10 rzeczy, o których trzeba wiedzieć prowadząc inwestycję budowlaną za granicą

Polskie firmy budowlane, deweloperzy, dostawcy materiałów i prefabrykatów coraz częściej podejmują się realizacji kontraktów poza Polską. Zagraniczne kontrakty polskich spółek najczęściej realizowane są w państwach Unii Europejskiej, ale nie tylko.

Wejście na nowy rynek to ogromna szansa i możliwość rozwoju biznesu. Realizacja kontraktu budowlanego w innym kraju wymaga jednak odpowiedniego przygotowania. W oparciu o nasze doświadczenia w realizacji transgranicznych inwestycji budowlanych przygotowaliśmy listę 10 rzeczy, o których trzeba pamiętać, gdy planuje się wejście na zagraniczne rynki.

Kontrakt budowlany

Realizacja inwestycji w innym kraju wymaga wynegocjowania i zawarcia szeregu kontraktów. najważniejsze z punktu widzenia powodzenia inwestycji są negocjacje kontraktu głównego, a więc umowy na wykonanie zlecenia. Z tym kontraktem wiążą się kluczowe ryzyka komercyjne i prawne wykonawcy.

W zależności od przedmiotu kontraktu głównego, konieczne może być również przygotowanie i wynegocjowanie umów z:

• miejscowymi dostawcami usług,
• dostawcami materiałów,
• podwykonawcami,
• wynajmującymi lokale i sprzęt itd.

Jeżeli realizujący kontrakt jest zarejestrowany w innym kraju niż kraj realizacji inwestycji, co do zasady możliwy jest, wybór innego prawa niż lokalne

Z naszego doświadczenia wynika jednak, iż zarówno kontrakt główny, jak i umowy z lokalnymi podwykonawcami, dostawcami usług i materiałów oraz sprzętu zawierane są na prawie lokalnym – tego kraju, w którym realizowana jest umowa. Często jest to również związane z wymaganiami prawnymi obowiązującym w państwie inwestycji.

Przed zaangażowaniem znacznych środków w inwestycję warto rozeznać się w lokalnych przepisach prawa i standardach rynkowych. Dotyczy to kluczowych warunków kontraktowania, takich jak wynagrodzenie, odpowiedzialność, zabezpieczenia i kary umowne.

Podatki dochodowe – zakład podatkowy i podatek u źródła

Realizując zagraniczny kontrakt budowlany, nie można zapomnieć o kwestiach podatkowych.

Z perspektywy CIT najważniejsze jest ustalenie, czy zagraniczna inwestycja budowlana będzie prowadziła do powstania tzw. zakładu podatkowego (PE) polskiego przedsiębiorcy w kraju inwestycji.

Jeśli tak, to część dochodu polskiej firmy zostanie opodatkowana w kraju inwestycji. Większość umów o unikaniu podwójnego opodatkowania przewiduje, iż plac budowy może stać się zakładem podatkowym, chociaż szczegóły mogą się różnić, w zależności od konkretnej umowy.

Dlatego w wielu przypadkach niezbędne będzie wsparcie lokalnego doradcy podatkowego oraz biura rachunkowego.

Polska firma budowlana, realizująca inwestycję za granicą, powinna także wziąć pod uwagę kwestię podatku u źródła (WHT) od należności, wypłacanych za usługi, które związane są z zagraniczną inwestycją. To ważne zwłaszcza w przypadku, gdy na potrzeby inwestycji planowany jest wynajem lub leasing maszyn i innych urządzeń przemysłowych.

Warto zwrócić również uwagę, czy w ramach podpisywanych umów nie dochodzi do udostępnienia know-how lub korzystania z praw autorskich. Obowiązki w WHT warto przeanalizować już na etapie zawierania umów z dostawcami i podwykonawcami.

Rejestracja VAT i stałe miejsce prowadzenia działalności

Przed rozpoczęciem inwestycji za granicą trzeba również ustalić, jakie obowiązki będą ciążyć na polskim wykonawcy, podwykonawcy czy dostawcy z perspektywy VAT. W szczególności, czy w kraju inwestycji obowiązuje podatek zbliżony do podatku od wartości dodanej (VAT). A jeżeli tak, to jaki jest status kontrahentów na gruncie VAT tego kraju.

Istotne jest również to, czy polski wykonawca/podwykonawca/dostawca będzie miał obowiązek rejestracji do VAT w kraju inwestycji, a także to, czy będą na nim ciążyły inne obowiązki związane z rozliczaniem VAT w tym kraju.

