Ile dni zwolnienia od pracy przysługuje honorowym dawcom krwi?

W dniu 20 kwietnia 2023 r. weszła w życie ustawa o Krajowej Sieci Onkologicznej (Dz.U. poz. 650). Zgodnie z art. 42 ustawy, który wprowadził zmiany w art. 9 i 9a ustawy o publicznej służbie krwi, honorowym dawcom krwi przysługują na stałe dwa dni zwolnienia za oddanie krwi. Zmiana weszła w życie 20 kwietnia 2023 r. Jednocześnie przestał obowiązywać przepis, który przyznawał prawo do dwóch dni zwolnienia za oddanie krwi jedynie w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Oddanie krwi w okresie stanu epidemii i zagrożenia epidemicznego

Przed dniem wejścia w życie znowelizowanych przepisów, honorowy dawca krwi miał prawo do dwóch dni wolnych od pracy za oddanie krwi w okresie stanu epidemii czy stanu zagrożenia epidemicznego. Honorowy dawca krwi zyskał prawo do dwóch dni zwolnienia od pracy 26 stycznia 2021 r.

Na mocy uprzednio obowiązujących przepisów, honorowy dawca krwi, który oddał krew lub jej składniki, w tym osocze po chorobie COVID-19, miał prawo do dwóch dni zwolnienia od pracy – w dniu, w którym oddał krew oraz w dniu następnym. Zwiększony wymiar tego zwolnienia miał być ograniczony w czasie, do czasu ogłoszenia zakończenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Aktualnie prawo do 2 dni dla honorowego dawcy krwi przysługuje na stałe.

Zgodnie z przepisami, zasłużonemu honorowemu dawcy krwi i honorowemu dawcy krwi przysługuje:

1. zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych w dniu, w którym oddaje krew oraz w dniu następnym, a także na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 298(2) Kodeksu pracy,
2. zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy;
3. zwrot kosztów przejazdu do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi na zasadach określonych w przepisach w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju; koszt przejazdu ponosi jednostka organizacyjna publicznej służby krwi;
4. posiłek regeneracyjny.

Dokumentem poświadczającym ww. uprawnienia jest zaświadczenie wydane przez regionalne centrum, Wojskowe Centrum lub Centrum MSWiA.

Obowiązki pracodawcy

Zgodnie z § 12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15.05.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi. Pracodawca jest również obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, o ile nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy. Natomiast ustawodawca nie pozostawia wątpliwości co do ilości czasu wolnego od pracy (wykonywania czynności służbowych) dla osoby oddającej krew – poprzez określenie go w konkretnej ilości dni.

Wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy honorowego dawcy krwi

Za czas zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia ustalonego w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 297 Kodeksu pracy. Wynagrodzenie to ustalane jest na zasadach określonych w § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29.05.1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy, zgodnie z którym przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym iż składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.