Zmiany VAT na 2026 r., czyli nie samym KSeF żyje człowiek

Ustawa z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 775; dalej: VATU) była nowelizowana „wielokrotnie”. Miałem ambicję policzyć wszystkie te nowelizacje, ale szkoda na to czasu. Tym bardziej, iż nadchodzą kolejne. Wbrew pozorom, nie chodzi tu tylko o KSeF. Resort finansów planuje bowiem kolejną sporą nowelizację. Ogłoszono właśnie wstępne jej założenia.

Poniżej wylistowane zostało to, co może już niebawem na gruncie VATU się zmienić. Lista propozycji jest długa:

1. Dostawa energii elektrycznej – ujednolicenie zasad opodatkowania dostawy energii elektrycznej poprzez likwidację definicji systemu elektroenergetycznego (co doceni zwłaszcza branża e-mobility).
2. Spis z natury – likwidacja obowiązku składania odrębnej informacji o dokonanym spisie z natury.
3. Odrębni podatnicy – rolnicy – możliwość zarejestrowania odrębnego podatnika VAT każdej osoby prowadzącej gospodarstwo rolne objęte wspólnością majątkową (pokłosie wyroku TSUE z 24.3.2022 r., C-697/20, Legalis).
4. Grupa VAT – korekta regulacji przedłużających okres funkcjonowania grupy VAT.
5. Nakaz organu władzy – ujednolicenie momentu powstania obowiązku podatkowego dla usług świadczonych z nakazu organu władzy publicznej w zamian za odszkodowanie.
6. Import towarów – tu propozycji zmian jest kilka. Po pierwsze, doprecyzowanie przepisów tak, aby wynikało z nich, iż z uprawnienia z art. 33a VATU mogą też korzystać podatnicy, którzy obliczają i wykazują podatek z tytułu importu towarów w rozliczeniu zamknięcia. Dodatkowo także doprecyzowanie przepisów poprzez wskazanie zgłoszenia uzupełniającego jako dokumentu, w którym oblicza i wykazuje się kwotę podatku w przypadku stosowania uproszczeń. A także wprowadzenie zakazu korzystania z możliwości nieskładania zabezpieczenia lub rozliczania podatku należnego z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji podatkowej przez okres 2 lat w przypadku, gdy organ podatkowy stwierdzi, iż podatnik poświadczał w przedkładanych oświadczeniach nieprawdę. Wreszcie także ograniczenie poboru odsetek z tytułu importu towarów, gdy określenie/domiar podatku w decyzji jest wynikiem kontroli.
7. System kaucyjny – tu chodzi o doprecyzowanie przepisów związanych ze stosowaniem do rozliczenia adekwatnej stawki VAT obowiązującej dla produktu w opakowaniu objętym systemem kaucyjnym na ostatni dzień roku, w rozliczeniu za który dokonuje się tego opodatkowania oraz doprecyzowanie dotyczące terminu przechowywania ewidencji prowadzonej przez wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje i przez podmioty reprezentujące przez okres pięciu lat, licząc od końca roku, w rozliczeniu za który wykazuje się podstawę opodatkowania.
8. 0% VAT na niektóre usługi – chodzi konkretnie o ubezpieczenia oraz usługi dotyczące importu towarów zwolnionych od podatku, w przypadku gdy wartość tych usług została włączona do podstawy opodatkowania (pokłosie wyroku TSUE z 4.10.2017 r., C-273/16, Legalis).
9. Odliczenie VAT a czynność pozorna – to pokłosie wyroku TSUE z 25.5.2023 r., C-114/22, Legalis. Może dojść do usunięcia przesłanki odmowy prawa do odliczenia na skutek uznania czynności za pozorne lub dotknięte nieważnością oraz zmiany innych przepisów do tej przesłanki referujących.
10. Ulga na złe długi – korekta podatku należnego z tytułu „ulgi na złe długi” ma nastąpić nie wcześniej niż w okresie rozliczeniowym, w którym powstał obowiązek podatkowy, czyli z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi – w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż podatnik, o którym mowa w art. 15 VATU, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny.