W początkowej fazie projektu warto również pomyśleć o aspekcie ekonomicznym. Chodzi m.in. o to, czy, kiedy i jak polski przedsiębiorca będzie mógł odzyskać VAT naliczony za granicą. Jest to ważne w kontekście cashflow.

Aktywność polskiego podatnika w innym kraju może prowadzić do powstania tzw. stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na gruncie VAT. To z kolei może wpłynąć na miejsce opodatkowania VAT usług świadczonych przez lub na rzecz tego stałego miejsca.

Rejestracja jako płatnik PIT

Kolejną rzeczą, o której warto pomyśleć jest to, w jaki sposób będzie realizowany kontrakt budowlany.

Niezależnie od wybranego modelu działania, polski pracodawca powinien sprawdzić, jakie obowiązki będą na nim ciążyć w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. Musi też ustalić, czy będzie miał obowiązek zarejestrować się jako płatnik PIT i pobierać zaliczki z wynagrodzenia pracowników zgodnie z zagranicznymi stawkami, co może wymagać ewentualnej alokacji przychodów pracowników.

Dodatkowo powinien zweryfikować, jakie obowiązki i zakres odpowiedzialności ciążą na nim w związku z wypłacanym wynagrodzeniem na rzecz pracowników, gdy pracują za granicą. najważniejsze będą nie tylko zapisy umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, ale również lokalne przepisy podatkowe (ewentualnie wprowadzenie dodatkowych postanowień do porozumień zmieniających umowy o pracę).

Ubezpieczenie społeczne i zdrowotne

To, czy inwestycja będzie realizowana w państwie należącym do UE, czy też w tzw. państwie trzecim – może mieć znaczenie w zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych pracowników lub zleceniobiorców zaangażowanych w realizację zagranicznej inwestycji.

W przypadku projektu budowlanego realizowanego w państwie należącym do UE kwestia adekwatnego systemu ubezpieczenia społecznego jest uregulowana przepisami unijnymi i wiąże się jedynie z dopełnieniem kilku formalności. najważniejsze jest posiadanie odpowiedniego zaświadczenia A1 potwierdzającego adekwatność polskiego systemu ubezpieczeń społecznych dla pracownika/ zleceniobiorcy na czas wykonywania obowiązków za granicą.

Sytuacja wygląda inaczej w przypadku państw spoza UE. Wtedy w pierwszym kroku pracodawca powinien zweryfikować, czy Polska ma zawartą umowę bilateralną w zakresie koordynacji systemów ubezpieczeń społecznych z danym państwem. o ile nie, to konieczna jest weryfikacja przepisów lokalnych. Może się wówczas okazać, iż będzie zaistnieje konieczność zarejestrowania pracodawcy jako płatnika składek na ubezpieczenia społeczne dla pracowników w państwie realizacji inwestycji.

Waluty, płatności za granicę, dopuszczalne formy zabezpieczenia

Przepisy prawa finansowego kraju lokalizacji inwestycji mogą istotnie wpływać na model realizacji kontraktu – nie tylko ze względu na konieczność zapewnienia w kontrakcie zgodności z przepisami, ale także np. przez wpływ na cash flow wykonawcy.

To z kolei może ograniczyć możliwość zakupu materiałów poza krajem realizacji inwestycji z wynagrodzenia otrzymywanego przez zamawiającego lub uniemożliwić otrzymanie zabezpieczenia zapłaty należytego wykonania umowy od podmiotu spoza kraju realizacji umowy.

Pozwolenia i regulacja rynku

Budownictwo jest silnie regulowaną gałęzią gospodarki. Podczas gdy uzyskanie pozwoleń na budowę i decyzji środowiskowych dla przedsięwzięcia budowlanego stanowi z reguły obowiązek zamawiającego, to prawo kraju lokalizacji inwestycji może nakładać na wykonawcę, szczególnie zagranicznego, obowiązek dokonania zgłoszeń, uzyskania pozwoleń lub licencji. Te zobowiązania dotyczą prowadzenia działalności polegającej na budowie określonych obiektów lub wykonywaniu określonych robót.

W zależności od przepisów prawa kraju, w którym realizowana będzie inwestycja, uzyskanie pozwolenia na wykonywanie określonej działalności może być uzależnione np. od:

• założenia oddziału w kraju realizacji inwestycji,
• zatrudnienia osób posiadających uprawnienia wymagane lokalnym prawem.

W przypadku pozwoleń i licencji, poza znajomością treści przepisów, przed zawarciem kontraktu głównego warto zapoznać się z praktyką lokalnych urzędników.

