Likwidacja obowiązku płacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne od tzw. środków trwałych

Obecny stan prawny

Aktualny stan prawny ukształtowany został przez przepisy ustawy z 29.10.2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105, dalej: ZmPDOFizPrU21), zwaną w przestrzeni publicznej „Polskim Ładem”. Ustawa ta obowiązuje od 1.1.2022 r.

Obecnie obowiązują następujące zasady:

1. w przypadku przedsiębiorców rozliczających się według skali podatkowej lub podatkiem liniowym podstawą wyliczenia składki zdrowotnej jest dochód, tj. przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodów; dochód dla celów obliczenia składki zdrowotnej jest obliczany więc, co do zasady, tak jak dochód podatkowy,
2. do przychodów przedsiębiorcy zalicza się nie tylko przychody z bieżącej działalności, np. ze sprzedaży towarów handlowych, ale również inne przychody z tej działalności, do których można zaliczyć m.in. przychody ze sprzedaży środków trwałych,
3. środki trwałe w firmie generują przede wszystkim koszty uzyskania przychodów (czyli odpisy amortyzacyjne, koszty remontów tych środków, składki ubezpieczeniowe), które obniżają dochód zarówno podatkowy, jak i składkowy; okoliczność ta była przesłanką uwzględnienia w dochodzie na potrzeby wyliczenia składki zdrowotnej również przychodów ze sprzedaży środków trwałych.

Powyższe zasady sprowadzają się do tego, iż składka na ubezpieczenie zdrowotne wynika także z dochodu wynikającego ze sprzedaży środka trwałego. Tak naprawdę od momentu wejścia w życie tych przepisów, a choćby jeszcze na etapie prac legislacyjnych nad tą ustawą podnoszone było, iż jest to rozwiązanie niesprawiedliwie, nadmiernie obciążające przedsiębiorcę, który musiałby zapłacić składkę zdrowotną rzędu choćby kilkuset tysięcy złotych, jeżeli osiągnąłby jednorazowo wysoki dochód np. w wyniku sprzedaży nieruchomości czy pojazdu.

Założenia projektu

Obecnie proponowane jest wyłączenie z podstawy oskładkowania (czyli podstawy obliczania składki zdrowotnej) przychodów ze sprzedaży środków trwałych. To w efekcie powinno spowodować obniżenie należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorców. Sposób ten zakłada niewykazywanie zarówno przychodu, jak i kosztu przy zbyciu środka trwałego.

Omawiany projekt stanowi realizację jednej z obietnic wyborczych aktualnego rządu i jest szeroko komentowana w przestrzeni publicznej.

Powyższe zmiany wymagają także zmiany w formularzach PIT.

Projektodawca twierdzi, iż wprowadzenie dla celów statystycznych w stosownych zeznaniach podatkowych pól dotyczących przychodów ze zbycia środków trwałych, pozwoli na pozyskiwanie tych danych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w ramach wymiany informacji z Szefem Krajowej Administracji Skarbowej.

Wyjaśniono, iż dokonując weryfikacji schematy obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne przez przedsiębiorcę, ZUS będzie mógł uwzględnić (wyłączyć) przychody ze sprzedaży środków trwałych, bowiem będą one nie tylko deklarowane przez zainteresowanego w comiesięcznym dokumencie rozliczeniowym składanym na potrzeby ustalenia wysokości miesięcznej składki zdrowotnej, ale będą możliwe do sprawdzenia w rozliczeniu rocznym składki zdrowotnej przez sięgnięcie po dane wykazywane w zeznaniu PIT, a przekazane przez Krajową Administrację Skarbową do ZUS.

W konsekwencji ewentualne rozbieżności między dochodem wykazywanym na potrzeby PIT a dochodem wykazywanym dla celów składki na ubezpieczenie zdrowotne, wynikające ze sprzedaży środków trwałych, nie będą powodowały w każdym przypadku konieczności prowadzenia przez ZUS postępowania wyjaśniającego.

W ustawie nowelizującej wprowadzono także przepisy służące systematyce i uporządkowaniu przepisów ŚOZŚrPubU.

Finansowe skutki regulacji dla budżetu

W uzasadnieniu projektu wskazuje się, iż na skutek wyłączenia z podstawy obliczenia składki zdrowotnej przychodu lub dochodu z tytułu odpłatnego zbycia środków trwałych do budżetu państwa, będącego w dyspozycji NFZ może wpłynąć o ponad pół miliarda złotych mniej, niż w trakcie obowiązywania aktualnych zasad.

Zastrzeżono, iż nie jest możliwe pełne oszacowanie skutków wprowadzenia takiego rozwiązania, a powyższe wyliczenie jest jedynie szacunkowe i obarczone ryzykiem błędu.

Etap legislacyjny

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych stanowi druk sejmowy nr 764. Projekt ustawy skierowano do pierwszego czytania. Planowane jest jego przyjęcie do końca roku kalendarzowego i rozpoczęcie obowiązywania z dniem 1.1.2025 r.