11. Rejestracja VAT – tu też jest kilka propozycji. Po pierwsze, odmowa rejestracji podatnika do VAT w przypadku braku ustanowienia przedstawiciela podatkowego w momencie składania dokumentów rejestracyjnych w sytuacji, gdy na podmiocie ciąży taki obowiązek. Dalej, odmowa rejestracji do momentu, gdy podmiot wykreślony ze względu na brak złożenia deklaracji nie uzupełni brakujących deklaracji. Po trzecie, ułatwienie i przyśpieszenie przedsiębiorcom wpisanym do CEIDG oraz KRS zakończenia działalności poprzez rezygnację z obowiązku składania VAT-Z. Dalej, wykreślenie z rejestru podatników VAT podatnika w przypadku braku kontaktu z przedstawicielem podatkowym oraz w sytuacji, gdy zrezygnuje jeden przedstawiciel podatkowy, a nie zostanie ustanowiony kolejny przedstawiciel pomimo takiego obowiązku oraz możliwość przywrócenia zarejestrowania podatnika, jako podatnika VAT czynnego bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego, o ile podatnik udowodni, iż ustanowił przedstawiciela podatkowego. Ponadto, podatnicy mają mieć obowiązek w okresie zawieszenia działalności wskazywać daty (dni ,,od-do’’) rozpoczęcia i zakończenia wykonywania czynności opodatkowanych. Resort chce także odstąpić od konieczności składania przez podatnika zgłoszenia aktualizacyjnego VAT-R w związku ze zmianą adekwatności organu podatkowego, będącą następstwem aktualizacji danych adresowych. Rozszerzony ma być też katalog przyczyn odmowy rejestracji jako podatnika VAT na podatników, którzy nie dokonali zgłoszenia identyfikacyjnego w zakresie danych uzupełniających.
12. Biała lista – wprowadzenie możliwości sprawdzenia w wykazie podatników VAT statusu podatnika 5 lat wstecz.
13. Kwartalne rozliczenia – doprecyzowanie terminu zapłaty podatku za pierwszy miesiąc kwartału, o ile podatnik dokona importu towarów zgodnie z art. 33a VATU w drugim miesiącu danego kwartału.
14. WNT nowego środka transportu – likwidacja obowiązku zapłaty VAT w ciągu 14 dni.
15. Zmiany w raportowaniu JPK – likwidacja obowiązku wykazywania w JPK VAT podstawy opodatkowania z tytułu nabycia zwolnionych z VAT usług i towarów, objętych odwrotnym obciążeniem.
16. Odpowiedzialność solidarna – rozszerzenie zakresu stosowania odpowiedzialności solidarnej nabywcy za zaległości podatkowe sprzedawcy – w tym na transakcje z załącznika 15 do VATU i usługi niematerialne.
17. Kasy rejestrujące – zmiany w zakresie utylizacji kas, wyrejestrowania (nałożenie kar) i obowiązku serwisowania kas wirtualnych, a także zakaz wymiany pamięci fiskalnej w kasach rejestrujących z elektronicznym zapisem kopii.
18. Opodatkowanie usług turystyki – drobne zmiany porządkujące.
19. TAX FREE – umożliwienie dokonywania tzw. e-odprawy w terminalu TAX FREE.
20. Skład VAT – wprowadzenie instytucji tzw. składu VAT mogącej stanowić uproszczenie rozliczenia VAT dla podmiotów prowadzących działalność w obszarze międzynarodowego obrotu towarowego. Procedura składu VAT umożliwi zastosowanie stawki VAT w wysokości 0% do następujących czynności: dostaw towarów do składu VAT, wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów do składu VAT, dostaw towarów wewnątrz składu VAT oraz świadczenie określonych usług w składzie VAT. Obowiązek podatkowy powstanie w momencie zakończenia procedury składu VAT, tj. zasadniczo przy wyprowadzeniu towarów ze składu VAT.
21. Stawka 8% VAT – korekta dotycząca środków odkażających.
22. MPP według CN – zmiana sposobu klasyfikacji towarów wymienionych w załączniku nr 15 do VATU.
23. Zwolnienie do 240.000 PLN – uwzględnienie wartości towarów przemieszczanych do innych państw UE przez podatników zwolnionych z VAT.