Ochrona środowiska

Niezapewnienie zgodności z lokalnymi lub wspólnotowymi przepisami prawa ochrony środowiska może nie tylko narazić wykonawcę na wysokie kary administracyjne. Może również uniemożliwiać terminową realizację umowy, np. z uwagi na kontrole lub decyzje organów wstrzymujące realizację prac.

Negocjując kontrakt główny oraz przed przystąpieniem do jego realizacji trzeba określić:

• zasady odpowiedzialności za gospodarkę odpadami powstającymi przy jego realizacji,
• obowiązki sprawozdawcze związane z taką gospodarką.

Kluczowe może być umowne uregulowanie zasad odpowiedzialności za gospodarkę odpadami.

Global mobility i HR

Przy planowaniu realizacji zagranicznego kontraktu budowlanego konieczne jest pochylenie się nad kwestiami związanymi z zaangażowaniem personelu, który będzie pracował przy realizacji inwestycji. Oczywiście jest kilka możliwości ukształtowania modelu i zasad współpracy przy wykonywaniu zagranicznego kontraktu budowlanego. Dlatego ten aspekt należy zaplanować i zabudżetować przed rozpoczęciem inwestycji.

Jeżeli projekt jest realizowany w państwie UE, to trzeba pamiętać o uwzględnieniu szeregu regulacji unijnych, które implementowano do krajowych porządków prawnych. W szczególności chodzi tu o kwestie:

• powszechnie obowiązujących w danym kraju warunków pracy i płacy,
• obowiązków formalnych m.in. związanych ze zgłoszeniem do odpowiednich organów faktu skierowania pracowników do pracy za granicą oraz ewentualnych zawiadomień oraz niezbędnych rejestracji w odpowiednich organizacjach i izbach gospodarczych.

Jeżeli miejscem realizacji inwestycji jest kraj spoza UE, należy pamiętać, iż zwykle nie obowiązuje w nim swoboda świadczenia pracy i usług. O czym warto wtedy pamiętać?

Ważne jest również BHP. W przypadku realizacji usług w szeroko rozumianej branży budowlanej, najważniejsze będzie spełnienie lokalnych wymagań dotyczących zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Istotna może być również kwestia uznawania kwalifikacji. o ile planujemy wysłać ekspertów ze szczególnymi uprawnieniniami za granicę, ważne jest sprawdzenie, czy ich uprawnienia będą tam uznawane, czy trzeba przejść przez dodatkowe procedury. Chodzi tu np. o legalizację uprawnień lub uznawanie kwalifikacji.

Ważne jest również potwierdzenie kwestii stricte związanych z przepisami administracyjnymi, w tym np. wyznaczeniu kierownika budowy i możliwości prowadzenia/uzupełniania dziennika budowy.

Co w razie sporu?

Spory są typowym elementem procesu budowlanego, niezależnie od kraju, w którym budowa jest realizowana. Przed zawarciem umowy na realizację zagranicznego kontraktu budowlanego, warto zastanowić się, czy rozpoznanie sporu przez sąd innego kraju oraz w języku tego kraju, nie wiąże się ze zbyt dużym ryzykiem prawnym dla naszej organizacji.

Dlatego przy realizacji umowy poza granicami kraju, dobrym rozwiązaniem może być zawarcie w nim tzw. klauzuli arbitrażowej (arbitration clause). Na podstawie takiej klauzuli spór zostanie rozpoznany przez wybrany sąd arbitrażowy, w wybranym przez nas kraju i mieście. Typowa klauzula określa także język, w którym prowadzone będzie postępowanie. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby spór był prowadzony np. w języku angielskim lub niemieckim, choćby o ile żadna ze stron nie ma siedziby w tych krajach.

***

Podczas realizacji zagranicznego kontraktu budowlanego warto mieć po swojej stronie doświadczonego doradcę, który odpowiednio wesprze proces planowania i skoordynuje inwestycję od strony formalno-prawnej, umożliwiając skoncentrowanie się na działalności operacyjnej oraz biznesie.

Możemy wesprzeć Państwa swoim doświadczeniem w tym obszarze. Dodatkowo, dzięki współpracy z firmami z międzynarodowej sieci Moore Global, możemy zapewnić obsługę prawną i podatkową profesjonalnej firmy doradczej w ponad 220 krajach na całym świecie.

Oferujemy pomoc o charakterze „hybrydowym”. Polega to na bezpośrednim wsparciu klienta przez doradcę zagranicznego oraz – w zależności od potrzeb – przez nasz zespół. Pomagamy w koordynacji projektu, negocjacjach, zbudowaniu relacji z zagranicznym partnerem czy przełożeniu rekomendacji zagranicznego doradcy na polskie realia doradcze.

W razie pytań zapraszamy do kontaktu.