Liberalizacja zasad prowadzenia działalności gospodarczej

Etap legislacyjny

5.6.2025 r. Prezydent podpisał ustawę z 21.5.2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego (Dz.U. z 2025 r. poz. 769; dalej: DeregulPrGospiAdmU). Ustawa weszła w życie co do zasady 13.7.2025 r., z wyłączeniem regulacji:

Potrzeba wprowadzonych zmian

Zgodnie z wolą ustawodawcy, wyrażoną wprost w uzasadnieniu, dostępnym na stronie internetowej Sejmu RP (druk sejmowy nr 1108), DeregulPrGospiAdmU stanowi pierwszy krok w realizacji zapowiedzi polskiego rządu dotyczącej konieczności przeprowadzenia deregulacji w zakresie prawa gospodarczego i administracyjnego, w tym w szczególności w kierunku poprawy środowiska prawnego i instytucjonalnego, w którym działają polskie firmy.

Celem wprowadzonych przez DeregulPrGospiAdmU rozwiązań jest więc zmniejszenie liczby zbędnych i nadmiernych wymagań regulacyjnych, co w konsekwencji ma przyczynić się – zdaniem ustawodawcy – do zmniejszenia kosztów przedsiębiorców. Rezultatem czego mają być szybsze i sprawniejsze procedury administracyjne, co z kolei przełoży się również na efektywność pracy administracji publicznej. Jak przewiduje ustawodawca, podjęte działania legislacyjne będą stanowić pozytywny impuls dla przedsiębiorców, znacząco wpływając na poprawę warunków do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej.

Nowo wprowadzane przepisy zostały zgrupowane w ramach trzech grup:

Doręczenie zastępcze w KPA

W art. 1 pkt 1 DeregulPrGospiAdmU zaproponowano wprowadzenie nowego art. 45a KPA, przewidującego konstrukcję doręczenia pism osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej przez wykreowanie tzw. wtórnego adresata pisma oraz wykorzystanie fikcji prawnej doręczenia. Nowo wprowadzone zasady będą miały zastosowanie jedynie w przypadkach, gdy:

Należy zauważyć, iż przedmiotowe rozwiązanie będzie miało zastosowanie zarówno do postępowań wszczynanych na wniosek, jak i z urzędu.

Niemniej jednak nowo wprowadzone doręczenie zastępcze będzie miało zastosowanie tylko w razie braku skutecznego doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 45 KPA, zgodnie z którym jednostkom organizacyjnym i organizacjom społecznym doręcza się pisma w lokalu ich siedziby do rąk osób uprawnionych do odbioru pism, z powodów, o których mowa w art. 45a § 1 KPA, tj. w przypadku braku możliwości doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 45 KPA ponieważ podany przez jednostkę organizacyjną lub organizację społeczną adres jej siedziby nie istnieje, został wykreślony z rejestru lub jest niezgodny z odpowiednim rejestrem i nie można ustalić adresu siedziby, pismo doręcza się osobie fizycznej upoważnionej do reprezentowania adresata. Ponadto, w art. 45a § 3 KPA przyjęto, iż pismo należy doręczyć na ustalony przez organ administracji publicznej adres osoby fizycznej upoważnionej do reprezentowania adresata. Adresy osób fizycznych upoważnionych do reprezentowania ww. podmiotów są bowiem dostępne w rejestrach, w tym w Krajowym Rejestrze Sądowym lub mogą być znane organowi administracji publicznej z urzędu.

Jednocześnie art. 45a § 3 KPA przewiduje przyjęcie fikcji doręczenia, gdyby, z jakiś powodów, adresy nie były możliwe do ustalenia. W przypadku gdy organ administracji publicznej nie będzie w stanie ustalić adresu osoby fizycznej upoważnionej do reprezentowania osoby prawnej czy też jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, tj. podjęte czynności w postaci sprawdzenia treści wpisów do odpowiednich rejestrów nie pozwoliły na ustalenie ww. danych, a inny aktualny adres tej osoby fizycznej nie jest znany organowi, to w takiej sytuacji pismo pozostawia się w aktach sprawy wraz z odpowiednią adnotacją pracownika organu o poczynionych ustaleniach, a datę sporządzenia tej adnotacji uznaje się za datę doręczenia pisma tej osobie fizycznej. Dodatkowo, w ramach art. 45a § 4 KPA, doprecyzowany został sposób ustalania daty, z którą uznaje się skutek doręczenia, tj. z dniem sporządzenia przez organ administracji publicznej adnotacji o niemożności ustalenia adresu osoby fizycznej upoważnionej do reprezentowania adresata.

Jak wskazał ustawodawca w uzasadnieniu do ww. zmian ustawowych, tożsame rozwiązanie zostało uregulowane w art. 151a ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111) i – w obecnym brzmieniu – obowiązuje od 2016 r.

Umowa leasingu

W art. 2 pkt 1 DeregulPrGospiAdmU wprowadza się zmianę, zgodnie z którą art. 709² KC otrzymuje brzmienie: „Umowa leasingu wymaga zachowania formy dokumentowej”.

Zgodnie z obowiązującym dotychczas art. 709² KC w przypadku umowy leasingu istniał wymóg zawarcia jej w formie pisemnej ad solemnitatem. Skutkiem niezachowania formy pisemnej jest bezwzględna nieważność umowy leasingu (art. 73 § 1 KC). W tym kontekście ustawodawca wskazał, iż to właśnie leasing jest instrumentem finansującym w głównej mierze inwestycje polskich przedsiębiorców. Zastrzeżenie ww. formy (tj. pisemnej pod rygorem nieważności) przewidzianej dla umowy leasingu, może – w ocenie ustawodawcy – wydłużać proces zawierania takich umów lub wprowadzania do nich zmian.

Zawieranie umów leasingu w formie dokumentowej, bez konieczności posiadania podpisu elektronicznego weryfikowanego dzięki kwalifikowanego certyfikatu, pozwoli zatem usprawnić i przyspieszyć zawieranie tego typu umów, a także wpłynie pozytywnie na bezpieczeństwo stron obrotu. Ponadto znacznie ułatwi i przyspieszy efektywność i dynamikę udzielania finansowania w formie leasingu przedsiębiorcom. Mając jednak na względzie konieczność zapewnienia pewności w relacjach gospodarczych, ustawodawca zaproponował, by w odniesieniu do nowej formy umowy leasingu także obowiązywał rygor ad solemnitatem.

Zliberalizowana forma prawna, w postaci dokumentu, znajdzie zastosowanie we wszystkich relacjach podmiotowych obrotu cywilnoprawnego, w tym gospodarczego.

W związku z powyższą zmianą, w DeregulPrGospiAdmU przewidziano, iż również upomnienie oraz wyznaczenie dodatkowego terminu przez finansującego korzystającemu będzie dokonywane w formie dokumentowej.

Inne zmiany DeregulPrGospiAdmU

DeregulPrGospiAdmU jest ustawą o charakterze przekrojowym i jako taka wprowadza szereg zmian w licznych ustawach, dotyczących osób prowadzących działalność gospodarczą, w tym m.in. dotyczących: