2 lat temu
Kodeks Prawa Kanonicznego stanowi, iż małżeństwo nazywa się ważnym i dopełnionym, jeżeli małżonkowie podjęli w sposób ludzki akt małżeński, który jest sam w sobie prowadzi do zrodzenia potomstwa. To właśnie na ten akt małżeństwo jest ze swej natury skierowane i to przez niego małżonkowie stają się jednym ciałem. Takie bowiem małżeństwo nie może być rozwiązane żadną ludzką władzą. Od małżeństwa niedopełnionego jest możliwość uzyskania dyspensy, choć w dzisiejszych czasach jest to rzadkością.
Kiedy małżeństwo jest dopełnione?
Należy zaznaczyć, iż nie każda forma współżycia skutkuje dopełnieniem małżeństwa. Aby więc mówić o dopełnieniu małżeństwa stosunek seksualny pomiędzy nowożeńcami musi być świadomy oraz obustronnie dobrowolny, a także pełny czyli taki, który ze swej natury prowadzić może do zrodzenia potomstwa.
Domniemywa się również, iż o ile małżonkowie zamieszkali razem po ślubie, to małżeństwo zostało dopełnione.
Postępowanie w celu uzyskania dyspensy super rato
Uzyskanie dyspensy od małżeństwa zawartego i niedopełnionego jest czymś innym niż wyrok w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Chociaż obydwa procesy czynią zainteresowane osoby wolnymi od decyzji, to z samej ich natury różnią się znacząco.
Dyspensa jest wyłącznie aktem łaski okazanej ze słusznej przyczyny konkretnym małżonkom dla ich dobra duchowego. Postępowanie o udzielenie dyspensy super rato będzie więc postępowaniem administracyjnym, a nie sądowym.
Prośbę o udzielenie dyspensy super rato mogą wnieść tylko sami małżonkowie lub jeden z nich, choćby wtedy, gdy drugi małżonek nie wyraża na to zgody.
O udzieleniu dyspensy super rato decyduje wyłącznie biskup Rzymu.
Osobą kompetentną do wniesienia prośby o udzielenie dyspensy od małżeństwa zawartego i niedopełnionego jest biskup diecezji, w której osoba składająca taką prośbę ma stałe lub tymczasowe miejsce zamieszkania. Biskup diecezjalny podczas rozpatrywania prośby o dyspensę papieską dokładnie analizuje fakty i okoliczności i dopiero po tej analizie stwierdza, czy przyjmuje pismo osoby proszącej o łaskę. jeżeli ją odrzuca, musi poczynić stosowną argumentację swojego stanowiska.
Jeśli biskup przyjmie prośbę o udzielenie dyspensy, wzywa drugiego małżonka do przedstawienia swojego stanowiska co do faktu niedopełnienia małżeństwa. Biskup może sam prowadzić proces o udzielenie dyspensy super rato, ale może również powołać do tego inne osoby. Najczęściej jest to oficjał sądu lub inny urzędnik kurialny. Biskup wyznacza również obrońcę węzła małżeńskiego i notariusza.
W przypadku prośby o udzielenie dyspensy super rato niekiedy bardzo trudno jest udowodnić fakt niedopełnienia małżeństwa. W wielu przypadkach choćby dokumentacja medyczna wydaje się niewiarygodna. Wyjątkiem są przede wszystkim sprawy dotyczące impotencji. Wtedy lekarz choćby po jakimś czasie jest w stanie stwierdzić, iż małżeństwo mogło nie zostać dopełnione. Dlatego też najważniejszym źródłem dowodowym w przypadku prośby o udzielenie dyspensy super rato są zeznania samych stron.
Badana materia jest tak intymna, iż bardzo często nie sposób znaleźć świadków na okoliczność udowodnienia niedopełnienia małżeństwa. Musiałyby to być osoby, którym strony zwierzały się w czasie „niepodejrzanym”, czyli przed złożeniem prośby o udzielenie dyspensy.
Po zakończeniu swoistego postępowania dowodowego, całość akt zostaje przekazana biskupowi, który po zapoznaniu się z nimi formułuje swój wniosek, dotyczący faktu niedopełnienia małżeństwa oraz słuszności udzielenia dyspensy. Na tym kończy się diecezjalny etap w sprawie udzielenia dyspensy super rato.
Po wypowiedzeniu się przez biskupa diecezjalnego całość akt wraz z uwagami obrońcy węzła i przedstawionym zdaniem biskupa przesyłane zostają do Roty Rzymskiej. Tam następuje dyskusja nad sprawą. zwykle zostaje powołana specjalna komisja, która rozstrzyga daną sprawę. jeżeli komisja wypowie się przychylnie w danej sprawie, zostaje ona przedstawiona Ojcu świętemu w celu ewentualnego udzielenia dyspensy. Może być jednak również tak, iż zostanie ogłoszona decyzja zawieszająca lub decyzja negatywna.
Jeśli dyspensa zostanie udzielona, reskrypt nadający tę łaskę trafia do biskupa diecezjalnego, który skierował tę sprawę do Roty Rzymskiej. Ten natomiast powinien automatycznie poinformować o takiej sytuacji proboszcza miejsca zawarcia małżeństwa oraz proboszczów miejsc, w których małżonkowie przyjmowali chrzest, aby dokonał stosownych adnotacji w księgach parafialnych.
Proces administracyjny o uzyskanie dyspensy super rato jest niewątpliwie procesem generującym niemałe koszty, wiążące się m.in. z koniecznością przetłumaczenia wszystkich dokumentów na język włoski, łaciński, angielski lub inny. Sam czas oczekiwania na decyzję Roty Rzymskiej lub na reskrypt Ojca Świętego również jest dość długi. Warto więc zastanowić się, co mogło stać się przyczyną niedopełnienia małżeństwa i spróbować procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Kolegium sędziowskie rozpatrujące taką sprawę może skierować ją na drogę administracyjną, po uzyskaniu pewności co do zasadności takiej decyzji.
