Co przyniesie dyrektywa SUP?

24 maja ma wejść w życie ustawa implementująca do polskiego prawa dyrektywę nazywaną Single Use Plastic. Nowelizacja wprowadza istotne ograniczenia w obrocie produktami jednorazowego użytku wykonanymi z tworzyw sztucznych. Jej celem jest minimalizacja stopnia ich wykorzystywania i zmniejszenie negatywnego wpływu tego rodzaju artykułów na środowisko.

Produkty objęte zakazem wprowadzania do obrotu

Określone są w załączniku do nowelizacji. Wśród nich znajdują się następujące produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych:

• patyczki higieniczne (z wyjątkiem patyczków przeznaczonych do celów medycznych);
• sztućce (widelce, noże, łyżki, pałeczki);
• talerze;
• słomki (z wyjątkiem tych przeznaczonych do celów medycznych);
• mieszadełka do napojów;
• patyczki mocowane do balonów;
• pojemniki na żywność i na napoje oraz kubki na napoje wykonane ze styropianu.

Produkty objęte obowiązkiem oznakowania

Przedsiębiorcy będą również zobowiązani do oznaczenia (na zasadach określonych w rozporządzeniu wykonawczym Komisji nr 2020/2151) następujących produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych:

• podpasek higienicznych, tamponów (i aplikatorów);
• chusteczek nawilżanych (przeznaczonych do higieny osobistej oraz do użytku domowego);
• wyrobów tytoniowych z filtrami oraz filtrów sprzedawanych do użytku z wyrobami tytoniowymi;
• kubków na napoje.

Kiedy zmiany wejdą w życie?

Zarówno opisany zakaz, jak i obowiązek oznakowania wspomnianych wyżej produktów ma wejść w życie 24 maja 2023 r. Co ważne, powyższe artykuły wprowadzone do obrotu przed tym dniem mogą być sprzedawane albo przekazywane nieodpłatnie nabywcom na terytorium kraju lub wykorzystane na własny użytek do wyczerpania ich zapasów.

Dyrektywa SUP a branża gastronomiczna

Przedsiębiorcy prowadzący jednostkę handlu detalicznego, hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w której oferowane są opakowania jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na posiłki lub napoje, będą zobowiązani do pobrania opłaty od osoby dokonującej zakupu na potrzeby własne (nie dotyczy to fabrycznie zapakowanych produktów). Taki sam obowiązek obejmie przedsiębiorców pakujących żywność i rozprowadzających ją dzięki urządzeń vendingowych. Wysokość opłaty zostanie określona w rozporządzeniu do ustawy. Przepisy dotyczące powyższych opłat mają być stosowane od 1 stycznia 2024 r.

Dodatkowo od 1 lipca 2024 r. przedsiębiorcy będą musieli zapewnić opakowania alternatywne (wytworzone z materiałów innych niż sztuczne).

Natomiast od dnia wejścia w życie ustawy będą również zobowiązani do prowadzenia ewidencji obejmującej informacje o liczbie nabytych i wydanych w danym roku kalendarzowym opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na posiłki lub napoje. Spis ma być sporządzany w postaci papierowej lub elektronicznej. W przypadku prowadzenia przez przedsiębiorcę kilku jednostek ewidencję prowadzi się oddzielnie dla każdej z nich.

Zmiany w rejestrze BDO

Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oraz oferujący tego typu opakowania na napoje lub żywność powinni wpisać się do rejestru BDO – w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji. Są oni również zobowiązani do złożenia rocznego sprawozdania o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami za okres od 24.05.2023 do 31.12.2023 r. Co więcej, na dokumentach sporządzanych w związku z wykonywaniem działalności będzie musiał znaleźć się numer rejestrowy BDO.

Nowe opłaty środowiskowe

Nowym rodzajem opłaty zostaną objęci przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu określone w załączniku do ustawy produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, w tym m.in. pojemniki na żywność, lekkie torby na zakupy, chusteczki nawilżane, balony czy wyroby tytoniowe. Opłata ma pokryć koszty zbierania, uprzątania, transportu oraz przetwarzania odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju. Przepisy dotyczące powyższej opłaty mają być stosowane od 1 stycznia 2024 r. Natomiast od 24 maja 2023 r. będzie istniał obowiązek prowadzenia ewidencji wyżej wspomnianych produktów. Spis ma uwzględniać artykuły wprowadzone do obrotu w danym roku kalendarzowym. Powinien zawierać – w zależności od ich rodzaju – masę albo liczbę tych produktów. Formą obowiązującą jest wersja papierowa lub elektroniczna.

Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu: wyroby tytoniowe, chusteczki nawilżane, balony, lekkie torby na zakupy, podpaski higieniczne, tampony oraz aplikatory do tamponów od 2024 roku będą zobowiązani do finansowania publicznych kampanii edukacyjnych.

Nowe obowiązki dla wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje

Nowelizacja określa także obowiązki dla wprowadzających butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów. Przedsiębiorcy będą musieli zapewnić w nich odpowiedni udział wagowy tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu. Określono również obowiązek osiągnięcia rocznego poziomu selektywnego zbierania tego rodzaju odpadów opakowaniowych.

Przedsiębiorcy, którzy nie osiągną opisanych powyżej poziomów, będą zobowiązani do wniesienia opłaty produktowej, której sposób wyliczenia szczegółowo został określony w nowelizacji.

Ponadto tego typu opakowania mogą być wprowadzane, o ile ich zakrętki i wieczka wykonane z tworzyw sztucznych pozostają do nich przymocowane podczas planowanego etapu użytkowania napoju. Wymóg ten będzie obowiązywać od 1 lipca 2024 r.

Opakowania tego typu wprowadzane do obrotu od 24 maja 2023 r. również podlegają pod obowiązek ewidencjonowania. Spis w formie papierowej lub elektronicznej ma zawierać informacje o masie butelek, które zostały wprowadzone w danym roku kalendarzowym oraz udziale wagowym tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w tych butelkach. Ewidencja powinna uwzględniać podział na butelki, których głównym składnikiem jest politereftalan etylenu (tzw. PET) oraz na pozostałe.