Zwolnienie z VAT przy sprzedaży samochodów wykupionych z leasingu

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uchylił interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, która odmawiała prawa do zwolnienia z VAT przy sprzedaży samochodów wykupionych z leasingu przez podmiot prowadzący wyłącznie działalność zwolnioną z opodatkowania.

Stanowisko wnioskodawcy

Sprawa dotyczyła N. Sp. z o.o., spółki z branży medycznej, której działalność koncentruje się na świadczeniu usług rehabilitacyjnych – zarówno domowych, jak i ambulatoryjnych – w całości objętych zwolnieniem z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18 i n. ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 775; dalej: VATU). Spółka nie wykonuje czynności opodatkowanych VAT, a jej sprzedaż nie przekracza limitu, o którym mowa w art. 113 ust. 1 VATU, co dodatkowo uprawnia ją do korzystania ze zwolnienia podmiotowego.

W ramach prowadzonej działalności Spółka użytkowała samochody osobowe na podstawie leasingu operacyjnego. Pojazdy te były wykorzystywane przez pracowników – głównie fizjoterapeutów – zarówno do celów służbowych, jak i prywatnych. W związku z kończącymi się umowami leasingowymi, Spółka planowała wykup pojazdów i ich niezwłoczną sprzedaż. W okresie przejściowym samochody miały być przechowywane na placu, przy czym nie wykluczono ich ewentualnego wykorzystania w działalności gospodarczej – jednak wyłącznie w ramach działalności zwolnionej z VAT.

W złożonym wniosku o interpretację indywidualną Spółka wskazała, iż sprzedaż samochodów powinna korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 VATU, ponieważ pojazdy były wykorzystywane wyłącznie w działalności zwolnionej, a przy ich wykupie nie przysługiwało jej prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Stanowisko organu podatkowego

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko Spółki za nieprawidłowe. W jego ocenie, aby zastosować zwolnienie przewidziane w art. 43 ust. 1 pkt 2 VATU, konieczne jest łączne spełnienie dwóch warunków:

Organ uznał, iż pierwszy z tych warunków nie został spełniony, ponieważ Spółka nie wykluczyła wykorzystania pojazdów po ich wykupie, a ich przechowywanie na placu nie stanowi – zdaniem organu – faktycznego wykorzystania na cele działalności zwolnionej.

Interpretacja ta opierała się na zawężającej wykładni pojęcia „wykorzystywania wyłącznie na cele działalności zwolnionej”, ignorując przy tym fakt, iż Spółka nie prowadzi żadnej działalności opodatkowanej VAT, a zatem nie istnieje ryzyko wykorzystania towarów do innych celów niż zwolnione.

Stan prawny i wykładnia przepisów

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 2 VATU, zwalnia się od podatku dostawę towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, o ile z tytułu ich nabycia, importu lub wytworzenia podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Przepis ten implementuje art. 136 lit. a Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2006 r. Nr 347, s. 1), który przewiduje zwolnienie z VAT dla dostawy towarów wykorzystywanych wyłącznie do działalności zwolnionej, o ile towary te nie dawały prawa do odliczenia.

W orzecznictwie sądów administracyjnych oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej podkreśla się, iż wykładnia przepisów dotyczących zwolnień z VAT powinna uwzględniać zasadę neutralności podatkowej. Jak wskazał NSA w wyroku z 30.11.2017 r. I FSK 307/16, Legalis, celem art. 43 ust. 1 pkt 2 VATU jest uniknięcie podwójnego opodatkowania – raz na etapie nabycia, gdy podatnik nie ma prawa do odliczenia i drugi raz przy sprzedaży, gdyby nie zastosowano zwolnienia.

Rozstrzygnięcie sądu

WSA w Gdańsku przychylił się do argumentacji Spółki, uchylając zaskarżoną interpretację. Sąd uznał, iż organ interpretacyjny błędnie zinterpretował przepis art. 43 ust. 1 pkt 2 VATU, nie uwzględniając celu tej regulacji oraz przedstawionego przez wnioskodawcę stanu faktycznego. W szczególności sąd podkreślił, że:

Sąd wskazał również, iż organ interpretacyjny naruszył art. 14b § 1 i art. 14c § 1 OrdPU, ponieważ wyszedł poza opis zdarzenia przyszłego przedstawiony przez wnioskodawcę, dokonując własnych założeń co do sposobu wykorzystania pojazdów, które nie wynikały z treści wniosku.

