Ile otrzyma pracownik-ojciec na urlopie ojcowskim i rodzicielskim?

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Druk nr 2932) został 9.3.2023 r. uchwalony przez Sejm po poprawkach Senatu i przekazany Prezydentowi. Celem projektu jest implementacja do polskiego ustawodawstwa postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.6.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 188, s. 79). Wdrożenie dyrektywy 2019/1158/UE wiąże się ze zmianami w Kodeksie pracy oraz w ustawie z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1732; dalej: ZasiłkiU), dotyczącymi urlopu ojcowskiego oraz urlopu rodzicielskiego, z którego będzie mógł skorzystać pracownik-ojciec.

Zmiany w urlopie ojcowskim

W obecnym stanie prawnym zgodnie z art. 182³ KP pracownik-ojciec ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia. Za okres urlopu ojcowskiego zgodnie z art. 184 KP przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. Zmiana dotyczy skrócenia okresu na skorzystanie z urlopu ojcowskiego do 12 miesięcy od dnia urodzenia dziecka. Z motywu 19 dyrektywy 2019/1158/UE wynika, iż urlop ojcowski powinien być wykorzystywany w okresie narodzin dziecka i wyraźnie wiązać się z tym wydarzeniem, a jego celem powinno być sprawowanie opieki, stąd skrócenie okresu, w którym pracownik-ojciec będzie mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego. Samo skrócenie czasu w wykorzystanie urlopu ojcowskiego nie spowoduje zmiany w wysokości zasiłku, jaki będzie przysługiwał pracownikowi za ten okres.

Zasiłek za okres urlopu rodzicielskiego

Projekt przewiduje zmiany w art. 30a i art. 31 ZasiłkiU. Wysokość świadczenia za okres urlopu rodzicielskiego zgodnie z art. 8 ust. 3 dyrektywy 2019/1158/UE musi zostać ustalona w taki sposób, aby ułatwić korzystanie z urlopu rodzicielskiego przez oboje rodziców. W myśl zaś motywu 29 dyrektywy 2019/1158/UE aby zwiększyć zachęty dla pracowników będących rodzicami do korzystania z urlopu rodzicielskiego, należy przyznać pracownikom uprawnienie do odpowiedniego świadczenia pieniężnego podczas urlopu. Po nowelizacji przepisów, co do zasady, miesięczny zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego będzie wynosił 70% podstawy wymiaru zasiłku. Przy czym jednocześnie projekt przewiduje, iż pracownica będzie miała możliwość wyboru wysokości zasiłku macierzyńskiego, który będzie pobierany w okresie urlopu rodzicielskiego. Wybór pracownicy będzie miał m.in wpływ na wysokość zasiłku, jaką otrzyma pracownik-ojciec, który będzie korzystał ze swojej części urlopu rodzicielskiego. Ponadto zgodnie z nowym brzmieniem art. 182^1a § 4 KP każdemu z pracowników-rodziców dziecka będzie przysługiwało wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Prawa tego nie będzie można przenieść na drugiego z rodziców dziecka. Przyjmuje się, iż 9 tygodni nieprzenoszalnej części urlopu rodzicielskiego będą wykorzystywać ojcowie.

Zgodnie ze zmienionymi art. 30a i art. 31 ZasiłkiU:

1. Pracownica-matka będzie otrzymywała zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru za cały okres korzystania z urlopu macierzyńskiego, natomiast za okres korzystania z urlopu rodzicielskiego oboje rodzice będą mieli prawo do zasiłku w wysokości 70% podstawy wymiaru albo
2. Pracownica-matka w ciągu 21 dni będzie mogła złożyć do pracodawcy lub ZUS-u wniosek o wypłacanie jej zasiłku macierzyńskiego w wysokości 81,5% podstawy wymiaru za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. W tym przypadku za okres 9 tygodniowej nieprzenoszalnej części urlopu rodzicielskiego dla pracownika-ojca dziecka zasiłek macierzyński będzie wynosił 70% podstawy wymiaru zasiłku. W sytuacji niewykorzystania w pierwszym roku życia dziecka ani jednego dnia urlopu rodzicielskiego, na wniosek pracownika następowałoby wyrównanie zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego do 100% podstawy zasiłku macierzyńskiego, a zasiłek macierzyński za urlop rodzicielski wykorzystywany w kolejnych latach życia dziecka wynosiłby 70% podstawy wymiaru dla obojga rodziców.

Sejm przyjął poprawki Senatu

Na początku marca Senat wprowadził 45 poprawek do projektu ustawy. Sejm poparł 9.3.2023 r. część z nich – przede wszystkim tych o charakterze doprecyzowującym i redakcyjnym.

Zgodnie z jedną z poprawek urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego jest przyznawany na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej. Składa go pracownik w terminie 7 dni od dnia przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza lub przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w przedmiocie przysposobienia dziecka. Urlop rozpoczyna się w dniu wyznaczonym we wniosku – nie później, niż 21 dni od przyjęcia dziecka.

Nowela zostanie przekazana Prezydentowi RP.