8 godzin temu
Zleceniobiorca na urlopie macierzyńskim
Pracodawca zawarł z pracownicą przebywającą na urlopie macierzyńskim umowę na wykonywania zdalnie drobnych prac administracyjnych. Jak powinien rozliczyć przychody z tego zlecenia, a przede wszystkim czy należy opłacić składki na ubezpieczenia społeczne od tej umowy?
Obowiązek składkowy przy umowie zlecenia
Zgodnie w przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych umowa zlecenie stanowi tytuł do obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu oraz w konsekwencji zdrowotnemu. Ubezpieczenie chorobowe zleceniobiorcy jest dobrowolne – on sam decyduje, czy chce opłacać składkę chorobową. Po stronie płatnika składek obowiązkowa będzie natomiast składka wypadkowa.
Zbieg tytułów do ubezpieczeń
Jeżeli zleceniobiorca, oprócz umowy zlecenia, posiada równocześnie inny tytuł (lub kilka tytułów) do podlegania ubezpieczeniom, zachodzi tzw. zbieg tytułów do ubezpieczeń. W takiej sytuacji może się zdarzyć, iż z umowy zlecenia nie będzie musiał opłacać składek na ubezpieczenia społeczne, a jedynie składkę zdrowotną. Warunkiem jest uzyskiwanie z tego równoległego tytułu (lub tytułów) wymaganej minimalnej podstawy wymiaru składek. Jej wysokość jest uzależniona od rodzaju wykonywanej działalności zarobkowej, np. w przypadku umowy o pracę, czy innej umowy zlecenia, wymagana jest podstawa wymiaru składek odpowiadająca wartością minimalnemu wynagrodzeniu obowiązującego dla pracowników (w 2025 roku 4 666 zł).
Umowa zlecenia zawarta z własnym pracownikiem
Wyjątkiem jest umowa zlecenia zawarta z własnym pracownikiem. Wtedy, w myśl przepisów ubezpieczeniowych przychód z umowy zlecenia nie stanowi odrębnego tytułu do ubezpieczeń, czyli nie zachodzi tutaj zbieg tytułów. Przychód ze zlecenia jest traktowany jak przychód ze stosunku pracy.
Pracodawca nie zgłasza zatem pracownika odrębnie do ubezpieczeń jako zleceniobiorcy, a od umowy zlecenia nalicza i odprowadza obowiązkowo komplet składek tj. emerytalną, rentową, chorobową (u pracowników jest zawsze obowiązkowa) i zdrowotną, bez względu na to w jakiej wysokości wynagrodzenie osiąga pracownik-zleceniobiorca z umowy o pracę.
W konsekwencji pracodawca sporządzając raport składkowy RCA wykazuje w nim jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne łączną kwotę uzyskanego przychodu, czyli dodaje wynagrodzenie ze zlecenia do kwot uzyskanych z umowy o pracę. Od połączonej podstawy wykazuje należne składki.
Umowa zlecenie a zasiłek macierzyński
Nieco inaczej sytuacja przedstawia się kiedy umowa zlecenie zostanie zawarta z pracownikiem lub pracownicą przebywającymi na urlopach macierzyńskim lub rodzicielskim i pobierającymi zasiłek macierzyński.
Osoba pobierająca zasiłek macierzyński podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tego tytułu. Podstawę wymiaru składek stanowi kwota brutto wypłaconego zasiłku macierzyńskiego, a same składki finansuje budżet państwa.
Ponieważ pobieranie zasiłku macierzyńskiego jest odrębnym tytułem do ubezpieczenia, w tym przypadku mamy do czynienia ze zbiegiem tytułów. To oznacza, iż pracownik „na macierzyńskim” powinien zostać zgłoszony do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu umowy zlecenia.
Jeżeli wyrazi taką wolę może także przystąpić dobrowolnie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowego. Konieczny tu będzie wniosek ubezpieczonego o objęcie go tymi ubezpieczeniami. Tym samym sporządzając raporty imienne do ZUS płatnik składek przygotuje dwa raporty RCA:
- jeden z kodem ubezpieczenia 12 40 xx (okres pobierania zasiłku macierzyńskiego) gdzie jako podstawę składek wskaże kwotę wypłaconego zasiłku
- drugi z kodem 04 11 xx – zleceniobiorca, w którym wykaże składkę (lub składki) pobrane od wynagrodzenia z umowy zlecenia
(Do grudnia 2021 samą składkę zdrowotną wykazywało się na raporcie ZUS RZA, w tej chwili ten formularz nie jest już na bieżąco stosowany).
Podobnie postąpi zleceniodawca, który nie jest jednocześnie pracodawcą zleceniobiorcy, z tą różnicą, iż ten złoży do ZUS tylko jeden raport RCA z kodem zlecenia 04 11 xx.
Aspekt podatkowy wynagrodzenia z umowy zlecenia
Nieco inaczej przedstawia się rozliczenie przychodu ze zlecenia w aspekcie podatkowym. Niezależnie od statusu ubezpieczeniowego zleceniobiorcy wynagrodzenie z umowy zlecenia stanowi należność z umowy zlecenia. Zaliczkę na podatek naliczymy zatem na zasadach obowiązujących przy umowach zlecenia (z zastosowaniem 20% kup), a przychody wykażemy w informacji PIT-11 w pozycji wskazanej dla takich przychodów (w wersji obowiązującej za 2024 r. blok E wiersz 6 – Należności z tytułu umowy zlecenia, o której mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o pdof) .
