Celowe nieodbieranie awizowanej przesyłki a moment złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy

Jeżeli pracownik, mając realną możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę, celowo nie odbiera przesyłki zawierającej to oświadczenie, należy uznać, iż zostało mu ono skutecznie złożone. Możliwość zapoznania się z wypowiedzeniem zachodzi w momencie, gdy pismo zostanie faktycznie przekazane adresatowi, a w przypadku awizowania – wtedy, gdy adresat ma realną możliwość udania się na pocztę. jeżeli nadawca listu przedstawił dowód nadania przesyłki w urzędzie pocztowym i adresat został zawiadomiony o nadejściu tej przesyłki (w tym także poprzez awizo) oraz miejscu jej odbioru, to przyjąć należy, iż miał on możliwość zapoznania się z jej treścią. Niewątpliwe jest, iż przy normalnym toku rzeczy doręczenie pisma zawierającego oświadczenie woli powinno nastąpić niezwłocznie. Tym samym doręczenie listu zawierającego rozwiązanie umowy o pracę następuje najpóźniej w dniu następnym po dokonaniu awizo.

Pracownica została zwolniona dyscyplinarnie z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych w postaci rażącego niedopełnienia obowiązków służbowych. Ponieważ w tym czasie przebywała na zwolnieniu lekarskim, oświadczenie o rozwiązaniu umowy zostało jej wysłane przesyłką poleconą. Pracownica, pomimo świadomości o awizowaniu przesyłki, nie odbierała jej z poczty. W dniu, w którym wreszcie ją odebrała, jej zdaniem upłynął już miesięczny termin na złożenie oświadczenia o zwolnieniu dyscyplinarnym (art. 52 KP). Wytoczyła więc przeciwko pracodawcy powództwo o przywrócenie do pracy oraz wynagrodzenie za czas pozostawiania bez pracy. Sąd I instancji oddalił powództwo kobiety, natomiast sąd II instancji zmienił wyrok i przywrócił pracownicę do pracy oraz zasądził wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Na skutek skargi kasacyjnej byłego pracodawcy SN uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd II instancji wydał już jednak ponowny wyrok w sprawie i śladem oceny dokonanej przez SN oddalił powództwo.

Zarówno orzeczenie SN, jak i ponowne orzeczenie Sądu Okręgowego w tej sprawie należy uznać za słuszne w okolicznościach faktycznych sprawy. Mimo iż przepisy nie regulują precyzyjnie, w jakim momencie następuje złożenie oświadczenia woli drugiej stronie, niewątpliwe jest, iż zgodnie z art. 61 § 1 KC oświadczenie o wypowiedzeniu zostaje złożone z chwilą, gdy doszło do pracownika w taki sposób, iż mógł on zapoznać się z jego treścią. O złożeniu oświadczenia woli decyduje więc moment, w którym adresat mógł zapoznać się z jego treścią, choćby o ile tego nie dokonał. W praktyce zdarza się, iż pracownicy, którzy spodziewają się korespondencji od pracodawcy zwierającej oświadczenie o rozwiązaniu umowy, celowo odmawiają odbioru korespondencji czy też opóźniają jej odbiór (ze względu np. na ustawowy termin na złożenie oświadczenia o rozwiązaniu bez wypowiedzenia). W ten sposób liczą na to, iż ich stosunek pracy będzie trwał dalej lub iż do rozwiązania umowy dojdzie z naruszeniem przepisów. Zgodnie bowiem z art. 52 § 2 KP rozwiązanie umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym nie może nastąpić po upływie jednego miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiedzy co do dopuszczenia się przez pracownika naruszenia uzasadniającego zwolnienie. Wypowiedzenie dokonane po jego upływie może zostać uznane za naruszenie przepisów o rozwiązywaniu umów i skutkować przywróceniem pracownika do pracy lub zasądzenia na rzecz pracownika odszkodowania. Pracownik może więc świadomie i celowo dążyć do nieodbierania nadanej do niego przesyłki, aby minął już 30-dniowy termin od dowiedzenia się przez pracodawcę o zdarzeniu uzasadniającym wypowiedzenie dyscyplinarne.

Jeżeli jednak adresat celowo nie podejmuje przesyłki pocztowej zawierającej oświadczenie woli i nie istnieją obiektywne i uzasadnione przyczyny braku odbioru korespondencji lub opóźniania jej odbioru, to dochodzi do skutecznego doręczenia oświadczenia. Adresat ma możliwość zapoznania się z treścią korespondencji już w momencie, gdy pismo zostanie faktycznie mu przekazane (nawet o ile odmówi odbioru lub zaniecha zapoznania się z jego treścią), a jeżeli doszło do awizowania – wtedy, gdy adresat ma realną możliwość udania się na pocztę, tj. co do zasady w dniu następnym po pierwszej awizacji.

W starszym orzecznictwie SN wskazywał, iż za datę doręczenia pisma w ramach tzw. doręczenia zastępczego należy przyjąć datę, w której upłynął termin do odbioru złożonego pisma w urzędzie pocztowym, o ile przed upływem tego terminu adresat nie zgłosił się po odbiór. Po wielu latach SN zaczął jednak dostrzegać nadużycia po stronie pracowników i w najnowszym orzecznictwie wyraża stanowisko, iż nie można uzależniać daty złożenia oświadczenia od subiektywnej woli adresata, który może celowo zwlekać z odbiorem przesyłki. Nie można zatem przyjmować, iż adresatowi oświadczenia o wypowiedzeniu przysługuje uprawnienie do odebrania przesyłki je zawierającej w dowolnym, dogodnym dla siebie terminie (tak SN w wyroku z: 17.6.2009 r., IV CSK 53/09, Legalis; 20.5.2015 r., I CSK 547/14, Legalis oraz w postanowieniu z 16.3.2022 r., II CSKP 239/22, Legalis). Należy zatem kierować się założeniem, iż doręczenie pisma zawierającego oświadczenie woli powinno nastąpić niezwłocznie. Tym samym dniem rozwiązania umowy o pracę (dniem doręczenia oświadczenia w tym zakresie) nie jest dzień, w którym odebrana została przesyłka na poczcie, ani tym bardziej dzień upływu terminu na odbiór przesyłki. Uznać należy zatem, iż doręczenie przesyłki zawierającej oświadczenie woli wypełnia przesłanki z art. 61 § 1 KC najpóźniej w dniu następnym po dokonaniu awizo.

r. pr. Sandra Szybak-Bizacka, partner

Katarzyna Stępień, asystent prawny