Zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnej

Na początku sierpnia Minister Finansów ogłosił założenia projektu ustawy zmieniającej ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych. Przedmiotem projektu miały być zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych. Według Ministerstwa zbyt często fundacje rodzinne są tworzone nie w celu zabezpieczenia majątku i zapewnienia sukcesji firmom rodzinnym, ale wyłącznie po to by korzystać z preferencyjnego opodatkowania przez agresywną optymalizację podatkową. Stąd też proponowane zmiany miałyby objąć opodatkowanie najmu krótkoterminowego w fundacji rodzinnej, opodatkowanie fundacji rodzinnej z tytułu uczestnictwa w zagranicznych spółkach transparentnych podatkowo oraz zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC), a także nałożenia 3 letniej karencji w zbywaniu mienia ze zwolnieniem podatkowym.

Stan obecny

Kwestia najmu krótkoterminowego jest ciągle przedmiotem sporów podatkowych. Z jednej strony fundacja rodzinna korzysta ze zwolnienia podatkowego w przypadku wynajmowania mienia, z drugiej organy skarbowe uważają, iż najem krótkoterminowy nie jest naprawdę najmem, w związku z czym powinien być opodatkowany sankcyjną stawką 25%. W najnowszych orzeczeniach sądy administracyjne stają jednak po stronie fundacji rodzinnych wskazując, iż nie ma podstaw by różnicować skutków podatkowych dla najmu określonego w przepisach kodeksu cywilnego i najmu krótkoterminowego.

Podobnie jak najem krótkoterminowy sprawy dotyczące opodatkowania fundacji rodzinnej w związku z uczestnictwem w spółkach transparentnych podatkowo (szczególnie spółek luksemburskich) również często kończą się w sądzie. Organy skarbowe uważały, iż pomimo tego, iż spółki takie działają jak fundusze inwestycyjne, to są one transparentne podatkowo, i nie mieszczą się w działalności ustawowej fundacji rodzinnej (przystępowanie do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach). I w tym przypadku sądy często stają po stronie podatników uznając, iż status podatkowy spółki nie ma żadnego znaczenia przy ocenie, czy zagraniczna spółka jest spółką handlową, czy nie.

Nie ma natomiast w tej chwili wątpliwości, iż fundacja rodzinna nie płaci podatku od podmiotów, które spełniają warunki do uznania ich za zagraniczne jednostki kontrolowane. Ustawowo są zwolnione z podatku w związku z uczestnictwem w spółkach prawa handlowego, niezależnie czy spółka taka ma siedzibę w raju podatkowym, czy nie. Spornym jest natomiast to, czy zbycie składników majątku fundacji w krótkim okresie po jego wniesieniu będzie stanowiło zdarzenie podlegające opodatkowaniu. Z jednej bowiem strony fundacja korzysta przy zbywaniu mienia ze zwolnienia podatkowego, o ile mienie to nie zostało wniesione w celu zbycia. Z drugiej zaś strony ze zwolnienia korzysta nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze bez żadnych ograniczeń.

Ustalenie, iż celem wniesienia majątku było jego zbycie jest trudne do dokonania i nie opiera się na jasnych przesłankach. Podzielone opinie dotyczą np. tego czy wniesienie aportu przez fundację rodzinną w postaci nabytego mienia będzie opodatkowane, czy też nie. Organy skarbowe w przeszłości uważały, iż tak. Wniesienie aportu jest bowiem formą zbycia majątku. Części sądów administracyjnych uznawało jednak, iż skoro fundacja rodzinna może nabywać papiery wartościowe, to wniesienie aportu w zamian za akcje spółki, nie może podlegać opodatkowaniu.

Projekt ustawy

W piątek 29 sierpnia został opublikowany projekt ustawy zmieniającej. Projekt ten zakłada objęcie opodatkowaniem fundacji rodzinnej w zakresie:

• zagranicznej jednostki kontrolowanej;
• dochodu z niezrealizowanych zysków (exit tax);
• najmu budynków i lokali mieszkalnych z wyłączeniem bezpośredniego najmu przez fundację rodzinną na cele mieszkaniowe;
• zbycia mienia nabytego od podmiotu powiązanego, o ile nastąpi ono w okresie 36 miesięcy od końca roku, w którym zostało nabyte;
• udziału w spółkach, funduszach, spółdzielniach prowadzących działalność gospodarczą, o ile nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym albo korzystają ze zwolnienia z opodatkowania od całości swoich dochodów.

Zgodnie z projektem ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2026 r. Ograniczenia w zbywaniu majątku przez fundację rodzinną dotyczyć mają jednak mienia nabytego przez nią po 31 sierpnia 2025 r. Przed wejściem w życie ustawa musi zostać przegłosowana w Sejmie i Senacie oraz zostać podpisana przez Prezydenta.

Źródło: Graś i Wspólnicy / Rafał Knap