Konsumencka pożyczka lombardowa

1 rok temu

Etap legislacyjny

Ustawa z 14.4.2023 r. o konsumenckiej pożyczce lombardowej (Dz.U. z 2023 r. poz. 1285; dalej: KonsPożLombU) została ogłoszona 6.7.2023 r. Zgodnie z art. 60 KonsPożLombU wejdzie ona w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. 7.1.2024 r.

Potrzeba zmian legislacyjnych

Jak wynika z uzasadnienia KonsPożLombU (dostępnego na stronie internetowej Sejmu RP, druk nr 3071), podjęcie prac legislacyjnych, mających na celu kompleksowe uregulowanie działalności przedsiębiorców wykonujących działalność lombardową spowodowane było okolicznościami takimi jak m.in.: wzrost popularności pożyczek udzielanych pod „zastaw” (pożyczek lombardowych), a co za tym idzie wzrost udziału przedsiębiorców prowadzących ten rodzaj działalności w rynku pożyczek, a także zaostrzenie polityki warunków udzielania kredytu konsumenckiego w dobie pandemii oraz brak stosowania się przez ww. kategorię przedsiębiorców do ustawy z 12.5.2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 246; dalej: KredytKonsU).

W dotychczas obowiązującym stanie prawnym umowa pożyczki lombardowej uregulowana jest w KredytKonsU.

Ustawa o konsumenckiej pożyczce lombardowej

Ustawodawca nie zdecydował się na nowelizację KredytKonsU, wybierając wprowadzenie do systemu prawnego nowej ustawy, regulującej ww. zagadnienie w sposób kompleksowy, tj. obejmujący zarówno zasady wykonywania lombardowej działalności gospodarczej, jak i definicję oraz elementy umowy konsumenckiej pożyczki lombardowej, a także zasady odpowiedzialności za naruszenie KonsPożLombU.

Celem rozwiązań jest ograniczenie szarej strefy i prowadzenie skutecznego monitoringu tego rynku przez obowiązek rejestracji działalności w rejestrze przedsiębiorców, a także wzrost poziomu ochrony konsumenta.

Stosownie do art. 2 ust. 2 KonsPożLombU nie znajduje ona zastosowania do banków, oddziałów banków zagranicznych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.

Wprowadzone rozwiązania:

umowa konsumenckiej pożyczki lombardowej – definicja. Zgodnie z art. 3 pkt 8 KonsPożLombU przez ww. umowę rozumie się umowę, na podstawie której przedsiębiorca zobowiązuje się oddać do dyspozycji konsumenta środki pieniężne, a konsument – do zapłaty całkowitej kwoty do spłaty w oznaczonym terminie oraz do ustanowienia zabezpieczenia lombardowego. Wprowadzenie nowego rodzaju umowy nazwanej ma na celu wyróżnienie typu umów z konsumentami, dla których jedynym zabezpieczeniem wykonania umowy jest ustanowienie zastawu na rzeczy ruchomej. Zaproponowana konstrukcja umowy oparta jest na konstrukcji umowy pożyczki, o której mowa w art. 720 KC, z uwzględnieniem cech charakterystycznych takiej umowy zabezpieczonej zastawem. Art. 5 ust. 1 KonsPożLombU wprowadza domniemanie zawarcia właśnie takiej umowy.
działalność lombardowa – definicja. Zgodnie z art. 4 KonsPożLombU przez taką działalność rozumie się działalność gospodarczą polegającą na: (I) zawieraniu przez przedsiębiorcę umów konsumenckiej pożyczki lombardowej z konsumentem lub (II) sprzedaży przez przedsiębiorcę przedmiotu zabezpieczenia lombardowego.
działalność lombardowa – zasady wykonywania. Zgodnie z art. 37 ust. 1 KonsPożLombU i art. 38 ust. 1 KonsPożLombU działalność lombardowa jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy z 6.3.2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 221) i wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność lombardową, prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Z kolei stosownie do art. 35 ust. 1 KonsPożLombU działalność ta może być wykonywana wyłącznie w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółki akcyjnej. Powyższe warunki mają na celu zwiększenie pewności konsumentów co do prawdziwości danych oraz wiarygodności samego podmiotu, z którym zawierają umowę pożyczki lombardowej. Zarówno wymóg dotyczący kapitału zakładowego (50 000 zł), jak i wykonywania działalności gospodarczej w formie spółki z o.o. lub spółki akcyjnej, mają na celu – jak wskazuje ustawodawca w uzasadnieniu do ustawy – zapewnienie adekwatnej organizacji przedsiębiorstwa oraz profesjonalizację usług. Nadrzędnym interesem publicznym chronionym przez wprowadzenie ograniczeń w wykonywaniu działalności gospodarczej jest zapewnienie odpowiedniego poziomu ochrony konsumenta.
zabezpieczenie lombardowe – definicja. Art. 3 pkt 10 KonsPożLombU stanowi, iż ww. zabezpieczenie jest zabezpieczeniem wykonania umowy konsumenckiej pożyczki lombardowej polegającym na ograniczeniu prawa do dysponowania przedmiotem zabezpieczenia lombardowego przez konsumenta, w szczególności przez:
- a) przeniesienie przez konsumenta własności przedmiotu zabezpieczenia lombardowego na przedsiębiorcę zawierającego tę umowę,
- b) zobowiązanie konsumenta do przeniesienia własności przedmiotu zabezpieczenia lombardowego na przedsiębiorcę zawierającego tę umowę – w przypadku braku zapłaty całkowitej kwoty do spłaty w terminie,
- c) upoważnienie przedsiębiorcy zawierającego tę umowę do sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego – w przypadku braku zapłaty całkowitej kwoty do spłaty w terminie,
- d) ustanowienie zastawu na rzecz przedsiębiorcy zawierającego tę umowę. Z kolei zgodnie z art. 6 ust. 1 KonsPożLombU przedmiot takiego zabezpieczenia stanowić może wyłącznie rzecz ruchoma: 1) będąca własnością konsumenta; 2) będąca przedmiotem wspólności majątkowej małżeńskiej; 3) której konsument jest współwłaścicielem.
sprzedaż przedmiotu zabezpieczenia lombardowego – zasady. Art. 25 i nast. KonsPożLombU reguluje zasady sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego. W celu zapewnienia przeprowadzania rzetelnej wyceny przedmiotu zabezpieczenia lombardowego przez przedsiębiorców (nie zaniżania takiej wyceny) ustawodawca uznał za celowe wprowadzenie ścisłych zasad, na jakich przedmiot taki może być zbyty w następstwie braku spłaty kwot wynikających z umowy. Efekt ten jest możliwy do osiągnięcia przez nałożenie na przedsiębiorców obowiązku zbycia takiego przedmiotu w drodze aukcji elektronicznej dostępnej publicznie, tj. dla potencjalnie nieograniczonego kręgu podmiotów. Istotną zmianą dla przedsiębiorców, w stosunku do stanu dotychczasowego, będzie obowiązek zwrotu kwoty nadwyżki ze sprzedaży takiego przedmiotu (art. 34 ust. 2 KonsPożLombU). Nadwyżka może zostać pomniejszona przez przedsiębiorcę o nie więcej niż 20% tej nadwyżki (art. 34 ust. 3 KonsPożLombU), co ma zapewnić przedsiębiorcy pokrycie kosztów związanych z przechowaniem i sprzedażą rzeczy.