W Mikołajkowej Zagadce Karnisty szukamy odpowiedzi na pytanie, który ze sprawców mógł godzić się na popełnienie czynu zabronionego

Ktoś wydał polecenie komuś, by nakłonił kogoś do pomocy komuś w kradzieży sań św. Mikołaja. Ilu ktosiów mogło się godzić Żaden? Jeden? Dwóch? A może trzech?

Na Facebooku można było zaznaczyć swoją odpowiedź dzięki reakcji. Poniżej znajduje się odpowiedź na tę niełatwą zagadkę z wyjaśnieniem.

Pytanie o godzenie

Pytanie brzmiało: ilu ktosiów mogło się godzić. Chodziło więc o wskazanie, który z ktosiów – sprawców – mógł popełnić swój czyn “godząc się” na niego i ponosi za to odpowiedzialność karną. Czyli który z czynów zabronionych może być popełniony z zamiarem ewentualnym.

Nie każde przestępstwo może być popełnione przez sprawcę, który tylko “godzi się” na jego popełnienie. W niektórych sytuacjach ustawa wymaga “chcenia” – zamiaru bezpośredniego. I to było najważniejsze w dzisiejszej Zagadce, aby zastanowić się, czy któryś z ktosiów musi mieć zamiar bezpośredni (czy Kodeks karny zawęża odpowiedzialność karną tylko do zamiaru bezpośredniego).

Ktoś wydał polecenie

Pierwszy ktoś jest sprawcą polecającym. Zgodnie z art. 18 § 1 k.k.,, sprawstwo polecające jest nomen omen sprawstwem. Nie ma jednak czegoś takiego jak sprawstwo polecające “samo w sobie”. Chodzi zawsze o sprawstwo polecające jakiegoś konkretnego czynu zabronionego. Sprawca polecający, tak jak sprawca bezpośredni, staje się sprawcą tego samego przestępstwa, gdy poleca komuś jego wykonanie.

W Zagadce pierwszy ktoś wydaje polecenie nakłonienia jeszcze innej osoby do popełnienia przestępstwa. Czyli odpowiada za sprawstwo polecające podżegania, które polega na nakłanianiu.

Zgodnie z art 18 § 2 k.k., odpowiada za podżeganie ten, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.

Jak widać, podżegacz musi chcieć. Zatem i sprawca polegający musi chcieć, gdyż jest także sprawcą podżegania. Musi więc spełnić jego obligatoryjne znamiona, w tym znamię “chce”. Pierwszy ktoś nie może się godzić.

Komuś, by nakłonił kogoś

Drugi ktoś, jak powiedzieliśmy wyżej, odpowiada za podżeganie. Podżegacz musi chcieć, co wynika wprost z art. 18 § 2 k.k. Zatem nie może się godzić.

Do pomocy komuś

Trzeci ktoś jest pomocnikiem. Konstytutywne znamiona pomocnictwa określa art. 18 § 3 k.k. Spójrzmy:

Art. 18. § 3. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie.

W odróżnieniu od podżegania, Kodeks karny używa pojęcia “w zamiarze”. Co innego chęć, co innego zamiar. To drugie pojęcie jest szersze i obejmuje dwie postacie zamiaru: chęć albo godzenie się.

Czyli ktoś udzielający pomocy komuś w jej przestępstwie może się godzić, co wynika wprost z art. 18 § 3 k.k.

W kradzieży sań św. Mikołaja

Finalnie chodziło o kradzież sań. Czwarty ktoś jest sprawcą kradzieży, o której mowa w art. 278 § 1 k.k.

Kradzież polega na tym, iż sprawca zabiera cudzą rzecz ruchomą w celu przywłaszczenia. Umieszczenie w przepisie znamienia “w celu” oznacza, iż sprawcy nie może być obojętne, co się stanie. Nie wystarczy godzenie się na kradzież. Złodziej musi mieć zamiar bezpośredni kierunkowy.

Zatem czwarty ktoś nie może się godzić.

Rozwiązanie

Finalnie, spośród czterech ktosiów:

• sprawca polecający podżegania nie może się godzić, gdyż jest sprawcą podżegania, które wymaga chcenia,
• sprawca (bezpośredni) podżegania musi chcieć, zatem nie może się godzić,
• sprawca pomocnictwa, niezależnie od tego, w czym udziela pomocy, musi mieć zamiar, ale niekoniecznie zamiar bezpośredni, więc może się godzić,
• sprawca kradzieży nie może się godzić, ponieważ kradzież jest przestępstwem kierunkowym, wymagającym celu działania.

Prawidłowa jest zatem odpowiedź B: tylko jeden ktoś mógł się godzić.

Czy Dogmatyczna analiza prawa karnego nie jest wspaniała?

Dziękuję za zgadywanie i pozdrawiam Mikołajkowo!

Zachęcam do udostępniania linka do analizy w mediach społecznościowych. Portal Dogmaty Karnisty to zarejestrowane czasopismo, które możesz cytować również w klasyczny sposób w swoim artykule naukowym, piśmie procesowym lub uzasadnieniu wyroku. Skorzystaj z poniższego wzoru:

• M. Małecki, Kto mógł się godzić? Mikołajkowa ZAGADKA KARNISTY 2025, DogmatyKarnisty.pl z 6.12.2025