9 godzin temu
Opis stanu faktycznego
Sąd Rejonowy w K. wyrokiem łącznym z 20.10.2023 r., w sprawie II K 957/23, po rozpoznaniu sprawy K.F., skazanego siedmioma prawomocnymi wyrokami, orzekł karę łączną 1 roku i 6 miesięcy więzienia oraz zakaz kierowania wszelkimi pojazdami mechanicznymi na okres 7 lat.
Wyrok nie został zaskarżony przez żadną ze stron i uprawomocnił się 28.10.2023 r. W sprawie nie sporządzono pisemnego uzasadnienia rozstrzygnięcia.
Kasację od tego wyroku, na niekorzyść skazanego K.F., wywiódł Prokurator Generalny zarzucając rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku łącznego naruszenie przepisów prawa procesowego i materialnego, a mianowicie: art. 410 KPK i art. 413 § 1 pkt 4 i § 2 pkt 1 KPK w zw. z art. 574 KPK oraz art. 85 § 1 i 2 KK i art. 86 § 1 KK (w brzmieniu obowiązującym do dnia 23 czerwca 2020 r.), polegające na pominięciu przez sąd wynikających z materiału dowodowego okoliczności, co do rodzaju i wysokości kar orzeczonych wobec K.F. i w ich miejsce orzeczenia kary łącznej 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, a więc w wysokości przewyższającej górną granicę sumy kar jednostkowych faktycznie wymierzonych skazanemu; a także art. 410 KPK w zw. z art. 574 KPK i art. 572 KPK oraz art. 90 § 2 KK w zw. z art. 85 § 1 i 2 KK (w brzmieniu obowiązującym do 23.6.2020 r.), polegające na bezzasadnym umorzeniu postępowania w pozostałym zakresie w sytuacji, gdy w dniu wyrokowania nie został wykonany żaden z sześciu orzeczonych wobec skazanego środków karnych, nadających się do połączenia.
W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie wyroku łącznego w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w K., w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść skazanego, uchylił zaskarżony wyrok łączny i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w K.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja jest oczywiście zasadna, co umożliwiło jej rozpoznanie na posiedzeniu bez udziału stron na podstawie art. 535 § 5 KPK.
Oczywista zasadność zarzutów kasacyjnych, prawidłowo wykazujących rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku łącznego naruszenie przepisów prawa procesowego i materialnego, wynika z faktu nieuwzględnienia przez sąd meriti zmieniających orzeczeń Sądu Okręgowego w K., jako sądu II instancji. I tak, wyrok Sądu Rejonowego w T. 7.4.2022 r., w sprawie II KK 12/22, został zmieniony wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z 26.8.2022 r., II Ka 192/22, Legalis. Także wyrok Sądu Rejonowego w K. z 25.1.2023 r., w sprawie II K 438/22, został zmieniony wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z 19.5.2023 r., II Ka 109/23. W związku z powyższym w komparycji zaskarżonego wyroku łącznego doszło do wadliwego opisania kar i środków karnych podlegających łączeniu, a następnie do połączenia kar, które zostały usunięte z obrotu prawnego, a zatem nie podlegały łączeniu.
Należało przy tym dodać, iż sąd meriti procedując w przedmiotowej sprawie dysponował pełnym materiałem dowodowym. Tymczasem wbrew treści wydanych orzeczeń, błędnie przyjęto, iż w sprawie II K 12/22 Sądu Rejonowego w T. wymierzono skazanemu karę 1 roku pozbawienia wolności, gdy po zmianie dokonanej przez sąd odwoławczy, powinna to być kara 6 miesięcy pozbawienia wolności. Ponadto błędnie przyjęto, iż w tej samej sprawie orzeczono zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 6 lat, gdy powinien to być okres 4 lat. Także w sprawie II K 438/22 Sądu Rejonowego w K. błędnie przyjęto, iż skazanemu K.F. wymierzono karę 4 miesięcy pozbawienia wolności, gdy po dokonanej zmianie, wymierzono mu karę grzywny w wysokości 200 stawek po 20 złotych każda.
W następstwie błędnych ustaleń doszło do wadliwego połączenia niewymierzonych kar więzienia ze sprawy II K 12/22 oraz ze sprawy II K 438/22 z karą 2 miesięcy więzienia (wyrok Sądu Rejonowego w K. z 22.6.2022 r., II K 317/22) i w ich miejsce orzeczenia kary łącznej 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, a więc w wysokości przewyższającej górną granicę sumy kar jednostkowych faktycznie wymierzonych skazanemu. Kara wymierzona przez sąd I instancji, która została następnie zmieniona przez sąd odwoławczy, jako kara usunięta z obrotu prawnego, nie stanowi kary wymierzonej skazanemu i tym samym nie podlega łączeniu na podstawie art. 85 § 1 KK.
W tej sytuacji należało podzielić pogląd skarżącego, iż przedstawione uchybienie sądu stanowiło rażącą obrazę prawa procesowego w postaci art. 413 § 1 pkt 4 i § 2 pkt 1 KPK w zw. z art. 574 KPK.
