zaliczamy te, które mają związek z pochówkiem, a więc ze złożeniem ciała lub prochów do grobu. Na potrzeby określenia kosztów pogrzebu przyjmuje się, iż sam pogrzeb to czynności, które realizowane są od chwili zgonu do momentu pochowania zwłok osoby zmarłej. Odnosząc się do aktualnych realiów i finansów, ustawodawca wskazał, z jednej strony, iż koszty pogrzebu mogą znacząco różnić się w zależności od regionu Polski i w większych miastach ceny są zwykle wyższe niż na wsi czy w mniejszych miejscowościach. Z drugiej zaś strony ustawodawca podkreślił, iż za zwykły pogrzeb w tej chwili w Polsce trzeba zapłacić minimum 8–10 tys. zł.

W tym kontekście ustawodawca odniósł się do aktualnie obowiązującego stanu prawnego i wskazał, iż obecna kwota zasiłku pogrzebowego, która zgodnie z art. 80 EmRentyFUSU wynosi 4000 zł, obowiązuje od 1.3.2011 r. i została określona wskutek wejścia w życie ustawy z 26.11.2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz.U. z 2010 r. poz. 1578). W rezultacie sfinansowanie całości lub większości typowych, normalnych kosztów pogrzebu z aktualnej wysokości zasiłku pogrzebowego (4000 zł) jest w zasadzie niemożliwe. Problem ten pogłębia – w ocenie ustawodawcy – okoliczność, iż kwota tego świadczenia nie jest objęta mechanizmem waloryzacji.

Celem wprowadzonych zmian jest więc zmniejszenie obciążeń finansowych osób pokrywających koszty pogrzebu, przy jednoczesnym uwzględnieniu możliwości finansowych Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i budżetu państwa, zasilającego co roku ww. fundusz dotacją uzupełniającą poziom przychodów ze składek do poziomu wydatków na świadczenia z ubezpieczenia społecznego. Jak bowiem wyjaśniono w uzasadnieniu do omawianych zmian, zasiłek pogrzebowy finansowany jest m.in. ze środków funduszu rentowego, który stanowi część Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ustawodawca zwrócił uwagę na okoliczność, iż mimo deficytu Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (stopień pokrycia wydatków z wpływów ze składek i ich pochodnych) w 2023 r. wynosił 83,6%, a w 2024 r. 83,5%; fundusz rentowy ma nadwyżkę przychodów ze składek nad wydatkami – wskaźnik pokrycia funduszu rentowego w 2023 r. wynosił 125,9%, a w 2024 r. wzrósł on do poziomu 128,7%. W praktyce oznacza to ,jak zaakcentował ustawodawca, iż wpływy ze składki rentowej, która przeznaczona jest m.in. na finansowanie zasiłku pogrzebowego, są wyższe niż wydatki finansowane z tej składki. Jest to jedna z okoliczności przemawiających za podwyższeniem zasiłku pogrzebowego. Koszty tego, nowowprowadzanego rozwiązania mogą zostać bowiem w całości sfinansowane z wpływów ze składki rentowej.

Automatyzacja przetwarzania danych

Stosownie zaś do art. 118a EmRentyFUSU możliwe będzie również podejmowanie decyzji w sprawie świadczeń (tj.: emerytur, rent z tytułu niezdolności do pracy, rent rodzinnych, dodatków pielęgnacyjnych, dodatków do rent rodzinnych dla sieroty zupełnej, zasiłków pogrzebowych) na podstawie zautomatyzowanego przetwarzania danych. Jednocześnie osobie, której dotyczy podejmowane rozstrzygnięcie, zostanie zapewnione prawo do: