9 godzin temu
- Nowelizacja wprowadza możliwość składania pism procesowych do sądu za pośrednictwem portalu informacyjnego, co dotychczas było ograniczone wyłącznie do doręczeń jednostronnych.
- Rozszerzono katalog podmiotów oraz rodzajów pism, które mogą być wnoszone i doręczane drogą elektroniczną, z zachowaniem wymagań identyfikacyjnych i podpisów elektronicznych.
- Ustawa dostosowuje przepisy KPK do zobowiązań międzynarodowych i praktyki współpracy z innymi państwami, m.in. w zakresie przekazywania orzeczeń do wykonania oraz ponoszenia kosztów deportacji.
Opis wprowadzonych zmian
Zmiany w Kodeksie postępowania karnego
Składanie pism przez portal informacyjny
Najważniejszą nowością jest możliwość składania pism procesowych przez portal informacyjny. Nowy art. 116a § 2 KPK przewiduje, iż pismo procesowe może być wniesione do sądu przez umieszczenie jego treści w portalu informacyjnym. Zgodnie z art. 119 § 3 KPK pisma takie muszą być opatrzone:
- kwalifikowanym podpisem elektronicznym;
- podpisem zaufanym;
- podpisem osobistym;
- w przypadku prokuratora – także zaawansowanym podpisem elektronicznym wydawanym przez jednostki organizacyjne prokuratury.
Obrońca lub pełnomocnik będący adwokatem albo radcą prawnym zobowiązany jest wskazać numer wpisu na listę zawodową (art. 119 § 1 pkt 2a KPK), co umożliwia sądowi jednoznaczną identyfikację profesjonalnego pełnomocnika.
Dołączanie dokumentów
Zgodnie z art. 119a KPK dokumenty dołączane do pism procesowych składanych elektronicznie również muszą być opatrzone podpisem elektronicznym (kwalifikowanym, zaufanym lub osobistym). o ile strona powołuje się na dokument w treści pisma, sąd lub inna strona może zażądać złożenia oryginału w sądzie przed rozprawą.
Potwierdzenie wniesienia pisma
Pismo wniesione za pośrednictwem portalu informacyjnego uznaje się za złożone w chwili wskazanej w elektronicznym potwierdzeniu wniesienia. Wdrożenie systemu potwierdzeń stanowi istotny element pewności obrotu procesowego i eliminuje dotychczasowe wątpliwości dotyczące skuteczności elektronicznych czynności procesowych.
Rozszerzenie katalogu pism
Za pośrednictwem portalu informacyjnego możliwe będzie wnoszenie m.in.:
- wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku;
- środków odwoławczych;
- odpowiedzi na środek odwoławczy;
- pism w toku postępowania odwoławczego.
Nowelizacja wyłącza jednak możliwość wnoszenia kasacji przez portal.
Doręczenia elektroniczne
Dotychczas art. 133a KPK przewidywał doręczenia wyłącznie dla prokuratora, obrońcy, pełnomocnika oraz Prokuratorii Generalnej RP. Nowelizacja rozszerza ten mechanizm również na strony postępowania, pod warunkiem, iż wybiorą one tę formę doręczeń i posiadają konto w portalu informacyjnym.
Oświadczenie o wyborze lub rezygnacji z doręczeń elektronicznych składa się w portalu i opatruje podpisem elektronicznym. Dopuszczono również możliwość rezygnacji w formie pisemnej (art. 133a § 1a KPK).
Skutek doręczenia
W przypadku doręczeń elektronicznych pismo uznaje się za doręczone:
- w chwili wskazanej w dokumencie potwierdzającym doręczenie;
- w braku takiego potwierdzenia – z upływem 14 dni od umieszczenia treści pisma w portalu (art. 133a § 3 KPK).
Zmiana ta odpowiada uchwale SN z 20.10.2023 r., III CZP 24/23, Legalis, w której wskazano na konieczność precyzyjnego określenia chwili skuteczności doręczeń elektronicznych.
Postępowanie w sprawach o wykroczenia
Zmiany wprowadzono również w ustawie z 24.8.2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 860), umożliwiając składanie przez prokuratora, obrońcę lub pełnomocnika:
- apelacji i dalszych pism w postępowaniu odwoławczym;
- zażaleń, za pośrednictwem portalu informacyjnego.
Rozwiązanie to harmonizuje system doręczeń elektronicznych w sprawach karnych i wykroczeniowych.
Współpraca międzynarodowa
Przejęcie i przekazanie orzeczeń
Dodano art. 611ea KPK, przewidujący zmodyfikowany tryb postępowania w sprawach przejęcia i przekazania orzeczeń do wykonania. o ile umowa międzynarodowa przewiduje bezpośrednie przekazywanie wniosków między sądami polskimi a organami państwa obcego, nie stosuje się przepisów o obligatoryjnym udziale Ministra Sprawiedliwości.
- Sąd może wszcząć postępowanie z urzędu.
- Może również zwrócić się bezpośrednio do organu państwa obcego.
- Minister Sprawiedliwości zachowuje kompetencję do fakultatywnego przejęcia sprawy, jeżeli nie sprzeciwia się temu umowa międzynarodowa.
Koszty deportacji
Art. 618 § 1 KPK został rozszerzony o możliwość zaliczenia kosztów deportacji do wydatków Skarbu Państwa. Decyzja o pokryciu tych kosztów będzie miała charakter fakultatywny i będzie podejmowana przez organ procesowy. Celem zmiany jest umożliwienie sprowadzenia do Polski osób ściganych z państw, z którymi brak jest umów ekstradycyjnych, w sytuacjach gdy warunkiem ich wydania jest pokrycie kosztów deportacji.
Zmiany w Prawie o ustroju sądów powszechnych
Nowelizacja ustawy z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 334) rozszerza regulacje dotyczące portalu informacyjnego:
- wskazuje, iż za jego pośrednictwem mogą być wnoszone pisma do sądu;
- upoważnia Ministra Sprawiedliwości do określenia państw obcych oraz rodzajów wniosków, które mogą być przekazywane drogą elektroniczną w ramach postępowań cywilnych i karnych w stosunkach międzynarodowych.
Zmiany w Prawie o prokuraturze
W ustawie z 28.1.2016 r. – Prawo o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 390) wprowadzono obowiązek posiadania kont w portalu informacyjnym przez wszystkie jednostki organizacyjne prokuratury. Zmiana ta ma charakter systemowy i jest konsekwencją rozszerzenia funkcjonalności portalu.
Etap legislacyjny i wejście w życie
Ustawa została podpisana przez Prezydenta RP i ogłoszona w Dzienniku Ustaw 26.8.2025 r. Zasadniczo wejdzie w życie z 1.3.2026 r. Wyjątki obejmują:
- przepisy wchodzące w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia – art. 1 pkt 5, pkt 6 lit. c ZmKPK25 w zakresie art. 133a § 3 KPK i art. 1 pkt 6 lit. d, art. 1 pkt 10-12 ZmKPK25 oraz art. 2 pkt 1 ZmKPK25;
- przepisy wchodzące w życie 1.6.2026 r. – art. 1 pkt 6 lit. a i art. 1 pkt 6 lit. b ZmKPK25.
Zróżnicowanie terminów wejścia w życie przepisów wynika z konieczności dostosowania systemów informatycznych oraz wydania rozporządzeń wykonawczych, a także potrzeby niezwłocznego wprowadzenia niektórych rozwiązań procesowych.
