Zmiany w Karcie Nauczyciela po wdrożeniu unijnych przepisów

Zmiany w Karcie Nauczyciela – nowe uprawnienia

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przygotowało projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (UC118). W związku z tym ustawę z 26.1.1982 – Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762; dalej: KartaNauczU) czekają zmiany. Wynika to z obowiązku wdrożenia do ustawodawstwa krajowego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z 20.6.2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 186, s. 105) oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.6.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 188, str. 79). Nowe przepisy miały wejść w życie w sierpniu 2022 r., jednak najprawdopodobniej nauczyciele skorzystają z uprawnień dopiero w 2023 r.

Zgodnie z projektem w KartaNauczU po art. 68 dodane zostaną art. 68a i art. 68b. Na ich podstawie nauczyciele zyskają prawo do:

Zwolnienie z powodu siły wyższej

Nauczyciele nabędą prawo do zwolnienia z powodu siły wyższej w związku z implementacją dyrektywy 2019/1158/UE. W myśl art. 7 dyrektywy 2019/1158/UE państwa członkowskie mają wprowadzić niezbędne środki w celu zapewnienia każdemu pracownikowi prawa do czasu wolnego od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, o ile niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika.

Projekt przewiduje, iż nauczyciele będę mieć prawo do zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, o ile niezbędna będzie natychmiastowa obecność pracownika. Wymiar takiego zwolnienia to 2 dni w roku kalendarzowym. Rozwiązanie takie stanowi wyjątek od sposobu wykorzystania zwolnienia z powodu siły wyższej. Zgodnie z art. 148¹ ustawy z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510; dalej: KP), który zostanie dodany do KP, pracownikowi przysługiwać będzie w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w wymiarze 2 dni albo 16 godzin. O sposobie wykorzystania zwolnienia w danym roku kalendarzowym pracownik będzie decydował w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia, złożonym w danym roku kalendarzowym, co oznacza, iż pracownicy zatrudnieni na podstawie KP będą mogli decydować, czy chcą wykorzystywać zwolnienie w wymiarze godzinowym, czy w wymiarze dni. Natomiast nauczycielom przysługiwać będzie zwolnienie wyłącznie w wymiarze 2 dni bez możliwości wykorzystania go w wymiarze godzinowym. Wynika to z faktu, iż zgodnie z KartaNauczU rejestracji i rozliczeniu podlegają wyłącznie godziny tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć (tzw. pensum) nauczyciela. Natomiast w ramach tygodniowego czasu pracy (do 40 godzin) nauczyciel ma obowiązek realizacji innych zadań, np. doskonalenia się i przygotowania do zajęć. W celu uniknięcia negatywnych skutków dla realizowanego przez nauczyciela procesu dydaktyczno-wychowawczego, jak wskazano w uzasadnieniu do projektu, zaproponowano odrębne uregulowanie dla nauczycieli kwestii zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej oraz w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem. Takie samo rozwiązanie funkcjonuje w przypadku wykorzystywania przez nauczycieli opieki nad zdrowym dzieckiem do lat 14.

Dyrektor szkoły będzie miał obowiązek udzielić zwolnienia z powodu siły wyższej na żądanie zgłoszone przez nauczyciela we wniosku złożonym w postaci papierowej lub elektronicznej, najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.

Nauczyciele zachowają prawo do połowy wynagrodzenia w czasie wykorzystywania zwolnienia z powodu działania siły wyższej. Na wynagrodzenie takie składać się będzie przede wszystkim wynagrodzenie zasadnicze oraz m.in. dodatki: za wysługę lat, motywacyjny, funkcyjny, za warunki pracy, a także wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw.

Prawo do urlopu opiekuńczego

Dyrektywa 2019/1158/UE przewiduje, iż w celu zapewnienia mężczyznom i kobietom pełniącym obowiązki opiekuńcze większej możliwości pozostania na rynku pracy każdy pracownik powinien mieć prawo do urlopu opiekuńczego wynoszącego pięć dni roboczych w roku. Państwa członkowskie będą mogły zdecydować, iż taki urlop będzie mógł być wykorzystywany w częściach obejmujących od jednego do kilku dni roboczych na konkretny przypadek, ponadto będą mogły rozszerzyć prawo do urlopu opiekuńczego na opiekę nad innymi krewnymi, takimi jak dziadkowie i rodzeństwo. To właśnie wdrożenie dyrektywy 2019/1158/UE spowoduje, iż nauczyciele uzyskają prawo do urlopu opiekuńczego. Urlop taki będzie przysługiwał w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych. Za członka rodziny uważać się będzie syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka.

Urlopu opiekuńczego udzielać się będzie w dni pracy nauczyciela. Pracodawca będzie udzielał urlopu opiekuńczego na wniosek nauczyciela, złożony w postaci papierowej lub elektronicznej, w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. We wniosku nauczyciel będzie musiał wskazać:

W odróżnieniu od zwolnienia z powodu działania siły wyższej urlop opiekuńczy będzie zwolnieniem bezpłatnym, za które nie będzie przysługiwać nauczycielowi wynagrodzenie.