Związanie sądu orzeczeniem dotyczącym stron w innej sprawie

Opis okoliczności faktycznych

Powód (stowarzyszenie, którego celami i zadaniami są m.in. ochrona oraz zbiorowe zarządzanie prawami do artystycznych wykonań) dochodził zapłaty należności przypadających mu na mocy umowy z 1.6.2011 r., określającej warunki i wysokość wynagrodzeń za korzystanie z artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno-muzycznych polegającego na odtwarzaniu artystycznych wykonań w obiekcie hotelowym prowadzonym przez pozwanego Z.G. za okres od października 2020 r. do grudnia 2023 r. włącznie.

Pozwany 1.1.2020 r., w skierowanym do powoda piśmie, oświadczył, iż Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego decyzją z 2.3.2016 r. wyznaczył (…) do wykonywania wspólnego poboru wynagrodzeń za korzystanie z przedmiotów praw pokrewnych na polu eksploatacji odtwarzanie, w związku z czym zawarta umowa jawi się jako bezprzedmiotowa.

Prawomocnym nakazem zapłaty z 15.2.2023 r. Sąd Okręgowy nakazał pozwanemu, aby zapłacił powodowi dochodzone za okres od stycznia 2020 r. do września 2020 r. włącznie kwoty wynagrodzenia.

Stanowisko SO

Sąd Okręgowy uznał, iż powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości i zasądził od pozwanego na rzecz powoda dochodzoną kwotę 5 309,10 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. W pierwszej kolejności Sąd zauważył, iż pomiędzy stronami postępowania wcześniej toczyła się sprawa o zapłatę wynagrodzenia licencyjnego należnego powodowi za okres od stycznia 2020 r. do września 2020 r. włącznie. W sprawie tej wydano nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uwzględniający w całości żądania pozwu, który się uprawomocnił. W razie zaś prawomocnego uwzględnienia części roszczenia o spełnienie świadczenia z tego samego stosunku prawnego w procesie dotyczącym spełnienia reszty świadczenia sąd nie może w tych samych okolicznościach prawnych i faktycznych orzec odmiennie o zasadzie odpowiedzialności pozwanego. Sprzeciwia się temu bowiem przepis art. 365 § 1 KPC, ustanawiający stan związania prawomocnym orzeczeniem nie tylko stron i sądu, który je wydał, ale również innych sądów, zaś dla ustalenia zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, czyli granic prawomocności materialnej orzeczenia, mogą mieć znaczenie zawarte w uzasadnieniu orzeczenia motywy rozstrzygnięcia.

Ratio legis art. 365 § 1 KPC polega na tym, iż gwarantuje zachowanie spójności i logiki działania organów państwowych, zapobiegając funkcjonowaniu w obrocie prawnym rozstrzygnięć nie do pogodzenia w całym systemie sprawowania władzy. Prawomocność materialna wyroków wyraża nakaz przyjmowania, iż w danej sytuacji stan prawny przedstawia się tak jak to wynika z zawartego w orzeczeniu rozstrzygnięcia, a więc z ostatecznego rezultatu tego rozstrzygnięcia uwzględniającego jednak stan rzeczy na datę zamknięcia rozprawy. Związanie wyrokiem sądu cywilnego oznacza brak możliwości zignorowania zarówno ustaleń faktycznych stanowiących bezpośrednio podstawę rozstrzygnięcia, jak i podstawy prawnej. Nie jest dopuszczalne odmienne ustalenie zaistnienia, przebiegu i oceny istotnych dla danego stosunku prawnego zdarzeń faktycznych w kolejnych procesach sądowych między tymi samymi stronami, chociażby przedmiot tych spraw się różnił. W konsekwencji powyższego w procesie o dalszą – ponad prawomocnie uwzględnioną – część świadczenia z tego samego stosunku prawnego, sąd nie może w niezmienionych okolicznościach odmiennie orzec o zasadzie odpowiedzialności pozwanego.