Rację ma także skarżący podnosząc, iż w wyniku przedstawionych błędów podstawą rozstrzygnięcia stały się okoliczności nieznajdujące odzwierciedlenia w zebranym i ujawnionym w sprawie materiale dowodowym, a opisane uchybienia sądu miały charakter rażącego naruszenia prawa procesowego, a mianowicie art. 410 KPK i art. 413 § 1 pkt i § 2 pkt 1 KPK w zw. z art. 574 KPK. Konsekwencją naruszenia wskazanych przepisów prawa procesowego było rażące naruszenie prawa materialnego w postaci art. 85 § 1 i 2 KK oraz art. 86 § 1 KK, w brzmieniu obowiązującym do 23.4.2020 r.
Jak słusznie wskazuje skarżący, w sprawie doszło także do rażącego naruszenia prawa w zakresie wymierzenia zakazu kierowania wszelkimi pojazdami mechanicznymi przez okres 7 lat. Istotna jest wszakże okoliczność, iż utworzonym węzłem łącznego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych nie objęto wszystkich tożsamych, niewykonanych środków karnych, będących przedmiotem analizy sądu, wymienionych w części wstępnej wyroku łącznego. Z analizy akt sprawy wynika, iż wobec K.F. prawomocnie orzeczono zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych wyrokami: SR w T. z 7.7.2021 r., II K 84/21, na 2 lata; SR w K. z 4.8.2021 r., II K 759/21, na 3 lata; SR w T. z 7.4.2022 r., II K 12/22, na 4 lata; SR w K. z 22.6.2022 r., II K 317/22, na 3 lata; SR w K. z 17.1.2023 r., II K 31/23, na 5 lat; SR w K. z 25.1.2023 r., II K 438/22, na 3 lata.
Należało podkreślić, iż z materiałów sprawy wynika, iż żaden ze wskazanych środków nie został wykonany na dzień wyrokowania, to jest 20.10.2023 r., a więc wszystkie nadawały się do połączenia i utworzenia łącznego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, zgodnie z dyspozycją art. 43 § 2 KK, obowiązuje od uprawomocnienia się orzeczenia, jednakże nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, chociażby za inne przestępstwo (art. 43 § 2a KK), co miało miejsce w przedmiotowej sprawie.
Z tego też powodu, zasadnym jest twierdzenie Prokuratora Generalnego, iż wyrok sądu meriti zapadł z rażącym naruszeniem przepisów wskazanych w zarzutach kasacji, które rzutowało na treść zaskarżonego wyroku. Dlatego też orzeczenie to należało uchylić i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w K., który procedując w przedmiotowej sprawie uwzględni całokształt materiału dowodowego i rozstrzygnie zgodnie z wymaganiami materialnymi i procesowymi, wskazanymi w uzasadnieniu niniejszego orzeczenia.
Komentarz
Nie rodzi najmniejszych wątpliwości, iż Sąd Najwyższy rozpoznał sprawę w warunkach wzorcowej staranności, podzielając przy tym słuszne zarzuty kasacji. Jest wprost oczywiste, iż objęcie łącznym zakazem prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych tylko dwóch z sześciu środków karnych, a tym samym bezzasadne umorzenie postępowania w pozostałym zakresie stanowiło rażącą obrazę prawa procesowego i materialnego przez naruszenie dyspozycji art. 410 KPK i art. 572 KPK oraz art. 90 § 2 KK w zw. z art. 85 § 1 KK.
W myśl dyspozycji art. 410 KPK podstawą wyroku mogą być tylko ujawnione, w ujęciu kompleksowym, okoliczności, co jak wiadomo następuje w drodze przeprowadzenia dowodów. „Całokształt okoliczności”, stanowiący podstawę wyroku, oznacza ni mniej ni więcej obowiązek sądu wnikliwego rozważenia wszystkich okoliczności ujawnionych – co oczywiste – w toku rozprawy, zgodnie ze standardem prawa procesowego. Z kolei przedmiotem rozważań sądu bezwzględnie powinny być objęte dowody istotne dla rozstrzygnięcia o: sprawstwie, winie, kwalifikacji prawnej czynu i karze. Zgodnie z dyspozycją art. 90 § 2 KK w razie orzeczenia za zbiegające się przestępstwa zakazów tego samego rodzaju, sąd stosuje odpowiednio przepisy o karze łącznej. Nie jest przeto możliwe pominięcie w orzeczeniu łącznego środka karnego, zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, o ile podlega on łączeniu. Błędem było umorzenie postępowania na podstawie art. 572 KPK w zakresie tylko części orzeczonych zakazów lub obowiązków tego samego rodzaju, ponieważ przepis ten ma zastosowanie tylko wówczas, gdy wobec skazanego nie ma możliwości połączenia żadnych środków karnych (zob. wyrok SN z 21.8.2019 r., III KK 546/18, Legalis).
