4 miesięcy temu
Zgodnie z art. 29a ust. 1 i 6 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 361; dalej: VATU), podstawą opodatkowania VAT jest wszystko to, co stanowi zapłatę. Podstawa opodatkowania obejmuje więc m.in. podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, a także różnego rodzaju koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy. Z zasady, elementem podstawy opodatkowania dostaw towarów są także koszty opakowań. Do podstawy opodatkowania nie wlicza się wartości opakowania, o ile podatnik dokonał dostawy towaru w opakowaniu zwrotnym, pobierając kaucję za to opakowanie lub określając taką kaucję w umowie dotyczącej dostawy towarów (art. 29a ust. 11 VATU). Dopiero w przypadku niezwrócenia przez nabywcę opakowania zwrotnego (za pobraną kaucją), podstawę opodatkowania podwyższa się o wartość tego opakowania.
Od 1.1.2025 r. mają wejść w życie nowe przepisy dotyczące systemu kaucyjnego na opakowania po napojach. Stosowna ustawa opublikowana już jest w Dzienniku Ustaw, ale jak to często bywa zanim formalnie zacznie obowiązywać, czekają ją modyfikacje. Istotne zmiany względem pierwotne zaplanowanych rozwiązań mają dotknąć sposobu rozliczeń VAT.
Zmiany kluczowych definicji
Przede wszystkim, ujednolicone zostały zasady rozliczeń w zakresie opakowań wielokrotnego i jednokrotnego użytku. Nie ma więc już potrzeby posługiwania się na gruncie VAT tą pierwszą definicją. Z tego względu, do definicji opakowania wielokrotnego użytku nie będzie już także referowała definicja odpadu opakowaniowego.
Pojawić się mają za to definicje systemu kaucyjnego i podmiotu reprezentującego, referujące zresztą bezpośrednio do przepisów ustawy z 13.6.2013 r. o gospodarce opakowaniami o odpadami opakowaniowymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 927; dalej: GospOpakowaniaU).
Kluczowe podmioty
Aby zrozumieć sposób rozliczeń VAT w systemie kaucyjnym, należy przyswoić dwie podstawowe definicje podmiotowe. Pierwsza z nich to podmiot wprowadzający – czasami bezpośrednio – produkty w opakowaniach na napoje. Prowadzi on działalność w zakresie wprowadzania do obrotu produktów w opakowaniach na napoje jednorazowego albo wielokrotnego użytku pośrednio. Albo bezpośrednio – tu chodzi ściśle o dostarczanie napojów w opakowaniach konsumentom. Druga kluczowa definicja to podmiot reprezentujący. To właśnie ten podmiot ma pozyskiwać kaucje od wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje, który przystąpił do systemu kaucyjnego. Podmiot reprezentujący odpowiadać będzie m.in. za zbieranie opakowań i odpadów, odbieranie opakowań i odpadów opakowaniowych z jednostek handlu detalicznego i hurtowego oraz innych punktów zbierających opakowania i odpady opakowaniowe oraz za transport opakowań oraz odpadów opakowaniowych.
Zgodnie z nowymi założeniami, rozliczenia VAT w ramach systemu kaucyjnego mają zostać scentralizowane właśnie w rękach podmiotu reprezentującego. Zgodnie z planowanym brzmieniem nowego art. 17a VATU, podmioty reprezentujące, które zawarły umowy z wprowadzającymi produkty w opakowaniach na napoje, będą płatnikami podatku VAT od kaucji, pobranych przez wprowadzających za opakowania objęte systemem kaucyjnym, które nie zostały zwrócone w tym systemie. Termin płatności podatku VAT z ww. tytułu określony ma zostać do ostatniego dnia miesiąca następującego po roku dla którego określono różnicę w wartości kaucji wynikającej z wprowadzonych do obrotu w danym roku opakowań a zwróconych do podmiotu reprezentującego w danym roku opakowań lub odpadów opakowaniowych.
Kaucja bez VAT
W efekcie, zgodnie z proponowaną nową treścią art. 29a ust. 11 VATU, kaucja pobierana za opakowania objęte systemem kaucyjnym nie będzie wliczana do podstawy opodatkowania, o ile podatnik dokonał dostawy napoju w opakowaniu objętym tym systemem. Pobór kaucji na każdym etapie obrotu w łańcuchu dostaw nie będzie opodatkowany podatkiem VAT. Nie będzie więc doliczał do podstawy opodatkowania VAT kaucji ani np. hurtownik ani sklep detaliczny, sprzedający napój konsumentowi. Jedynie w przypadku, w którym podmiot wprowadzający nie zwróci do podmiotu reprezentującego opakowania lub odpadu opakowaniowego objętego systemem kaucyjnym, obowiązany on będzie do podwyższenia podstawy opodatkowania na ostatni dzień roku o różnicę w wartości kaucji wynikającej z wprowadzonych przez niego do obrotu w danym roku opakowań a zwróconych do podmiotu reprezentującego w danym roku opakowań lub odpadów opakowaniowych. Ustalona w ten sposób wartość zawierać będzie już wartość podatku VAT. Rozliczenie będzie następowało w okresach rocznych i będzie wykazywane w JPK_VAT składanym za styczeń lub za pierwszy kwartał.
Płatnikiem podatku pozostanie jednak podmiot reprezentujący. Nałożenie na podmiot reprezentujący obowiązków płatnika VAT nie powoduje wyłączenia obowiązków związanych z wykazaniem rozliczenia podatku VAT w ewidencji i deklaracji przygotowywanej przez podatnika wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje. Podatnikiem pozostaje przez cały czas podmiot wprowadzający produkty (a więc producent, względnie importer).
Zdaniem pomysłodawców nowego projektu, nałożenie na podmiot reprezentujący obowiązku zapłaty podatku VAT jest rozwiązaniem efektywnym fiskalnie. Obowiązki podmiotu reprezentującego wskazują, iż realizowane zadania polegają m.in. na rozliczeniu kaucji z jednostkami handlu detalicznego i hurtowego oraz innymi punktami zbierającymi opakowania i odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym, w szczególności finansowanie wypłat kaucji dla użytkownika końcowego. Dla rozliczenia należnego podatku VAT podmiot reprezentujący będzie więc posiadał niezbędne dane, które pozwolą na wyliczenia, jaka wartość kaucji w okresie rocznym nie została zwrócona w odniesieniu do opakowań wprowadzonych przez konkretne podmioty wprowadzające produkty w opakowaniach na napoje. Rzecz w tym, iż podobne wyliczenia będą musiały prowadzić podmioty wprowadzające (na cele ewidencjonowania i raportowania). Pozostałe podmioty (dalsi handlowi uczestnicy łańcucha i rzecz jasna konsumenci) nie będą mieli zasadniczo konieczności spełniania reguł VAT (choć oczywiście w sam proces kaucyjny będą zaangażowani).
Zaproponowane zasady zmieniają dotychczasowe podejście do rozliczeń VAT w systemie kaucyjnym. Pierwotnie miało być tak, iż w przypadku niezwrócenia przez nabywcę opakowania wielokrotnego użytku lub zwrotu odpadu opakowaniowego, wprowadzający winien podwyższyć podstawę opodatkowania o wartość tego opakowania.
