Jaki zwrot za pełnomocnika?

Kwestia ta dotyczy wszelkich spraw cywilnych, teraz chyba najczęściej frankowych, gdy powodami są często małżonkowie, czasem choćby z rodzicami, i tzw. koszty zastępstwa procesowego, czyli zwrotu za wydatki dla adwokata, są wysokie. Można wydatek na prawnika finalnie zmniejszyć.

Małżonkowie i jeden prawnik

W sprawie z powództwa małżonków H. przeciwko bankowi sąd zasądził im od banku jako wygrywającym 8100 zł kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. W uzasadnieniu wskazał, iż wygrali postępowanie odwoławcze o ustalenie nieważności umowy kredytu, natomiast przegrali w części żądania zapłaty, a reprezentował ich jeden pełnomocnik.

Powodowie zaskarżyli to rozstrzygnięcie, powołując się na art. 98 § 1 KPC, który stanowi, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Paragraf 3 stanowi z kolei, iż do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata (radcę) zalicza się jego wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż określone w tzw. taksie adwokackiej – w tym wypadku właśnie 8100 zł.

Podwójny przeciwnik

Owa taksa określa stawki, jakie sąd zasądza dla strony wygrywającej od przeciwnika, a w razie częściowego wygrania, odpowiednio je zmniejszając. Często pokrywa wynagrodzenie prawnika, które klient i prawnik określają w umowie, ale często prawnik ustala wyższe honorarium i wtedy zasądzona kwota ten wydatek rekompensuje w części stronie.

W ocenie kredytobiorców przez termin „przeciwnik”, o którym mowa w art. 98 KPC, należy rozumieć wszystkie osoby występujące w charakterze powodów w danym postępowaniu. Przyjęcie przeciwnego stanowiska oznaczałoby, iż sąd byłby uprawniony wyłącznie do zasądzenia jednej wspólnej kwoty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w każdej sprawie, w tym takiej, w której po stronie wygrywającej występowałoby wiele osób. Gdyby wola ustawodawcy była inna, zaznaczyłby to, jak w art. 105 KPC, iż współuczestnicy sporu zwracają koszty procesu w częściach równych.

Pojawiły się wątpliwości

Rozpatrując to zażalenie, SA w osobie sędziego Tomasza Sobieraja powziął wątpliwości, jak refundować wygrywającym koszty pomocy prawnej, które zawarł w dwóch pytaniach do Sądu Najwyższego: czy w przypadku wygrania sprawy przez współuczestników (materialnych w rozumieniu art. 72 § 1 pkt. 1 KPC) reprezentowanych przez tego samego adwokata lub radcę zwrot kosztów zastępstwa procesowego powinien być przyznany w wysokości wynagrodzenia jednego pełnomocnika, czy też jego wielokrotności, w zależności od liczby współuczestników, których reprezentował? W przypadku przyjęcia, iż ma obejmować wynagrodzenie jednego pełnomocnika, w jaki sposób należy zasądzić te koszty współuczestnikom będącym w związku małżeńskim, w szczególności, czy na rzecz każdego z nich odrębnie, czy też na rzecz obojga solidarnie lub łącznie?

Sygnatura akt: III CZP 29/23