Znaczenie orzeczenia i komentarz praktyczny

Sąd w swoim rozstrzygnięciu nie tylko uchylił niekorzystną dla podatnika interpretację indywidualną, ale przede wszystkim przywrócił równowagę pomiędzy wykładnią literalną, a celowościową przepisów podatkowych. W centrum sporu znalazł się art. 43 ust. 1 pkt 2 VATU, który przewiduje zwolnienie z VAT dla dostawy towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej, pod warunkiem, iż przy ich nabyciu nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Organ interpretacyjny przyjął zawężającą wykładnię tego przepisu, uznając, iż samo przechowywanie samochodów na placu po ich wykupie z leasingu, a przed sprzedażą, nie stanowi „wykorzystania” na cele działalności zwolnionej. Tymczasem sąd słusznie zauważył, iż taka interpretacja prowadzi do absurdu – wymaga bowiem od podatnika nieprzerwanego, aktywnego używania towaru, co nie znajduje żadnego oparcia ani w treści przepisu, ani w jego ratio legis.

Sąd podkreślił, iż celem art. 43 ust. 1 pkt 2 VATU jest uniknięcie podwójnego opodatkowania. o ile podatnik nie miał prawa do odliczenia VAT przy nabyciu towaru, ponieważ przeznaczył go do działalności zwolnionej, to nie powinien być obciążany podatkiem przy jego sprzedaży. W przeciwnym razie poniósłby ekonomiczny ciężar podatku dwukrotnie – raz przy nabyciu, drugi raz przy zbyciu – co byłoby sprzeczne z zasadą neutralności VAT.

Sąd trafnie wskazał, iż dla zastosowania zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 2 VATU najważniejsze są dwa elementy – brak prawa do odliczenia VAT przy nabyciu oraz przeznaczenie towaru do działalności zwolnionej. W analizowanej sprawie oba te warunki zostały spełnione. Spółka nie miała prawa do odliczenia VAT przy wykupie samochodów z leasingu, ponieważ cała jej działalność objęta była zwolnieniem. Jednocześnie pojazdy były wykorzystywane – zarówno przed wykupem, jak i potencjalnie po nim – wyłącznie w ramach tej działalności.

Sąd słusznie odrzucił argumentację organu, jakoby przechowywanie pojazdów na placu oznaczało brak ich wykorzystania na cele działalności zwolnionej. W rzeczywistości, jak zauważył sąd, przechowywanie towaru przed jego sprzedażą nie zmienia jego przeznaczenia. Towar nie traci swojego charakteru tylko dlatego, iż nie jest w danym momencie aktywnie używany. W przeciwnym razie należałoby uznać, iż każdy towar magazynowany przez przedsiębiorcę traci związek z działalnością gospodarczą, co byłoby nie do pogodzenia z praktyką obrotu gospodarczego.

Co więcej, sąd zwrócił uwagę, iż VATU nie wymaga, aby podatnik prowadził wyłącznie działalność zwolnioną – wystarczy, iż dany towar był wykorzystywany wyłącznie w ramach takiej działalności. W niniejszej sprawie sytuacja była jeszcze bardziej jednoznaczna, ponieważ Spółka w ogóle nie prowadziła działalności opodatkowanej. Tym samym nie istniało ryzyko, iż pojazdy zostaną wykorzystane do innych celów niż zwolnione.

Konsekwencje przedmiotowego wyroku dla podatników

Orzeczenie WSA w Gdańsku ma znaczenie praktyczne, zwłaszcza dla podmiotów działających w sektorach objętych zwolnieniem z VAT – takich jak ochrona zdrowia, edukacja, usługi społeczne czy organizacje non-profit. Sąd przypomniał, iż wykładnia przepisów podatkowych nie może abstrahować od ich celu, a literalizm interpretacyjny nie może prowadzić do rezultatów sprzecznych z zasadą neutralności podatkowej, która stanowi fundament wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

W praktyce wyrok ten wskazuje, iż podatnicy, którzy nabywają towary bez prawa do odliczenia VAT i wykorzystują je w działalności zwolnionej, powinni mieć prawo do zastosowania zwolnienia przy ich sprzedaży – niezależnie od tego, czy towary były intensywnie wykorzystywane, czy jedynie przechowywane przed zbyciem. najważniejsze jest bowiem przeznaczenie towaru i brak prawa do odliczenia, a nie jego fizyczne użycie w każdym momencie.

Wyrok WSA w Gdańsku z 8.1.2025 r., I SA/Gd 719/24, Legalis