Co jednak w niniejszej sprawie najistotniejsze w procesie o świadczenie okresowe przysługujące powodowi na podstawie określonego stosunku prawnego za kolejny okres wymagalności, nie jest dopuszczalne ponowne badanie i ocenianie przez sąd zdarzeń prawnych, odnoszących się do zasady odpowiedzialności pozwanego, w takim zakresie, w jakim były one przedmiotem rozstrzygnięcia w prawomocnym wyroku wydanym w procesie między tymi samymi stronami o świadczenie należne za wcześniejsze okresy wymagalności. W ocenie Sądu roszczenie to jawi się jako wykazane także co do wysokości, gdyż powód przedłożył harmonogramy wpłat i wezwanie do zapłaty potwierdzające istnienie należności, jakie w spornym okresie winien na jego rzecz uiścić pozwany oraz wykazał, iż wynagrodzenie zostało naliczone zgodnie z postanowieniami umowy.

Niezależnie od powyższego – choćby przy braku regulacji art. 365 § 1 KPC, Sąd Okręgowy wskazał, iż powództwo i tak zasługiwałoby na uwzględnienie w całości. Przepis art. 86 ust. 2 i 3 ustawy z 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 24; dalej: PrAut) stanowi, iż artyście wykonawcy służy prawo do wynagrodzenia za korzystanie z artystycznego wykonania lub za rozporządzanie prawami do takiego wykonania określone w umowie albo przyznane w przepisach ustawy, zaś w przypadku nadawania, reemitowania lub odtwarzania artystycznego wykonania dzięki wprowadzonego do obrotu egzemplarza, artyście wykonawcy przysługuje prawo do stosownego wynagrodzenia. Tym samym w niniejszej sprawie to na powodzie spoczywał obowiązek wykazania faktu zawarcia umowy oraz naliczenia wynagrodzenia zgodnie z jej postanowieniami. Powód obowiązkowi temu sprostał, przedłożył bowiem umowę oraz zmieniające ją aneksy, a także harmonogramy wpłat i wezwanie do zapłaty potwierdzające istnienie należności, jakie w spornym okresie winien na jego rzecz uiścić pozwany oraz wykazał, iż wynagrodzenie zostało naliczone zgodnie z postanowieniami umowy.

Pozwany podniósł zarzut braku istnienia zobowiązania na skutek wypowiedzenia umowy dokonanego 1.1.2020 r. oraz wygaśnięcia zobowiązania na skutek wyznaczenia przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na mocy decyzji z 2.3.2016 r. – (…) do wykonywania wspólnego poboru wynagrodzeń za korzystanie z przedmiotów praw pokrewnych na polu eksploatacji odtwarzanie. W kontekście argumentacji pozwanego dotyczącej decyzji wskazać należy, iż postępowania administracyjne, o których mowa w art. 107¹ ust. 3 PrAut, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy z 15.6.2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi (Dz.U. z 2024 r. poz. 1665) toczą się na podstawie przepisów dotychczasowych. Wziąć pod uwagę należy także, iż wydanie decyzji administracyjnej w dacie późniejszej niż data zawarcia umowy cywilnoprawnej nie może wpływać na byt prawny takiej umowy.

Jednocześnie także drugi zarzut pozwanego nie okazał się zasadny, albowiem pismo z 1.1.2020 r. nie zawiera oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Dopuszczalne jest rozwiązanie umowy w sposób dorozumiany, aczkolwiek przyjęcie, iż nastąpiło rozwiązanie umowy stron w sposób dorozumiany wymaga ustalenia, iż strony przez swoje określone zachowanie ujawniły w sposób dostatecznie wyraźny wolę rozwiązania umowy. Konieczne jest zatem ustalenie i ocena, które zachowania stron wskazują na wolę rozwiązania umowy. Tymczasem w treści tego pisma pozwany polemizuje z powodem twierdząc, iż wyznaczenie (…) na inkasenta wynagrodzeń spowodowało ustanie zobowiązania wynikającego z powyższej umowy, co też nie może zostać uznane za oświadczenie o jej wypowiedzeniu. Oświadczenia i argumenty pozwanego w nim wyrażone nie dostarczają podstaw do stwierdzenia, iż jego wolą było zakończenie bytu zobowiązania na skutek złożenia tego pisma, wręcz przeciwnie był on przekonany, iż do ustania zobowiązania powołanego umową doszło na skutek wydania decyzji administracyjnej.

Komentarz