11 miesięcy temu
Wiele osób ma problem, w jaki sposób zakwalifikować wykonywanie czynności w ramach umowy o dzieło, żeby nie było to zakwestionowane przez ZUS. Jak na razie wszystkie umowy o dzieło są zwolnione ze składek ZUS, zarówno społecznych, jak i ze składki zdrowotnej, dlatego ten obszar jest narażony na spory z organem ZUS. W dzisiejszej publikacji opiszemy, w jaki sposób MRiPS wyjaśniło kwalifikowanie działań twórczych jako umowy o dzieło.
Umowa o dzieło – co ją wyróżnia?
Na temat umów cywilnoprawnych pisaliśmy niejednokrotnie na łamach naszych publikacji. Zauważalna jest cienka granica pomiędzy umową zlecenie a umową o dzieło, dlatego może dojść do błędnej kwalifikacji, a to rodzi poważne konsekwencje na gruncie rozliczeń z ZUS.
Dla krótkiego przypomnienia wymienimy najważniejsze elementy, które wyróżniają umowę o dzieło na tle umowy zlecenie:
| Rezultat umowy o dzieło musi być z góry określony |
| Wykonywanie czynności w ramach umowy o dzieło nie może nosić znamion powtarzalności |
| Dzieło jest samoistnym bytem, który może mieć postać zarówno materialną, jak i niematerialną |
| Przykładowym dziełem może być wykonanie rzeźby, namalowanie obrazu, wykonanie strony internetowej, napisanie książki |
| Począwszy od 1 stycznia 2021 roku każdy pracodawca, który zatrudnia osoby na podstawie umowy o dzieło ma obowiązek zgłoszenia takiej umowy do ZUS w terminie 7 dni od jej zawarcia na formularzu RUD |
Umowa o dzieło a ZUS
Jak już wspomnieliśmy umowa o dzieło co do zasady nie podlega pod składki ZUS, są jednak od tej generalnej zasady pewne wyjątki.
| Zawarcie umowy o dzieło z własnym pracownikiem rodzi obowiązek zapłaty składek społecznych i składki zdrowotnej na takich samych zasadach, jak od wynagrodzenia za pracę |
| Jeżeli umowa o dzieło jest wykonywana przez osobę, która ma zarejestrowaną działalność gospodarczą a czynności wchodzące w zakres umowy pokrywają się z zakresem prowadzonej działalności, to w takich przypadkach dzieło jest rozliczane w ramach firmy |
W innych przypadkach osoba, która zawrze umowę o dzieło nie będzie miała obowiązku zapłaty składek społecznych ani składki zdrowotnej. Od umowy o dzieło naliczana jest jedynie zaliczka na podatek dochodowy.
Interpelacja do MRiPS
W lutym 2023 roku została skierowana interpelacja nr 39214 do Ministra Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS) w sprawie kwestionowania przez ZUS umów o dzieło zawieranych ze współpracownikami w branży marketingowej. Zagadnienie dotyczyło tworzenia, na zlecenie firmy, krótkich filmów reklamowych publikowanych w mediach społecznościowych. ZUS zakwestionował rodzaj umowy wskazując, iż czynności mają charakter powtarzalny i powstały w oparciu o wytyczne zlecającego, a więc trudno im przypisać charakter oryginalnego pomysłu twórcy. Brakuje jednoznacznych i wiążących przepisów, które w sposób przejrzysty regulowałyby problem kwalifikowania działań twórczych jako umowy o dzieło. Dlatego w interpelacji zwrócono się z prośbą o jednoznaczną interpretację opisanych przypadków pod kątem kwalifikowania jako umowy o dzieło. W ocenie wnioskodawców wartość twórcza dzieł jest niekwestionowana, a ZUS zajmuje najmniej korzystne dla twórców stanowisko.
Wyjaśnienia MRiPS dotyczące umów o dzieło
W odpowiedzi sekretarz stanu w MRiPS wskazał co następuje.
Do najistotniejszych cech określających umowy o dzieło należy zaliczyć:
- Przedmiotem umowy o dzieło jest zobowiązanie do wykonania oznaczonego dzieła rozumianego, jako osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej. Dzieło powinno się wyróżniać na tle innych rezultatów pracy na rynku, żeby nie zatraciło swojego indywidualnego charakteru, powinno być wyrazem kreatywności i umiejętności twórcy.
- W umowie o dzieło przyjmujący zamówienie odpowiada za osiągnięcie rezultatu bądź jego brak, bez względu na to, czy dołożył należytej staranności przy jego wykonywaniu.
- W umowie o dzieło rezultat, do którego osiągnięcia zobowiązuje się przyjmujący zamówienie, powinien być przy spełnieniu określonych warunków obiektywnie pewny.
- Czynności nie mogą być powtarzalne i odtwórcze.
- W przypadku umowy o dzieło istnieje możliwość poddania umówionego rezultatu sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych.
W odpowiedzi podkreślono również, iż ZUS ma prawo weryfikować charakter zawartej umowy celem ustalenia obowiązku ubezpieczeń społecznych. Takie działania zmierzają do ustalenia prawidłowych danych w zakresie zgłaszania do ubezpieczeń, obliczania składek oraz w zakresie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Jednocześnie przybliżone również dane na temat liczby kontroli w branży marketingowej, która była taka sama w 2021, jak i w 2022 roku, trudno więc mówić o wzmożonych kontrolach ZUS w tej branży. W ocenie sekretarza stanu ZUS kwalifikuje umowy o dzieło zgodnie z obowiązującymi przepisami, z poszanowaniem praw ubezpieczonych i płatników składek. Brak działania ze strony ZUS w tym zakresie byłoby sprzeczne z prawem i stanowiłoby naruszenie praw osób, które zostałyby wyłączone z ochrony ubezpieczeniowej.
Podsumowanie
Jak widać temat związany z problemami kwalifikowania umów o dzieło jest cały czas aktualny. W odpowiedzi nie podano żadnych nowych informacji, które stanowiłyby przełom w sprawie, pojawiają się takie same lub podobne określenia charakteryzujące umowę o dzieło. MRiPS podkreśla, iż ZUS ma pełną autonomię w zakresie dokonywania ocen umów o dzieło pod kątem podlegania, w szczególności, pod ubezpieczenia społeczne. W tej sytuacji przedsiębiorcy z branży marketingowej powinni wiedzieć, iż kwalifikowanie zawieranych przez nich umów o dzieło może być kwestionowane przez ZUS. Wydaje się, iż adekwatnym byłoby skierowanie zapytania do ZUS w indywidualnej sprawie. Trzeba pamiętać, iż termin przedawnienia składek ZUS wynosi 5 lat a jest to dość długi okres, w którym ZUS ma prawo przeprowadzić kontrolę w zakresie schematy zgłoszeń i rozliczeń. Wydawane interpretacje ZUS czy wyroki sądowe bardzo często są sprzeczne, a to nie ułatwia sprawy płatnikom.
