Postępowanie przygotowawcze jest etapem postępowania karnego, w którym organy ścigania sprawdzają, czy popełnione zostało przestępstwo. Wyjaśniane są jego okoliczności oraz zbierane dowody. Następnym krokiem jest skierowanie aktu oskarżenia do Sądu bądź wydanie decyzji o umorzeniu postępowania.
Postępowanie przygotowawcze może być prowadzone w formie śledztwa lub dochodzenia.
Jakie są podstawowe zadania śledztwa i dochodzenia wg art. 297 par. 1 k.k. ?
– ustalenie, czy rzeczywiście zostało popełnione przestępstwo,
– wyjaśnienie okoliczności sprawy,
– wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy,
– zebranie danych osobo- poznawczych o podejrzanym,
– utrwalenie dowodów dla sądu.
W trakcie śledztwa lub dochodzenia są prowadzone czynności w postaci przesłuchań, dowodów z opinii biegłych oraz zbierania dokumentacji mogącej przyczynić się do wyjaśnienia okoliczności spawy.
Podsumowaniem tych działań jest decyzja merytoryczna podejmowana przez prokuratora kierującego akta sprawy do Sądu wraz z aktem oskarżenia bądź też umarzenie przez niego postępowania lub śledztwa.
Kiedy prowadzi się śledztwo?
Śledztwo prowadzi Sąd Okręgowy I Instancji i orzeka:
– we wszystkich sprawach o zbrodnie (Zbrodnia to czyn zabroniony zagrożony karą więzienia na czas nie krótszy od lat 3)
– w sprawach dotyczących przestępstw przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstw wojennych, a także przestępstw przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej
– w sprawach które dotyczą określonych przestępstw wskazanych w art. 25 k.p.k.
Śledztwo powinno zakończyć się w ciągu trzech miesięcy. W uzasadnionych wypadkach okres śledztwa może być przedłużony na dalszy czas oznaczony przez prokuratora, nie dłuższy niż rok. W szczególnie uzasadnionych wypadkach adekwatny prokurator nadrzędny ma możliwość przedłużenia okresu śledztwa na dalszy czas.
Kiedy prowadzi się dochodzenie?
Dochodzenie prowadzi sąd rejonowy w sprawach o przestępstwa:
– Zagrożone karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności. jeżeli jest to przestępstwo przeciwko mieniu tylko wówczas, gdy wartość przedmiotu przestępstwa albo szkoda wyrządzona lub grożąca nie przekracza 200 000 zł.
– Użycia noża, broni palnej, lub innego niebezpiecznego przedmiotu w trakcie bójki lub pobicia (art. 159), zakłócenie działania sieci komunikacyjnej, elektrycznej, wodociągowej (art. 254a ) oraz ograbienie zwłok lub grobu (art. 262 § 2)
– Przewidziane w art. 279 § 1 (kradzież z włamaniem), art. 286 § 1 i 2 (oszustwo) oraz w art. 289 § 2 (zabór pojazdu z przełamaniem zabezpieczeń) k.k, o ile wartość przedmiotu przestępstwa albo szkoda wyrządzona lub grożąca nie przekracza 200 000 zł.
Dochodzenie powinno zakończyć się w ciągu dwóch miesięcy. Prokurator ma możliwość przedłużenia tego okresu do trzech miesięcy, a w szczególnych wypadkach – na dalszy czas oznaczony przez prokuratora nadrzędnego.