2 lat temu
Świadkiem nazywana jest osoba nie będąca stroną w procesie, a która może dostarczyć sędziemu obiektywnych informacji lub okoliczności, mających wpływ na rozstrzygnięcie danej sprawy.
Przesłuchanie świadków w hierarchii dowodów
W hierarchii dowodów świadkowie są mniej obiektywnym środkiem dowodowym niż dowody z dokumentów, ale w praktyce sądowej są dowodem, z którego częściej się korzysta. Źródłem informacji świadka powinny być jego wiedza i spostrzeżenia. Dla sędziego istotne znaczenie ma osobowość świadka i jego wiarygodność.
W procesach o stwierdzenie nieważności małżeństwa dowód z zeznań świadków będzie mieć szczególne znaczenie, dlatego sędzia powinien im poświęcić szczególną uwagę. Niektóre osoby, znające fakty zaskarżonego małżeństwa, nie chcą składać zeznań, dlatego trzeba takie osoby zachęcić, ponieważ ich zeznania mogą przyczynić się do uzyskania przez sędziego prawdy o zaskarżonym małżeństwie. Warto też pamiętać, iż składanie zeznań jest obowiązkiem sumienia i winne być widziane jako dobry uczynek.
Wiedza świadka
Powołany świadek powinien znać fakty i być szczerym w ich mówieniu. Skłonność świadka do mówienia prawdy może być wzmocniona motywami religijnymi i moralnymi. Celowi temu służy złożenie przysięgi.
Świadkiem może być każda osoba, która znała strony procesu zarówno w czasie ich przedślubnej znajomości, jak i po zawarciu przez nie małżeństwa. Mogą to być rodzice, rodzeństwo czy inni członkowie rodziny, a także przyjaciele czy znajomi stron.
Świadkiem nie mogą być natomiast osoby poniżej czternastego roku życia oraz, co do zasady, osoby upośledzone umysłowo.
Zwolnienie z obowiązku składania zeznań przez świadka
Z obowiązku składania zeznań czy odpowiedzi na pytania zwolnieni są duchowni w odniesieniu do tego, co im przekazano z racji świętej posługi, a więc dotyczy to nie tylko zachowania tajemnicy spowiedzi. Podobnie również lekarze, adwokaci, urzędnicy państwowi i inne osoby, które zobowiązane są do zachowania tajemnicy zawodowej. Nie mają obowiązku zeznawać również osoby, które w związku ze złożeniem zeznań obawiają się dla siebie lub swoich bliskich zniesławienia, niebezpiecznych przykrości lub innego poważnego zła.
Przebieg przesłuchania
W procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa obie strony mają prawo zaproponować swoich świadków. Do praw stron należy również możliwość sporządzenia zagadnień, w oparciu o które świadkowie powinni być przesłuchani.
W czasie trwania procesu sędzia wzywa świadków celem złożenia zeznań. Mając na uwadze delikatność spraw o nieważność małżeństwa, przesłuchanie świadków jest rozmową, która odbywa się w pomieszczeniu, gdzie znajduje się świadek i sędzia audytor przeprowadzający przesłuchanie. Nie ma tam choćby protokolanta. Sam sędzia spisuje przebieg przesłuchania, następnie odczytuje protokół i prosi o podpisanie.
Świadkowie przesłuchiwani są, co do zasady, w siedzibie sądu, przed którym toczy się sprawa o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Istnieją jednak przypadki takie jak odległe miejsce zamieszkania czy choroba, kiedy sąd zezwala na przesłuchanie świadków poza siedzibą sądu. Najczęściej prosi wtedy sąd, na terenie którego świadek zamieszkuje o przesłuchanie takiej osoby.
Występują również przypadki, kiedy o przesłuchanie świadków proszeni są proboszczowie. Praktyka ta jest jednak krytykowana, ponieważ zarówno proszony o pomoc sąd, jak i proboszczowie nie znają akt sprawy, więc często nie mogą przeprowadzić przesłuchania na poziomi wysokim merytorycznie.
